Τα τελευταία χρόνια η παχυσαρκία έχει αναδειχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία, καθώς δεν συνδέεται μόνο με καρδιαγγειακά νοσήματα ή σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και με διάφορες μορφές καρκίνου.
Ανάμεσά τους βρίσκεται και το πολλαπλούν μυέλωμα, ένας καρκίνος του αίματος που επηρεάζει τα πλασματοκύτταρα του μυελού των οστών. Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας - Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η Βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου και o Αιματολόγος Κωνσταντίνος Γιάννακας (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) αναφέρουν ότι μια πρόσφατη διεθνής μελέτη, βασισμένη στα στοιχεία της έρευνας Global Burden of Disease 2021, φέρνει στο φως τον τρόπο με τον οποίο ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος (τρόπος μέτρησης παχυσαρκίας) συμβάλλει στην εμφάνιση και την εξέλιξη αυτής της σπάνιας αλλά ιδιαίτερα σοβαρής ασθένειας.
Τι είναι το πολλαπλό μυέλωμα
Το πολλαπλούν μυέλωμα χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη πλασματοκυττάρων, τα οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες παράγουν αντισώματα και ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού. Όταν αυτά τα κύτταρα μετατραπούν σε καρκινικά, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στα οστά, να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και να επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία. Παρά την πρόοδο στη θεραπευτική αντιμετώπιση, η νόσος παραμένει δύσκολη και με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας.
Οι επιστημονικές ενδείξεις των τελευταίων δεκαετιών συσχέτιζαν την παχυσαρκία με το πολλαπλούν μυέλωμα, καθώς η περίσσεια σωματικού λίπους οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή, ορμονικές διαταραχές και μειωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού, όλα στοιχεία που ευνοούν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε σαφής εικόνα για το μέγεθος του προβλήματος σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτή η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2025 στο BMC Public Health από τους Yue Xie και συνεργάτες, έρχεται να καλύψει αυτό το κενό, αναλύοντας δεδομένα από 204 χώρες για την περίοδο 1990–2021 και κάνοντας προβολές έως το 2040.
Ποσοστά θνησιμότητας
Μέσα σε τρεις δεκαετίες, οι θάνατοι από πολλαπλούν μυέλωμα που σχετίζονται με υψηλό δείκτη μάζας σώματος τριπλασιάστηκαν, από περίπου τρεις χιλιάδες το 1990 σε περισσότερους από εννιά χιλιάδες το 2021. Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η αύξηση της απώλειας ετών ζωής λόγω αναπηρίας ή πρόωρου θανάτου, που από εβδομήντα δύο χιλιάδες έφτασαν σε πάνω από διακόσιες χιλιάδες την ίδια περίοδο. Αν και τα ποσοστά εμφανίζονται σχετικά χαμηλά όταν υπολογίζονται ανά εκατό χιλιάδες πληθυσμού, η σταθερή άνοδος καταδεικνύει μια ανησυχητική τάση που δύσκολα μπορεί να ανακοπεί χωρίς συντονισμένες παρεμβάσεις.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο από τις γυναίκες, ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες πλήττονται δυσανάλογα, με κορύφωση μετά τα ενενήντα έτη. Οι ανεπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής καταγράφουν το υψηλότερο φορτίο νόσου, γεγονός που συνδέεται τόσο με τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας όσο και με το αυξημένο προσδόκιμο ζωής.
Ωστόσο, η πιο ραγδαία αύξηση παρατηρείται σε χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος, όπως στην Ανατολική και Νότια Ασία, όπου οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και στη διατροφή οδηγούν σε γρήγορη εξάπλωση της παχυσαρκίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας σε απόλυτο αριθμό θανάτων, συγκεντρώνοντας από κοινού σχεδόν το ένα τρίτο του παγκόσμιου φορτίου.
Η εικόνα αυτή δεν αποτελεί απλώς στατιστική αποτύπωση, αλλά αναδεικνύει την παχυσαρκία ως έναν παράγοντα που τροφοδοτεί σοβαρές μορφές καρκίνου. Το πολλαπλούν μυέλωμα, αν και δεν είναι από τους πιο συχνούς καρκίνους, γίνεται ολοένα και πιο συχνό όσο αυξάνονται τα ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας.
Η έρευνα τονίζει ότι η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους αποτελεί βασικό «όπλο» και κατά του πολλαπλού μυελώματος. Η ισορροπημένη διατροφή, η τακτική σωματική άσκηση και η αποφυγή καθιστικού τρόπου ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο. Η ενημέρωση του κοινού για τις συνέπειες της παχυσαρκίας, η ενίσχυση πολιτικών που διευκολύνουν την πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα και η στήριξη των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να ανακοπεί η ανησυχητική αυτή τάση. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στους ηλικιωμένους και στους άνδρες, που αποτελούν τις ομάδες υψηλότερου κινδύνου.
Η μελέτη για το παγκόσμιο φορτίο του πολλαπλού μυελώματος που αποδίδεται στον υψηλό δείκτη μάζας σώματος λειτουργεί ως προειδοποίηση για το πού μπορεί να οδηγήσει η παγκόσμια «επιδημία» παχυσαρκίας. Η υγεία μας δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τη γενετική ή την τύχη, αλλά και από τις συλλογικές και ατομικές επιλογές μας. Επενδύοντας στην πρόληψη, μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο όχι μόνο για τις πιο γνωστές παθήσεις, όπως η καρδιοπάθεια ή ο διαβήτης, αλλά και για καρκίνους που μέχρι πρόσφατα δεν συνδέονταν ευρέως με τον τρόπο ζωής. Η μάχη κατά της παχυσαρκίας είναι ταυτόχρονα μάχη για καλύτερη ποιότητα ζωής, μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και δικαιότερη πρόσβαση σε υγειονομική φροντίδα για όλους.
