Το να μείνετε χωρίς ύπνο, ακόμη και για μία ημέρα, μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία σας. Όσο περισσότερο μένετε ξύπνιοι, τόσο πιο έντονες γίνονται οι επιπτώσεις στον οργανισμό, καθώς η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει γνωστική εξασθένηση, παραισθήσεις και άλλες σοβαρές διαταραχές που επηρεάζουν τη σκέψη, τη διάθεση και τη συνολική λειτουργία του σώματος.

Πόσο καιρό μπορεί να αντέξει ο άνθρωπος χωρίς ύπνο

Ο μεγαλύτερος καταγεγραμμένος χρόνος που κάποιος έχει μείνει χωρίς ύπνο είναι 453 ώρες και 40 λεπτά. Παρότι δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια πόσο μπορεί να αντέξει ο άνθρωπος χωρίς να κοιμηθεί καθόλου, είναι σαφές ότι οι αρνητικές επιπτώσεις της στέρησης ύπνου αρχίζουν να φαίνονται πολύ γρήγορα. Το 1997, το Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες σταμάτησε να καταγράφει τέτοιες περιπτώσεις, καθώς η μακροχρόνια έλλειψη ύπνου συνδέεται με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία.

Ύστερα από μόλις τρεις ή τέσσερις νύχτες χωρίς ύπνο, μπορεί να εμφανιστούν παραισθήσεις. Η παρατεταμένη στέρηση ύπνου μπορεί επίσης να προκαλέσει:

• γνωστικές δυσκολίες (προβλήματα στη σκέψη και τη συγκέντρωση)
• ευερεθιστότητα
• ψευδαισθήσεις
• παρανοϊκές σκέψεις
• ψύχωση

Αν και ο θάνατος από στέρηση ύπνου είναι εξαιρετικά σπάνιος, μπορεί να συμβεί.

24 ώρες χωρίς ύπνο

Το να χάσετε έναν ύπνο ολόκληρης νύχτας είναι κάτι που μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε. Ίσως χρειαστεί να μείνετε ξύπνιοι για να ολοκληρώσετε μια επαγγελματική υποχρέωση, να διαβάσετε για εξετάσεις ή να φροντίσετε ένα άρρωστο παιδί. Αν και μια τέτοια νύχτα είναι σωματικά και πνευματικά κουραστική, δεν θεωρείται επικίνδυνη για τη συνολική σας υγεία, εφόσον συμβαίνει περιστασιακά.

Ωστόσο, οι συνέπειες γίνονται άμεσα αντιληπτές. Έρευνες έχουν δείξει ότι η κατάσταση εγρήγορσης μετά από 24 ώρες χωρίς ύπνο αντιστοιχεί σε επίπεδο αλκοόλ στο αίμα περίπου 0,10%, δηλαδή υψηλότερο από το νόμιμο όριο οδήγησης σε αρκετές χώρες. Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητά σας να σκέφτεστε, να αντιδράτε και να παίρνετε αποφάσεις επηρεάζεται σημαντικά.

Μετά από 24 ώρες χωρίς ύπνο μπορεί να παρουσιαστούν:

• υπνηλία
• ευερεθιστότητα
• μειωμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων
• εξασθενημένη κρίση
• αλλοίωση στην αντίληψη
• προβλήματα μνήμης
• δυσκολίες στην όραση ή την ακοή
• μειωμένος συντονισμός ματιού-χεριού
• αυξημένη μυϊκή ένταση ή τρόμος
• μεγαλύτερος κίνδυνος ατυχημάτων

Τα συμπτώματα υποχωρούν συνήθως μετά από έναν καλό ύπνο.

36 ώρες χωρίς ύπνο

Η παραμονή χωρίς ύπνο για 36 ώρες επηρεάζει σχεδόν κάθε λειτουργία του οργανισμού.

Ο κιρκάδιος ρυθμός ρυθμίζει την παραγωγή βασικών ορμονών, όπως η κορτιζόλη, η ινσουλίνη και η αυξητική ορμόνη. Όταν μένετε ξύπνιοι για τόσο μεγάλο διάστημα, αυτή η ισορροπία διαταράσσεται και επηρεάζονται:

• η όρεξη
• ο μεταβολισμός
• η θερμοκρασία του σώματος
• η διάθεση
• τα επίπεδα στρες

Μετά από 36 ώρες χωρίς ύπνο μπορεί να εμφανιστούν:

• έντονη κόπωση
• ορμονικές διαταραχές
• έλλειψη κινήτρου
• λανθασμένες ή επικίνδυνες αποφάσεις
• δυσκαμψία στη σκέψη
• μειωμένη προσοχή
• δυσκολία στην ομιλία ή αλλοιωμένος τόνος φωνής

48 ώρες χωρίς ύπνο

Ύστερα από δύο νύχτες χωρίς ύπνο, η συγκέντρωση μειώνεται σημαντικά, η διάθεση επιδεινώνεται και αυξάνονται τα συναισθήματα άγχους ή έντασης.

Σε αυτό το στάδιο, ο εγκέφαλος αρχίζει να κάνει «μικροΰπνους» διάρκειας έως και 30 δευτερολέπτων, χωρίς να το καταλαβαίνετε. Κατά τη διάρκεια αυτών των στιγμών, ο εγκέφαλος περνά προσωρινά σε κατάσταση ύπνου, ενώ μετά μπορεί να νιώθετε αποπροσανατολισμένοι.

Η παρατεταμένη εγρήγορση για 48 ώρες επηρεάζει και το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυξάνονται οι φλεγμονώδεις δείκτες που συμμετέχουν στην άμυνα του οργανισμού, ενώ μειώνεται η δραστηριότητα των φυσικών φονικών κυττάρων, των λευκών αιμοσφαιρίων που καταπολεμούν ιούς και βακτήρια.

72 ώρες χωρίς ύπνο

Μετά από τρεις ημέρες χωρίς ύπνο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να παραμείνουν ξύπνιοι χωρίς βοήθεια.

Η σκέψη γίνεται θολή, η προσοχή μειώνεται και ακόμη και απλές εργασίες φαίνονται δύσκολες. Η πολυδιεργασία, η μνήμη και η συγκέντρωση επηρεάζονται σοβαρά.

Τα συναισθήματα γίνονται επίσης πιο ασταθή. Μπορεί να αισθάνεστε έντονη ευερεθιστότητα, άγχος ή καταθλιπτική διάθεση. Η έλλειψη ύπνου δυσκολεύει και την κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων. Σε μελέτες, άτομα που είχαν στερηθεί ύπνου για 30 ώρες δυσκολεύονταν να αναγνωρίσουν εκφράσεις θυμού ή χαράς.

Μετά από αρκετές ημέρες χωρίς ύπνο, η αντίληψη της πραγματικότητας αλλοιώνεται. Μπορεί να παρουσιαστούν παραισθήσεις, δηλαδή να βλέπετε πράγματα που δεν υπάρχουν, ή ψευδαισθήσεις, όπως να μπερδέψετε μια πινακίδα με έναν άνθρωπο.

Όταν η στέρηση ύπνου γίνει χρόνια

Η χρόνια έλλειψη ύπνου σημαίνει ότι δεν ξεκουράζεστε αρκετά σε τακτική βάση. Δεν πρόκειται για ένα περιστασιακό ξενύχτι, αλλά για επαναλαμβανόμενη στέρηση ύπνου, κάτι που είναι πολύ πιο συνηθισμένο.

Η ανεπαρκής ανάπαυση για λίγες ημέρες μπορεί να προκαλέσει:

• άγχος
• μεταπτώσεις διάθεσης
• υπνηλία
• προβλήματα στη μνήμη
• δυσκολία συγκέντρωσης
• μειωμένη εγρήγορση
• γνωστικά προβλήματα
• χαμηλή απόδοση στη δουλειά ή στο σχολείο
• αυξημένο κίνδυνο ασθενειών ή τραυματισμών

Σε βάθος χρόνου, η χρόνια στέρηση ύπνου μπορεί να εξασθενήσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων όπως:

• υπέρταση
• καρδιοπάθειες
• εγκεφαλικό
• παχυσαρκία
• διαβήτης τύπου 2
• ψυχικές διαταραχές