Το αδενοκαρκίνωμα του παγκρέατος (το οποίο αντιπροσωπεύει πάνω από το 80% όλων των καρκίνων του παγκρέατος) δεν συγκαταλέγεται στους συχνότερους κακοήθεις όγκους, αλλά είναι ένας από τους πιο θανατηφόρους.

Ο λόγος για αυτή την υψηλή θνησιμότητα: οι περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζονται σε πολύ προχωρημένα στάδια, όπου οι διαθέσιμες θεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές. Οι προσπάθειες επικεντρώνονται σε διάφορες πτυχές: στην καλύτερη κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών που εμπλέκονται, προκειμένου να σχεδιαστούν αποτελεσματικότερες θεραπείες και να σημειωθεί πρόοδος στην πρόληψη και την έγκαιρη ανίχνευση.

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα πιο εμφανή συμπτώματα εμφανίζονται όταν ο καρκίνος έχει ήδη φθάσει σε ένα σημείο ανάπτυξης στο οποίο τα θεραπευτικά περιθώρια είναι πολύ μικρά. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για μη ειδικά και όψιμα σημεία και συμπτώματα, οι ειδικοί θεωρούν απαραίτητο να τα γνωρίζει ο πληθυσμός. Σε αυτά περιλαμβάνονται η ανεξήγητη απώλεια βάρους, ο κοιλιακός πόνος που συχνά ακτινοβολεί προς την πλάτη, τα νεοεμφανιζόμενα πεπτικά συμπτώματα (αλλαγή του ρυθμού του εντέρου, ναυτία, έμετος, διάρροια), η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, η κατάθλιψη, η οξεία παγκρεατίτιδα αγνώστου αιτιολογίας, η ασθένεια...

Κύριοι παράγοντες κινδύνου

Η γνώση των παραγόντων κινδύνου αποτελεί σήμερα μία από τις καλύτερες στρατηγικές για τον εντοπισμό των ατόμων που είναι πιθανότερο να αναπτύξουν καρκίνωμα του παγκρεατικού πόρου και, όπου είναι δυνατόν, για τη λήψη μέτρων πρόληψης ή επιτήρησης με τη χρήση τεχνικών ιατρικής απεικόνισης.

Σύμφωνα με το νοσοκομείο Brigham and Women's Hospital της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, «ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος, αν και οι παράγοντες αυτοί δεν προκαλούν άμεσα καρκίνο. Ως εκ τούτου, ορισμένοι άνθρωποι δεν θα αναπτύξουν ποτέ καρκίνο του παγκρέατος ακόμη και αν έχουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου, ενώ άλλοι που δεν έχουν κανέναν παράγοντα κινδύνου θα αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένοι από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου δεν μπορούν να τροποποιηθούν, όπως η ηλικία ή ο γενετικός κίνδυνος (αλλά επιτρέπουν αυξημένη επαγρύπνηση) και άλλοι μπορούν, όπως το κάπνισμα». Ο αμερικανικός οργανισμός απαριθμεί τους ακόλουθους παράγοντες:

• Ηλικία. Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι σπάνιος πριν από την ηλικία των 45 ετών. Η πλειονότητα των πασχόντων είναι άνω των 65 ετών κατά τη στιγμή της διάγνωσης.
• Φύλο. Οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος.
• Φυλή. Σε μια πολυεθνική κοινωνία όπως οι ΗΠΑ, οι μελέτες δείχνουν ότι οι Αφροαμερικανοί και οι Εβραίοι Ασκενάζι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τα άτομα άλλων φυλών.
• Καπνός. Το κάπνισμα και, γενικά, η χρήση καπνού σε όλες τις μορφές του αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος. Αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι αυτό ισχύει.
• Παχυσαρκία. Τα άτομα που είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του παγκρέατος και να πεθάνουν από αυτόν.
• Διαβήτης. Οι ασθενείς με μακροχρόνιο διαβήτη, ιδίως διαβήτη τύπου 2, έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος.
• Χρόνια παγκρεατίτιδα. Η μακροχρόνια φλεγμονή του παγκρέατος έχει επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κακοήθων όγκων στο πάγκρεας.
• Κίρρωση. Αν και πρόκειται για ηπατική νόσο, η κίρρωση που προκαλείται από ηπατίτιδα ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται επίσης με τον καρκίνο του παγκρέατος.
• Οικογενειακό ιστορικό. Τα άτομα με στενό συγγενή που έχει προσβληθεί από καρκίνο του παγκρέατος έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με καρκίνο του παγκρέατος δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
• Κληρονομικά γενετικά σύνδρομα. Ορισμένα σύνδρομα που επηρεάζουν συγκεκριμένα γονίδια και κληρονομούνται προσδίδουν αυξημένη προδιάθεση για καρκίνο του παγκρέατος. Σε αυτά περιλαμβάνονται η κληρονομική παγκρεατίτιδα, τα σύνδρομα Lynch και Peutz-Jeghers. Υπάρχουν επίσης κληρονομικοί καρκίνοι του μαστού και των ωοθηκών, καθώς και ορισμένοι τύποι μελανώματος, που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος.
• Λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Αυτό το βακτήριο που μολύνει το στομάχι, προκαλεί έλκος και, σπανιότερα, προκαλεί καρκίνο του στομάχου, αυξάνει επίσης την πιθανότητα εμφάνισης όγκων στο πάγκρεας, αν και σε μικρότερο βαθμό.
• Έκθεση σε ορισμένες ουσίες, ιδίως στο χώρο εργασίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται ορισμένες χρωστικές ουσίες, φυτοφάρμακα και προϊόντα καθαρισμού που έχουν συνδεθεί με την αύξηση αυτού του τύπου καρκίνου.

Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου των οποίων η σχέση με τον καρκίνο του παγκρέατος δεν έχει ακόμη καθοριστεί καλά. Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, αυτοί περιλαμβάνουν τη διατροφή, δηλαδή δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, ζαχαρούχα λίπη και ζαχαρούχα ποτά.

Επιπλέον, ορισμένες επιστημονικές μελέτες υποδηλώνουν ότι η καθιστική ζωή ή η ανεπαρκής σωματική δραστηριότητα μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο, αλλά τα αποτελέσματα δεν μπορούν ακόμη να θεωρηθούν πλήρως πειστικά. Αυτό που φαίνεται πιο ξεκάθαρο είναι ότι η τακτική άσκηση συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου.

Από την άλλη πλευρά, ορισμένες μελέτες που διεξήχθησαν πριν από λίγο καιρό έδειξαν ότι ο καφές μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο, αλλά πιο πρόσφατες μελέτες δεν το έχουν επιβεβαιώσει. Όσον αφορά το αλκοόλ, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να εμπλέκεται σε αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του ήπατος, αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι τόσο πειστικά όσο για τον καρκίνο του ήπατος.