Μόλις χθες η Θεσσαλονίκη βίωσε ένα επικίνδυνο βράδυ με 5 διαφορετικά μέτωπα φωτιάς να έχουν ξεσπάσει περιμετρικά της πόλης. Η κατάσταση μάλιστα έγινε γρήγορα αποπνικτική με την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στη Θεσσαλονίκη να πέφτει σημαντικά. Αυτό κατέγραψαν οι σταθμοί μέτρησης και όπως φαίνεται και στον πίνακα όσο μεγαλύτερος ο αριθμός τόσο χειρότερη η ποιότητα.Το βέβαιο είναι ότι οι κάτοικοι το πρώτο που έπρεπε να κάνουν ήταν να κλείσουν πόρτες και παράθυρα.
{https://x.com/PROMETHEUSTeam1/status/1938719074227470448}
Η έκθεση, λοιπόν, στον καπνό της φωτιάς θέλει τεράστια προσοχή καθώς είναι πλούσιος σε αιωρούμενα μικροσωματίδια PM2.5, που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές αναπνευστικές και καρδιολογικές επιπλοκές, ειδικά σε ευάλωτους πληθυσμούς.
Μάλιστα, έρευνες τόσο του Αστεροσκοπείου Αθηνών όσο και των ειδικών συνεργατών του, όπως της Πυρομετεωρολογικής Ομάδας Flame, δείχνουν ότι στο μέλλον θα έχουμε και περισσότερες φωτιές και με μεγαλύτερη ραγδαιότητα.
Οι φωτιές εκτός από το δασικό πλούτο που καταστρέφουν έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην αναπνευστική υγεία των ανθρώπων, εξαιτίας της έκθεσης σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5), τα οποία έχουν διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα, περίπου 30 φορές μικρότερη από το πλάτος μιας ανθρώπινης τρίχας. Αυτά τα σωματίδια αποτελούνται από σκόνη, καπνό, γύρη, βακτήρια, μούχλα, ζωικά αλλεργιογόνα και άλλες χημικές ουσίες.
Άτομα με άσθμα και ΧΑΠ τα πιο ευάλωτα στον καπνό της φωτιάς
Σύμφωνα με τη Dr. May-Lin Wilgus, πνευμονολόγο και κλινική καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή David Geffen του UCLA, «ο καπνός από τις πυρκαγιές περιλαμβάνει καμένα φυτά και δέντρα, αλλά και υλικά από οχήματα και δομές όταν οι φλόγες πλησιάζουν κατοικημένες περιοχές. Ο καπνός αυτός μεταφέρει PM2.5, όζον, οξείδια του αζώτου και πτητικές οργανικές ενώσεις, που μπορούν να ταξιδέψουν πολλά χιλιόμετρα από την πηγή τους».
Τα σωματίδια PM2.5 είναι αόρατα και μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες, ακόμα και στο αίμα, προκαλώντας φλεγμονή, οξειδωτικό στρες και βλάβες στο DNA. Άτομα με άσθμα ή ΧΑΠ (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια) είναι πιο ευάλωτα σε επιδείνωση των συμπτωμάτων τους λόγω αυτών των σωματιδίων.
Σε πυροσβέστες, η έκθεση έχει συσχετιστεί με νέο-εμφανιζόμενο άσθμα και πιθανώς με καρκίνο του πνεύμονα, αν και αυτό δεν έχει τεκμηριωθεί στον γενικό πληθυσμό.
Επισημαίνουμε ότι κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών στην κομητεία του Λος Άντζελες τον Ιανουάριο του 2025, τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) ανέφεραν 8πλάσια αύξηση στις επισκέψεις σε Τμήματα Επειγόντων, ιδίως από παιδιά και ηλικιωμένους. Συνηθισμένα συμπτώματα περιλάμβαναν δύσπνοια, αναπνευστική δυσχέρεια και οξεία βρογχίτιδα.
Η Dr. Wilgus εξηγεί: «Σε άτομα με άσθμα ή ΧΑΠ, ο καπνός οδηγεί σε εντονότερα συμπτώματα, αύξηση στη χρήση φαρμάκων, και περισσότερες επισκέψεις σε νοσοκομεία. Βλέπω συχνά ασθενείς με επιδεινούμενο βήχα, δύσπνοια και συριγμό. Επιπλέον, μερικοί είναι ευαίσθητοι στην τέφρα που παραμένει στα καμένα σπίτια».
Αγγειακή δυσλειτουργία και αύξηση του κινδύνου εμφραγμάτων
Η αποφυγή έκθεσης αποτελεί την καλύτερη πρόληψη, ακόμα και με εκκένωση αν χρειαστεί. Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν παραμονή σε εσωτερικούς χώρους, κλείσιμο παραθύρων, χρήση HVAC με φίλτρα και HEPA φίλτρα για καθαρισμό του αέρα.
Κομβικός είναι και ο ρόλος των γιατρών που θα πρέπει να ενημερώνουν τους ασθενείς τους να διαθέτουν επαρκή ποσότητα φαρμάκων στο σπίτι και να έχουν έτοιμο πλάνο δράσης, με χρήση εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών, νεφελοποιητών ή ακόμα και κορτικοστεροειδών.
Ενώ οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της έκθεσης σε καπνό από πυρκαγιές παραμένουν υπό μελέτη, έρευνες έχουν αρχίσει να τις συνδέουν με γνωστικά προβλήματα και αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Μια μελέτη του 2024 από το Πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον στο Σιάτλ, με δείγμα 1,2 εκατομμυρίων ανθρώπων, έδειξε ότι άτομα που ζούσαν σε φτωχότερες περιοχές ή ανήκαν σε μειονοτικές ομάδες διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο διάγνωσης με άνοια.
Η διείσδυση των PM2.5 στο κυκλοφορικό σύστημα συνδέεται επίσης με φλεγμονή, αγγειακή δυσλειτουργία και αύξηση του κινδύνου εμφραγμάτων. Ειδικότερα, η έκθεση σε πυκνό καπνό έχει συσχετιστεί με αύξηση 42% στα εμφράγματα και 22% αυξημένο κίνδυνο ισχαιμικής καρδιοπάθειας μέσα σε μία ημέρα από την έκθεση.
Ως απάντηση στις πυρκαγιές του Ιανουαρίου 2025 στο Λος Άντζελες, ξεκίνησε λοιπόν μια 10ετής μελέτη με τίτλο Los Angeles Fire Human Exposure and Long-Term Health Study, που ερευνά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της έκθεσης σε καπνό – αναπνευστικές, καρδιολογικές, νευρολογικές, αναπαραγωγικές και ανοσολογικές. Πρόκειται για συνεργασία μεταξύ των Harvard, UCLA, UC Davis και University of Texas at Austin και τα αποτελέσματα της έρευνας θα είναι σίγουρα εντυπωσιακά.
