Συναγερμός έχει σημάνει στην Ευρώπη από μία αποκαλυπτική έρευνα, η οποία έφερε στην επιφάνεια ένα συγκλονιστικό γεγονός. Δότης σπέρματος με καρκινογόνο γονίδιο έγινε πατέρας 197 παιδιών σε 14 χώρες στην Ευρώπη. Το σπέρμα του δότη με το καρκινογόνο γονίδιο διατέθηκε από την European Sperm Bank της Δανίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έγιναν γνωστά, ο δότης σπέρματος, έφερε εν αγνοία του μια γενετική μετάλλαξη, η οποία αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο καρκίνου. Ωστόσο, παρά αυτή τη διαπίστωση έχει γίνει πατέρας τουλάχιστον 197 παιδιών σε όλη την Ευρώπη. Τα παραπάνω αποκαλύπτει το BBC.
Να σημειωθεί ότι, μερικά παιδιά έχουν ήδη πεθάνει και μόνο μια μειονότητα αυτών που κληρονομούν τη μετάλλαξη θα γλιτώσει τον καρκίνο στη ζωή της. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας, η οποία πούλησε το σπέρμα, εξέφρασε τη «βαθιά της συμπόνια» στις οικογένειες, ενώ παραδέχτηκε ότι το σπέρμα χρησιμοποιήθηκε για την τεκνοποίηση πάρα πολλών μωρών σε ορισμένες χώρες.
Πώς διεξήχθη η έρευνα
Η έρευνα διεξήχθη από 14 δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένου του BBC, στο πλαίσιο του Δικτύου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ραδιοτηλεόρασης.
Το σπέρμα προερχόταν από έναν ανώνυμο άνδρα, ο οποίος πληρωνόταν για να δωρίσει σπέρμα ως φοιτητής, ξεκινώντας από το 2005. Το σπέρμα του χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια από γυναίκες για περίπου 17 χρόνια.
Είναι υγιής και πέρασε τους ελέγχους που προβλέπονται για τους δότες. Ωστόσο, το DNA σε ορισμένα από τα κύτταρά του μεταλλάχθηκε πριν ακόμη γεννηθεί. Προκάλεσε βλάβη στο γονίδιο TP53 – το οποίο έχει τον κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη της μετατροπής των κυττάρων του σώματος σε καρκινικά.
Το μεγαλύτερο μέρος του σώματος του δότη δεν περιέχει την επικίνδυνη μορφή του TP53, αλλά έως και 20% του σπέρματός του περιέχει. Ωστόσο, οποιαδήποτε παιδιά που θα προκύψουν από προσβεβλημένο σπέρμα θα έχουν τη μετάλλαξη σε κάθε κύτταρο του σώματός τους.
Σύνδρομο Li Fraumeni
Αυτό είναι γνωστό ως σύνδρομο Li Fraumeni και συνοδεύεται από πιθανότητα έως και 90% εμφάνισης καρκίνου, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, καθώς και καρκίνου του μαστού αργότερα στη ζωή.
«Είναι μια απαίσια διάγνωση», δήλωσε στο BBC η καθηγήτρια Κλερ Τέρνμπουλ, γενετιστής καρκίνου στο Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο στο Λονδίνο. «Είναι μια πολύ δύσκολη διάγνωση για μια οικογένεια, υπάρχει ένα δια βίου βάρος να ζούμε με αυτόν τον κίνδυνο, είναι σαφώς καταστροφικό».
Απαιτούνται μαγνητικές τομογραφίες του σώματος και του εγκεφάλου κάθε χρόνο, καθώς και κοιλιακά υπερηχογραφήματα, για την ανίχνευση όγκων. Οι γυναίκες συχνά επιλέγουν να υποβληθούν σε αφαίρεση στήθους για να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος δήλωσε ότι «ο ίδιος ο δότης και τα μέλη της οικογένειάς του δεν είναι άρρωστοι» και μια τέτοια μετάλλαξη «δεν ανιχνεύεται προληπτικά με γενετικό έλεγχο». Είπαν ότι «αμέσως απέκλεισαν» τον δότη μόλις ανακαλύφθηκε το πρόβλημα με το σπέρμα του.
Εντοπίστηκαν παιδιά με την επικίνδυνη μετάλλαξη
Οι γιατροί που εξέτασαν παιδιά με καρκίνο που συνδεόταν με τη δωρεά σπέρματος εξέφρασαν ανησυχίες στην Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Γενετικής φέτος.
Ανέφεραν ότι είχαν βρει 23 παιδιά με την ίδια μετάλλαξη από τα 67 παιδιά που ήταν γνωστά εκείνη την εποχή. Δέκα είχαν ήδη διαγνωστεί με καρκίνο.
Μέσω αιτημάτων για την Ελευθερία της Πληροφόρησης και συνεντεύξεων με γιατρούς και ασθενείς, υπάρχει η δυνατότητα να αποκαλυφθεί ότι γεννήθηκαν σημαντικά περισσότερα παιδιά από τον δότη, όπως σημειώνει το BBC.
Ο αριθμός είναι τουλάχιστον 197 παιδιά, αλλά αυτός μπορεί να μην είναι ο τελικός αριθμός, καθώς δεν έχουν ληφθεί δεδομένα από όλες τις χώρες.
Είναι επίσης άγνωστο πόσα από αυτά τα παιδιά κληρονόμησαν την επικίνδυνη μετάλλαξη. Το σπέρμα του δότη χρησιμοποιήθηκε από 67 κλινικές γονιμότητας σε 14 χώρες.
Τι ισχύει για τη δωρεά σπέρματος
Δεν υπάρχει νόμος που να ορίζει πόσες φορές μπορεί να χρησιμοποιηθεί το σπέρμα ενός δότη παγκοσμίως. Ωστόσο, οι μεμονωμένες χώρες θέτουν τα δικά τους όρια.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος αποδέχτηκε ότι αυτά τα όρια είχαν «δυστυχώς» παραβιαστεί σε ορισμένες χώρες και βρισκόταν «σε διάλογο με τις αρχές της Δανίας και του Βελγίου».
Αυτή η υπόθεση, μαζί με εκείνη ενός άνδρα που διατάχθηκε να σταματήσει αφού απέκτησε 550 παιδιά μέσω δωρεάς σπέρματος, εγείρει και πάλι ερωτήματα σχετικά με το εάν θα πρέπει να υπάρχουν αυστηρότερα όρια. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας πρότεινε πρόσφατα ένα όριο 50 οικογενειών ανά δότη.
Ωστόσο, ανέφερε ότι αυτό δεν θα μείωνε τον κίνδυνο κληρονομικότητας σπάνιων γενετικών ασθενειών. Αντίθετα, θα ήταν καλύτερο για την ευημερία των παιδιών που ανακαλύπτουν ότι είναι ένα από τα εκατοντάδες ετεροθαλή αδέρφια.
