Οι περισσότερες θεραπείες καρκίνου, όπως η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία και η ανοσοθεραπεία, έχουν σχεδιαστεί για να επιτίθενται και να καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνητών αναρωτιέται πλέον αν αυτή η προσέγγιση ίσως παραβλέπει κάτι ουσιαστικό. Τι θα συνέβαινε αν ο πραγματικός δρόμος προς την ίαση δεν ήταν να καταστρέψουμε τον καρκίνο, αλλά να τον καθοδηγήσουμε προς την επούλωση;

Αυτή η τολμηρή ιδέα βρίσκεται στο επίκεντρο της έρευνας που διηύθυνε ο Indraneel Mittra στο Advanced Centre for Treatment, Research and Education in Cancer στη Βομβάη της Ινδίας.

Η ιδέα δεν είναι εντελώς καινούργια. Το 1986, ο Harold Dvorak, σε άρθρο του στο New England Journal of Medicine, είχε επισημάνει ότι ο καρκίνος συμπεριφέρεται σαν ένα τραύμα που δεν επουλώνεται ποτέ. Ο καρκίνος και τα χρόνια τραύματα μοιράζονται πολλά βιολογικά χαρακτηριστικά, και ο Mittra υποστηρίζει ότι αντί να προσπαθούμε πάντοτε να καταστρέψουμε τους όγκους, η ιατρική θα έπρεπε να διερευνήσει τρόπους που θα τους βοηθούν να κινηθούν προς μια πιο ήπια, «θεραπευμένη» κατάσταση.

Σε πρόσφατη μελέτη που αφορούσε άτομα με γλοιοβλάστωμα, έναν από τους πιο επιθετικούς καρκίνους του εγκεφάλου, η ομάδα του αναφέρει ότι ένας απλός συνδυασμός δύο διατροφικών συμπληρωμάτων φαίνεται να υποστηρίζει ακριβώς αυτή τη διαδικασία επούλωσης.

Μια ήπια προσέγγιση στον καρκίνο

Το γλοιοβλάστωμα είναι ένας ταχέως αναπτυσσόμενος και ιδιαίτερα επιθετικός όγκος του εγκεφάλου. Ακόμη και με σύγχρονες θεραπείες όπως η χειρουργική, η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία, είτε χρησιμοποιούνται μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό, η μέση επιβίωση των ασθενών φτάνει περίπου τους 15 μήνες.

Στη νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο BJC Reports, ο Mittra και οι συνεργάτες του ενέταξαν 10 ασθενείς με γλοιοβλάστωμα και τους ζήτησαν να λαμβάνουν ένα χάπι που περιείχε μικρές ποσότητες δύο συμπληρωμάτων, ρεσβερατρόλης (μια φυσική πολυφαινόλη που βρίσκεται σε φυτά όπως τα κόκκινα σταφύλια και τα μούρα) και χαλκού. Οι συμμετέχοντες λάμβαναν το δισκίο 4 φορές την ημέρα για κατά μέσο όρο 11,6 ημέρες πριν από το προγραμματισμένο χειρουργείο.

Άλλη ομάδα 10 ασθενών, με εξίσου επιθετικούς όγκους, που δεν έλαβαν τα συμπληρώματα, χρησιμοποιήθηκε ως ομάδα ελέγχου.

Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα από τους εγκεφαλικούς όγκους και των δύο ομάδων. Στη συνέχεια τα ανέλυσαν με μικροσκόπηση, ανοσοϊστοχημεία, ανοσοφθορισμό και ανάλυση μεταγραφώματος, προκειμένου να εντοπίσουν διαφορές στη δομή και τη λειτουργία των όγκων.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα συμπληρώματα είχαν εντυπωσιακή επίδραση στη βιολογία των όγκων.

Εντυπωσιακές αλλαγές μέσα στους όγκους

Αρκετοί σημαντικοί δείκτες καρκίνου άλλαξαν προς το καλύτερο στα άτομα που έλαβαν ρεσβερατρόλη και χαλκό:

• Τα επίπεδα της πρωτεΐνης Ki-67, που δείχνει πόσο γρήγορα πολλαπλασιάζονται τα καρκινικά κύτταρα, ήταν σχεδόν κατά ένα τρίτο χαμηλότερα στους θεραπευμένους όγκους.
• Οι βιοδείκτες που σχετίζονται με 9 κύρια χαρακτηριστικά του καρκίνου ήταν 57% λιγότεροι στα θεραπευμένα δείγματα.
• Τα επίπεδα 6 πρωτεϊνών ανοσολογικού ελέγχου, που κανονικά εμποδίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα, ήταν κατά μέσο όρο 41% χαμηλότερα.

Οι δείκτες που συνδέονται με βλαστοκύτταρα, τα οποία βοηθούν τους όγκους να εξαπλώνονται και να αντιστέκονται στις θεραπείες, ήταν 56% χαμηλότεροι στην ομάδα που έλαβε τα συμπληρώματα.

Σημαντικό είναι ότι οι ασθενείς που έλαβαν το σκεύασμα δεν παρουσίασαν καμία παρενέργεια.

«Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ένα απλό, φθηνό και μη τοξικό διατροφικό συμπλήρωμα μπορεί ενδεχομένως να συμβάλει στην επούλωση του γλοιοβλαστώματος», ανέφερε ο Mittra.

Πώς συμβαίνει αυτή η φαινομενική «επούλωση» σε κυτταρικό επίπεδο;

Σύμφωνα με τον Mittra, το κλειδί βρίσκεται στη δράση της ρεσβερατρόλης και του χαλκού πάνω στα κυτταρικά σωματίδια ελεύθερης χρωματίνης (cfChPs), μικρά τμήματα DNA που απελευθερώνονται από καρκινικά κύτταρα που πεθαίνουν και μπορούν να επιδεινώσουν τη συμπεριφορά των κυττάρων που επιβιώνουν.

Προηγούμενη έρευνα της ομάδας του είχε δείξει ότι ο συνδυασμός ρεσβερατρόλης και χαλκού παράγει ριζικά οξυγόνου που απενεργοποιούν ή καταστρέφουν τα cfChPs.

Στην τρέχουσα μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα cfChPs ήταν άφθονα στους μη θεραπευμένους όγκους, αλλά σχεδόν ανύπαρκτα στους ιστούς όσων είχαν λάβει το συμπλήρωμα.

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα νεκρά καρκινικά κύτταρα στους ασθενείς της ομάδας θεραπείας απομακρύνθηκαν μέσω απόπτωσης, μιας φυσιολογικής διαδικασίας κυτταρικού θανάτου, προτού προλάβουν να απελευθερώσουν τα cfChPs στο περιβάλλον.

Ο Mittra εξήγησε:

«Τα σωματίδια ελεύθερης χρωματίνης, δηλαδή τα τμήματα DNA που απελευθερώνονται από καρκινικά κύτταρα που πεθαίνουν, προκαλούν φλεγμονή στα κύτταρα που επιβιώνουν, κάνοντας τη νόσο πιο επιθετική. Αν εξουδετερώσετε αυτά τα σωματίδια, όπως κάνουν τα δισκία ρεσβερατρόλης-χαλκού, ο καρκίνος καταστέλλεται».

Πρόσθεσε ότι με παρατεταμένη χρήση, αυτή η προσέγγιση ίσως οδηγήσει σε πλήρη ίαση, μετατρέποντας έναν κακοήθη όγκο σε καλοήθη.

Αναστολή σημείων ανοσολογικού ελέγχου με χαμηλό κόστος

Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα ευρήματα της μελέτης ήταν ότι τα δισκία ρεσβερατρόλης-χαλκού μείωσαν τη δραστηριότητα αρκετών σημείων ανοσολογικού ελέγχου. Η αναστολή αυτών των σημείων έχει χαρακτηριστεί μεγάλη πρόοδος στην αντικαρκινική θεραπεία, επειδή επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στους όγκους. Ωστόσο, τα υπάρχοντα φάρμακα είναι εξαιρετικά ακριβά και προκαλούν συχνά σημαντικές παρενέργειες.

Αντίθετα, ο συνδυασμός των δύο αυτών ουσιών είναι απλός, μη τοξικός και οικονομικός, ενώ φαίνεται να επηρεάζει πολλαπλά σημεία ανοσολογικού ελέγχου. Αυτό ανοίγει τον δρόμο για μια πιο προσιτή μέθοδο που θα μπορούσε να στοχεύει τους ίδιους μηχανισμούς με τα ακριβά φάρμακα.

Μια νέα αντίληψη στη θεραπεία του καρκίνου

Από αυτά τα δεδομένα φαίνεται να αναδύεται μια νέα προσέγγιση στη θεραπεία του καρκίνου.

«Προσπαθούμε να σκοτώσουμε τα καρκινικά κύτταρα εδώ και 2.500 χρόνια, από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, χωρίς επιτυχία», ανέφερε ο Mittra.

«Ίσως ήρθε η ώρα να δούμε τη θεραπεία του καρκίνου διαφορετικά και να επικεντρωθούμε στην επούλωση των όγκων αντί στην καταστροφή τους.

Φυσικά, ο αριθμός των ασθενών στη μελέτη ήταν μικρός. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν τόσο εντυπωσιακά που θα περίμενα να επαναληφθούν σε μεγαλύτερο δείγμα.

Πιστεύω ότι μπορεί να βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας πραγματικής αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον καρκίνο», κατέληξε ο ίδιος.