Η φλεγμονή είναι ένας μηχανισμός που βοηθά το σώμα να επουλωθεί, αλλά όταν διαρκεί για πολύ, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας.

Η οξεία (βραχυπρόθεσμη) φλεγμονή εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα στέλνει φλεγμονώδη κύτταρα σε μια πληγή, τραυματισμό, λοίμωξη ή ερεθισμό, για να καταπολεμήσει τα μικρόβια και να ξεκινήσει την επούλωση. Αντίθετα, η χρόνια φλεγμονή προκύπτει όταν ο οργανισμός συνεχίζει να στέλνει φλεγμονώδη κύτταρα για εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια, ακόμη και χωρίς τραυματισμό ή λοίμωξη, οδηγώντας έτσι σε μακροχρόνια προβλήματα υγείας.

Ειδικότερα, με τον καιρό η χρόνια φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως:

• Νόσο Αλτσχάιμερ ή Πάρκινσον
• Άγχος ή κατάθλιψη
• Αρθρίτιδα
• Άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Αυτοάνοσες παθήσεις όπως ο λύκος ή η νόσος του Crohn
• Ορισμένοι τύποι καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού
• Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή ινομυαλγία
• Υπέρταση ή καρδιοπάθεια
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS)
• Διαβήτης τύπου 2

Τα πιο συχνά αίτια της χρόνιας φλεγμονής

1. Παχυσαρκία

Η περίσσεια λίπους, ιδιαίτερα γύρω από την κοιλιά, απελευθερώνει φλεγμονώδεις ουσίες όπως οι κυτοκίνες. Αυτή η χαμηλού βαθμού φλεγμονή συμβάλλει στην ινσουλινοαντίσταση και αυξάνει τον κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου, που συνδέεται με αυξημένη χοληστερίνη, διαβήτη τύπου 2 και καρδιοπάθειες.

2. Καπνός και ρύπανση

Η εισπνοή καπνού τσιγάρου, καυσαερίων ή βιομηχανικών ρύπων εκθέτει τους πνεύμονες σε επιβλαβή σωματίδια. Αυτά προκαλούν οξειδωτικό στρες, το οποίο καταστρέφει τα κύτταρα και πυροδοτεί φλεγμονή. Με τον καιρό, αυτό μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει παθήσεις όπως το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).

3. Γήρανση

Με την ηλικία, το ανοσοποιητικό σύστημα αλλάζει και η φλεγμονή γίνεται δυσκολότερο να ελεγχθεί. Η γήρανση μπορεί επίσης να συνοδεύεται από οικονομικές δυσκολίες, σωματική εξασθένιση, απομόνωση ή μοναξιά. Αυτοί οι παράγοντες αυξάνουν το χρόνιο στρες, το οποίο αποτελεί ακόμη έναν παράγοντα κινδύνου για φλεγμονή.

4. Έλλειψη άσκησης

Η καθιστική ζωή μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, διαταραχές σακχάρου και φλεγμονή. Η μέτρια άσκηση, διάρκειας 30–60 λεπτών τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας, βοηθά στη μείωση της φλεγμονής. Αντίθετα, η υπερβολικά έντονη προπόνηση μπορεί να την επιδεινώσει και να επιβαρύνει το ανοσοποιητικό σύστημα.

5. Διατροφή

Η συχνή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, πρόσθετων σακχάρων, εξευγενισμένων υδατανθράκων και ανθυγιεινών λιπαρών μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή μέσω της απελευθέρωσης κυτοκινών. Συνήθεις πηγές είναι:

• Πρόσθετα
• Τεχνητά γλυκαντικά
• Τηγανητά φαγητά
• Επεξεργασμένα κρέατα
• Ζαχαρούχα ποτά και σνακ
• Λευκό ψωμί, ζυμαρικά και δημητριακά

6. Αλκοόλ

Η συχνή ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ παράγει τοξίνες, προκαλεί οξειδωτικό στρες και βλάπτει το ήπαρ και το έντερο, ενεργοποιώντας τη φλεγμονή. Ακόμη και ένα με δύο ποτά την ημέρα αυξάνουν τον κίνδυνο ηπατικής βλάβης.

7. Χρόνιο στρες

Το στρες ενεργοποιεί την αντίδραση «μάχης ή φυγής», αυξάνοντας τα επίπεδα κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες). Όταν όμως το στρες παραμένει για μεγάλο διάστημα, η κορτιζόλη μένει υψηλή και τα επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP), δείκτη φλεγμονής στο αίμα, αυξάνονται.

Συχνές πηγές μακροχρόνιου στρες περιλαμβάνουν:

• Φροντίδα παιδιών ή ηλικιωμένων
• Προβλήματα υγείας
• Μοναξιά ή κοινωνική απομόνωση
• Υπερβολική έκθεση στα μέσα ενημέρωσης
• Οικονομικές δυσκολίες ή στεγαστικά προβλήματα
• Προβλήματα στις σχέσεις
• Χρήση ή κατάχρηση ουσιών στο οικογενειακό περιβάλλον
• Τραυματικές εμπειρίες (κακοποίηση, απώλεια, πολεμική έκθεση)
• Επαγγελματική ή ακαδημαϊκή πίεση

8. Προβλήματα ύπνου

Η έλλειψη ύπνου ή οι συχνές αλλαγές στο ωράριο ύπνου και αφύπνισης μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να ελέγχει τη φλεγμονή. Αυτές οι διαταραχές συνδέονται με αυξημένα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών στο αίμα, όπως η CRP και το ινωδογόνο, πρωτεΐνη που συμμετέχει στην πήξη του αίματος.

9. Διαταραχή του μικροβιώματος

Το έντερο φιλοξενεί τρισεκατομμύρια βακτήρια, γνωστά ως μικροβίωμα. Όταν υπάρχει ισορροπία, προστατεύουν το εντερικό τοίχωμα και υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η κακή διατροφή, το υπερβολικό αλκοόλ, τα αντιβιοτικά ή το χρόνιο στρες μπορούν να διαταράξουν αυτή την ισορροπία, αποδυναμώνοντας το εντερικό φράγμα. Έτσι, επιβλαβείς ουσίες μπορούν να περάσουν στο αίμα και να προκαλέσουν χρόνια φλεγμονή.

10. Χρόνια προβλήματα υγείας

Ορισμένες παθήσεις μπορούν να κρατήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα σε συνεχή ενεργοποίηση, προκαλώντας παρατεταμένη φλεγμονή. Σε αυτοάνοσα νοσήματα όπως η νόσος του Crohn, ο λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το ανοσοποιητικό επιτίθεται λανθασμένα σε υγιείς ιστούς. Αν δεν αντιμετωπιστούν, λοιμώξεις όπως η ηπατίτιδα C ή το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. pylori) μπορούν επίσης να προκαλέσουν χρόνια φλεγμονή.

Σημάδια χρόνιας φλεγμονής

Η χρόνια φλεγμονή διαρκεί πάνω από μερικές εβδομάδες ή εμφανίζεται χωρίς προφανή λόγο. Σύμφωνα με το Very Well Health, ενδεικτικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο στην κοιλιά ή γαστρεντερικές ενοχλήσεις
• Πόνους στο σώμα ή στις αρθρώσεις, δυσκαμψία
• Δυσκολία συγκέντρωσης ή μεταπτώσεις διάθεσης
• Κόπωση
• Συχνές λοιμώξεις, αργή επούλωση ή πληγές στο στόμα
• Πονοκεφάλους
• Δερματικά εξανθήματα
• Διαταραχές ύπνου
• Αύξηση βάρους
• Διάχυτο πόνο ή ευαισθησία στην αφή