Παρότι τα αντιβιοτικά αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ιατρικής, η αλόγιστη χρήση τους έχει οδηγήσει στην εμφάνιση ανθεκτικών βακτηρίων, τα οποία είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
Ορισμένα μικρόβια που κάποτε ανταποκρίνονταν αποτελεσματικά στα αντιβιοτικά έχουν γίνει πλέον ανθεκτικά, προκαλώντας σοβαρότερες λοιμώξεις, όπως πνευμονιοκοκκικές (πνευμονία, ωτίτιδα, ιγμορίτιδα, μηνιγγίτιδα), δερματικές λοιμώξεις και φυματίωση.
Πότε είναι αποτελεσματικά τα αντιβιοτικά και πότε δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι μικροβίων που μπορούν να προκαλέσουν ασθένεια: τα βακτήρια και οι ιοί. Και τα δύο μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα, όμως λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο.
Τα βακτήρια είναι ζωντανοί οργανισμοί που αποτελούνται από ένα μόνο κύτταρο. Βρίσκονται παντού γύρω μας, και τα περισσότερα δεν προκαλούν βλάβη, ενώ κάποια είναι μάλιστα ωφέλιμα. Ωστόσο, υπάρχουν και βακτήρια που προκαλούν ασθένειες, εισβάλλοντας στον οργανισμό και διαταράσσοντας τις φυσιολογικές του λειτουργίες.
Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο απέναντι στα βακτήρια, καθώς τα σκοτώνουν ή εμποδίζουν την ανάπτυξή τους.
Οι ιοί, αντίθετα, δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί. Μπορούν να αναπαραχθούν μόνο όταν εισέλθουν σε ζωντανά κύτταρα. Το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να εξουδετερώσει κάποιους ιούς πριν προκαλέσουν νόσηση, όμως άλλοι (όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα) πρέπει απλώς να κάνουν τον κύκλο τους. Τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία επίδραση στους ιούς. Για ορισμένες λοιμώξεις και όταν το κρίνει ο γιατρός μπορεί να χορηγηθούν ορισμένα αντιιικά φάρμακα.
Τι συμβαίνει όταν γίνεται υπερβολική χρήση αντιβιοτικών
Η λήψη αντιβιοτικών για ιογενείς λοιμώξεις, όπως το κρυολόγημα, δεν έχει κανένα αποτέλεσμα και μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ανθεκτικών βακτηρίων.
Όταν τα αντιβιοτικά λαμβάνονται πολύ συχνά ή χωρίς λόγο, τα βακτήρια αλλάζουν και γίνονται ανθεκτικά. Αυτό σημαίνει ότι τα φάρμακα δεν μπορούν πλέον να τα καταπολεμήσουν. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται αντιβιοτική αντοχή και σήμερα κάποια βακτήρια είναι ανθεκτικά ακόμη και στα πιο ισχυρά αντιβιοτικά.
Η αντιβιοτική αντοχή αποτελεί ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) την έχουν χαρακτηρίσει «μία από τις πιο επείγουσες απειλές για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως». Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο στις χώρες χαμηλού εισοδήματος και στις αναπτυσσόμενες περιοχές, όπου:
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Κάθε οικογένεια αντιμετωπίζει συχνά κρυολογήματα, πονόλαιμους και ιογενείς λοιμώξεις. Όταν επισκέπτεστε τον παιδίατρο, είναι σημαντικό να μην περιμένετε απαραίτητα συνταγή για αντιβιοτικά.
Σύμφωνα με το Kids Health, για να μειώσετε τον κίνδυνο ανθεκτικών βακτηρίων και την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών:
- Ρωτήστε τον γιατρό αν η ασθένεια του παιδιού είναι βακτηριακή ή ιογενής. Συζητήστε τα οφέλη και τους κινδύνους της αγωγής. Αν πρόκειται για ιό, ρωτήστε πώς μπορείτε να ανακουφίσετε τα συμπτώματα χωρίς αντιβιοτικά.
- Ακολουθήστε πιστά τη διάρκεια της θεραπείας που έχει ορίσει ο γιατρός. Αν τη διακόψετε νωρίτερα, η λοίμωξη μπορεί να επιστρέψει.
- Μην επιτρέπετε στο παιδί σας να παίρνει αντιβιοτικά για περισσότερο ή λιγότερο χρόνο απ’ όσο χρειάζεται.
- Μην χρησιμοποιείτε απομείναντα αντιβιοτικά και μην κρατάτε φάρμακα «για την επόμενη φορά».
- Μην δίνετε στο παιδί σας αντιβιοτικά που έχουν συνταγογραφηθεί για άλλο μέλος της οικογένειας.
Είναι εξίσου σημαντικό τα παιδιά να:
- έχουν κάνει όλα τα απαραίτητα εμβόλια
- μένουν στο σπίτι όταν είναι άρρωστα
- πλένουν συχνά και σωστά τα χέρια τους
