Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, συχνά παρατηρείται και μια έξαρση περιστατικών με ψείρες στα παιδικά κεφάλια. Πρόκειται για ένα συχνό πρόβλημα στα παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας (κυρίως μεταξύ 3 και 11 ετών), καθώς η στενή μεταξύ τους επαφή ευνοεί τη μετάδοση.

Ευτυχώς, πέρα από τον ενοχλητικό κνησμό, οι ψείρες συνήθως δεν αποτελούν απειλή για την υγεία και δε μεταδίδουν ασθένειες. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η έντονη φαγούρα μπορεί να προκαλέσει μικρές πληγές στο δέρμα, οι οποίες με τη σειρά τους μπορεί να μολυνθούν.

Πώς μεταδίδονται οι ψείρες

Πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία, χρειάζεται να ξέρετε πώς κόλλησε το παιδί σας. Οι ψείρες δεν πηδούν, δεν ζουν σε ζώα και δεν σχετίζονται με την καθαριότητα. Ο πιο συχνός τρόπος μετάδοσης είναι η επαφή κεφάλι με κεφάλι, κάτι που μπορεί να συμβεί στο παιχνίδι, στον αθλητισμό ή σε δραστηριότητες όπως βραδιές με διανυκτέρευση.

Πιο σπάνια, η μετάδοση γίνεται μέσω αντικειμένων που ακουμπούν το κεφάλι, όπως καπέλα ή βούρτσες. Οι ψείρες χρειάζονται να τραφούν με αίμα κάθε 12–24 ώρες, επομένως δεν επιβιώνουν μακριά από ανθρώπινο κεφάλι για πάνω από μία ημέρα.

Ο κύκλος ζωής της ψείρας

Για να απαλλαγείτε από τις ψείρες, πρέπει να γνωρίζετε τις μορφές τους:

• Κόνιδες (αυγά): είναι κολλημένες στη βάση της τρίχας. Μοιάζουν με πιτυρίδα, αλλά με μεγεθυντικό φακό φαίνεται ότι είναι ωοειδείς και όχι επίπεδες.
• Νύμφες: έχουν υπόλευκο χρώμα και περνούν τρία στάδια ώσπου να γίνουν ενήλικες.
• Ενήλικες ψείρες: έχουν χρώμα μπεζ και κινούνται γρήγορα στο κεφάλι.

Και οι τρεις μορφές πρέπει να εξουδετερωθούν για να λυθεί οριστικά το πρόβλημα.

Τι να κάνετε μόλις καταλάβετε ότι το παιδί σας έχει ψείρες

Όταν επιβεβαιωθεί ότι το παιδί σας έχει ψείρες, πρέπει να λάβετε άμεσα μέτρα για να μη μεταδοθούν στην υπόλοιπη οικογένεια:

• Αποφύγετε τις αγκαλιές και την κοντινή επαφή.
• Ελέγξτε όλα τα μέλη του σπιτιού.
• Συχνά, όταν ειδοποιεί το σχολείο, το παιδί έχει ήδη ψείρες για καιρό, άρα μπορεί να χρειαστεί θεραπεία όλη η οικογένεια.
• Πλύνετε σε ζεστό νερό καπέλα, μαξιλαροθήκες και αντικείμενα που ακουμπούν το κεφάλι. Για να είστε σίγουροι ότι δεν υπάρχει κίνδυνος, μπορείτε να απλώσετε στα αντικείμενα αυτά κάποιο προϊόν κατά των ψειρών και να ξεπλύνετε μετά από 15 περίπου λεπτά. Σύμφωνα με το John’s Hopkins Medicine, δε χρειάζεται απολύμανση όλου του σπιτιού, αφού η μετάδοση από αντικείμενα είναι σπάνια.

Πώς θα απαλλάξετε το παιδί σας από τις ψείρες

Αν και έχουν πραγματοποιηθεί ορισμένες μελέτες σε σχέση με ορισμένες σπιτικές λύσεις όπως το ξύδι, το οινόπνευμα, το ελαιόλαδο, η βαζελίνη και οι μαγιονέζα, οι επιλογές αυτές δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές.

Η καλύτερη επιλογή για τους περισσότερους είναι ένα ειδικό σαμπουάν λοσιόν ή κρέμα που σκοτώνει τις ψείρες, σε συνδυασμό με την αφαίρεσή τους με ένα λεπτό χτενάκι.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πολλά από αυτά τα προϊόντα δεν σκοτώνουν τα αυγά της ψείρας (κόνιδες) και έτσι συνήθως χρειάζεται και δεύτερη εφαρμογή (συνήθως 7-10 ημέρες μετά την πρώτη, ωστόσο καλό είναι να διαβάσετε την ετικέτα του προϊόντος που θα επιλέξετε).

Σε γενικές γραμμές, μια αποτελεσματική θεραπεία θα έχει ολοκληρωθεί μέσα σε 2 με 3 εβδομάδες, οπότε και το παιδί θα έχει απαλλαγεί από τις ψείρες, όπως υπογραμμίζει η Κλινική του Cleveland.

Ορισμένες από τις διαθέσιμες θεραπείες είναι:

• Λοσιόν βενζυλικής αλκοόλης
• Λοσιόν ιβερμεκτίνης
• Λοσιόν περμεθρίνης
• Σαμπουάν με πυρεθρίνη και πιπερονυλοβουτοξείδιο
• Δερματικό εναιώρημα σπινοσάδης

Τα σκευάσματα αυτά συχνά αποτυγχάνουν επειδή δεν χρησιμοποιούνται σωστά, είτε χρησιμοποιώντας μικρότερη δόση από την προτεινόμενη είτε παρεκκλίνοντας από τις οδηγίες του προϊόντος. Εάν εφαρμόσετε σωστά τη λοσιόν, τότε μετά την πρώτη θεραπεία δε θα πρέπει να δείτε ζωντανές ψείρες τις επόμενες ημέρες.

Μιλήστε με τον παιδίατρο του παιδιού σας αν δεν είστε σίγουροι ποια θεραπεία είναι καλύτερη ή αν η πρώτη που δοκιμάσατε δεν αποδίδει. Οι ψείρες παρουσιάζουν ολοένα και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, επομένως μπορεί να χρειαστεί συνδυασμός θεραπειών για να απαλλαγείτε οριστικά.

Μετά την εφαρμογή του προϊόντος και αφού περάσει ο απαραίτητος χρόνος ώστε να δράσει, θα πρέπει να ξεπλύνετε τα μαλλιά του παιδιού και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσετε ένα λεπτό χτενάκι για να απομακρύνετε τις νεκρές ψείρες και τις κόνιδες.

Για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα, οι ειδικοί συνιστούν μετά την πρώτη εφαρμογή του προϊόντος και μέχρι τη δεύτερη εφαρμογή, να τοποθετείτε κάθε 2-3 ημέρες μαλακτική κρέμα στα βρεγμένα μαλλιά του παιδιού για 2 λεπτά και στη συνέχεια να τα χτενίζετε με ένα λεπτό χτενάκι ώστε να αφαιρεθούν οι κόνιδες, καθώς και τυχόν ψείρες που επιβίωσαν στο μεσοδιάστημα.

Για να εξασφαλίσετε πως οι ψείρες έχουν απομακρυνθεί δια παντός, οι ειδικοί συνιστούν να επαναλαμβάνετε τη διαδικασία με τη μαλακτική κρέμα και το χτενάκι για 2-3 εβδομάδες από την ημέρα που είδατε την τελευταία ψείρα.

Εάν η διαδικασία αυτή σας φαίνεται χρονοβόρα και δύσκολη, σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας υπάρχουν ειδικές κλινικές που αναλαμβάνουν τη θεραπεία από την αρχή μέχρι το τέλος.

Πρόληψη για ψείρες

Αν και κυκλοφορούν διάφορα προϊόντα που υπόσχονται ότι μπορούν να προστατεύσουν το παιδί σας από τις ψείρες πριν κολλήσει, τόσο το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας (NHS) όσο και άλλοι επίσημοι φορείς επισημαίνουν ότι δεν υπάρχει προϊόν που αποδεδειγμένα προλαμβάνει τη μετάδοση. Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι να μην έρχεται το παιδί σας πολύ κοντά με άλλα παιδάκια, κάτι που δε γίνεται να εφαρμοστεί σε αυτές τις ηλικίες, αλλά και μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις όσον αφορά την κοινωνικοποίησή του.

Κατά τα άλλα, το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να προλάβετε το πρόβλημα από την αρχή, αναγνωρίζοντας έγκαιρα τα σημάδια ώστε να δράσετε άμεσα. Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η φαγούρα, η οποία οφείλεται σε αλλεργική αντίδραση στο σάλιο της ψείρας.