Η κετογονική δίαιτα, γνωστή και ως δίαιτα keto, έχει κερδίσει μεγάλη δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια, με πολλούς από τους οπαδούς της να ισχυρίζονται ότι βοηθά στην απώλεια βάρους και τη διαχείριση του σακχάρου.
Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη σε ποντίκια που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Cell Reports» διαπίστωσε ότι η συγκεκριμένη διατροφή ενδέχεται να επιταχύνει τη διαδικασία γήρανσης. Μάλιστα, οι ερευνητές είδαν πως η επίδραση αυτή αφορά κυρίως τα αρσενικά ποντίκια, ενώ τα θηλυκά φαίνεται να προστατεύονται χάρη στα οιστρογόνα.
Οι ερευνητές εξηγούν ότι η κετογονική δίαιτα προκαλεί υπερβολικό οξειδωτικό στρες, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί σε ταχύτερη κυτταρική γήρανση μέσα από τη συσσώρευση γερασμένων κυττάρων. Επιπλέον, παρατήρησαν ότι όταν χορήγησαν στα αρσενικά ποντίκια οιστρογόνα ή οιστραδιόλη, σε συνδυασμό με αντιοξειδωτικούς παράγοντες, το φαινόμενο της πρόωρης κυτταρικής γήρανσης εξαφανίστηκε.
Keto: Τι είναι η κετογονική δίαιτα
«Η κετογονική δίαιτα είναι ένα διατροφικό πρότυπο πολύ χαμηλό σε υδατάνθρακες και πλούσιο σε λιπαρά, το οποίο μετατοπίζει την κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού από τους υδατάνθρακες στο λίπος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι υδατάνθρακες είναι το προτιμώμενο καύσιμο του σώματος, ειδικά για τον εγκέφαλο», εξηγεί η Michelle Routhenstein, ιαιτολόγος προληπτικής καρδιολογίας στο EntirelyNourished.com.
Όταν το σώμα στερείται υδατανθράκων, τους οποίους χρησιμοποιεί συνήθως ως βασική πηγή ενέργειας, διασπά τα διατροφικά λίπη σε μόρια που ονομάζονται «κετόνες», τα οποία λειτουργούν ως εναλλακτική πηγή ενέργειας τόσο για τον εγκέφαλο όσο και για το υπόλοιπο σώμα. Για να επιτευχθεί αυτή η μεταβολική κατάσταση, η κετογονική δίαιτα ενθαρρύνει την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε λιπαρά και χαμηλών σε υδατάνθρακες, όπως ζωικές πρωτεΐνες, πλήρη γαλακτοκομικά, υγιεινά έλαια και λαχανικά χωρίς άμυλο, ενώ παράλληλα περιορίζει τρόφιμα όπως δημητριακά, φρούτα, αμυλούχα λαχανικά, όσπρια και ζάχαρη.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι
Παρόλο που η κετογονική δίαιτα μπορεί να έχει βραχυπρόθεσμα οφέλη, η μακροχρόνια εφαρμογή της συνδέεται με αρκετούς κινδύνους για την υγεία. Η Routhenstein τονίζει ότι ο περιορισμός φρούτων, δημητριακών ολικής άλεσης, ορισμένων λαχανικών και οσπρίων μειώνει σημαντικά την πρόσληψη βασικών βιταμινών, μετάλλων και φυτικών ινών, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία του εντέρου, του εγκεφάλου αλλά και της καρδιάς.
Παράλληλα, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την αύξηση της χοληστερίνης και τον σχηματισμό μαλακών αθηρωματικών πλακών, την επιβάρυνση της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας, καθώς και τον αυξημένο κίνδυνο απώλειας οστικής μάζας. Η δίαιτα αυτή ενδέχεται επίσης να οδηγήσει σε διατροφικές διαταραχές και κοινωνική απομόνωση. Επιπλέον, έχει συνδεθεί με αυξημένο οξειδωτικό στρες, το οποίο επιταχύνει τη γήρανση των κυττάρων, κάτι που αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης της συγκεκριμένης μελέτης.
Τέλος, η Routhenstein διευκρινίζει ότι για να παραμείνει κανείς σε πραγματική κέτωση η πρόσληψη υδατανθράκων πρέπει να είναι εξαιρετικά χαμηλή, κάτι που είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η επάρκεια σε θρεπτικά συστατικά. «Ως διαιτολόγος με ειδίκευση στην καρδιαγγειακή υγεία και με βάση τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα, δεν συστήνω την κετογονική δίαιτα ως μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για υγιή καρδιά», αναφέρει.
«Οι πιθανοί κίνδυνοι φαίνεται να υπερτερούν των οφελών, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν πιο ισορροπημένες και βιώσιμες διατροφικές προσεγγίσεις, οι οποίες έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την καρδιακή υγεία, μειώνουν τη φλεγμονή και ενισχύουν τη μακροζωία», καταλήγει.
Γιατί χρειάζονται μελέτες σε ανθρώπους
Η πλειονότητα των μελετών για τις δίαιτες έχει εστιάσει κυρίως στους άνδρες, γεγονός που σχετίζεται με τις πιο σύνθετες ορμονικές και μεταβολικές αλλαγές που συμβαίνουν στο γυναικείο σώμα, όπως κατά τη διάρκεια του κύκλου, σε αντίθεση με το ανδρικό σώμα που παραμένει πιο ορμονικά σταθερό.
Ο Jason Ng, καθηγητής ενδοκρινολογίας και μεταβολισμό στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, εξηγεί ότι «θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να αξιολογηθούν οι επιδράσεις της διατροφής στις ορμόνες του φύλου, όπως τα οιστρογόνα στις γυναίκες και η τεστοστερόνη στους άνδρες, και να εξεταστεί πώς μπορεί η δίαιτα να αυξάνει ή να μειώνει τα επίπεδα αυτών των ορμονών επηρεάζοντας τη φυσιολογία κάθε φύλου».
Παρόλα αυτά, ο ίδιος υπογραμμίζει ότι τα συμπεράσματα από πειράματα σε ποντίκια πρέπει να θεωρούνται προκαταρκτικά, καθώς «αν και μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες για τις μεταβολικές διαδικασίες μέσα από τέτοιες μελέτες, δεν είναι δυνατό να μεταφέρουμε άμεσα τα ευρήματα αυτά στους ανθρώπους, όπου η ετερογένεια είναι μεγαλύτερη και οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών πιθανότατα πιο πολύπλοκες».
Μπορούν οι ορμόνες ή τα αντιοξειδωτικά να μειώσουν τις αρνητικές επιδράσεις;
Σύμφωνα με τον Ng, αν τα ευρήματα αυτά επιβεβαιωθούν σε ανθρώπους, υπάρχει η πιθανότητα να μειωθεί η επιτάχυνση της γήρανσης στους άνδρες, ωστόσο κάτι τέτοιο θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά σε σχέση με τις πιθανές παρενέργειες της θεραπείας με οιστρογόνα. Παραμένει επίσης ασαφές αν μια τέτοια θεραπεία θα πρέπει να συνεχίζεται ακόμη και μετά τη διακοπή της κετογονικής δίαιτας.
Επειδή ο μηχανισμός φαίνεται να συνδέεται με το οξειδωτικό στρες, εγείρεται το ερώτημα αν μια καθαρά αντιοξειδωτική θεραπεία θα μπορούσε να έχει παρόμοιο αποτέλεσμα. Ο καθηγητής θεωρεί ότι μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση της επιτάχυνσης της γήρανσης, ίσως όχι στον ίδιο βαθμό με τα οιστρογόνα, αλλά με το πλεονέκτημα ότι πιθανότατα θα είχε λιγότερες παρενέργειες, κάτι που την καθιστά άξια περαιτέρω διερεύνησης.
Πότε μπορεί να είναι ωφέλιμη η κετογονική δίαιτα
Παρά τους κινδύνους, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η κετογονική δίαιτα μπορεί να έχει θεραπευτική αξία. «Σε συγκεκριμένες ιατρικές καταστάσεις, όπως η επιληψία, μια κετογονική ή τροποποιημένη χαμηλών υδατανθράκων διατροφή, υπό ιατρική επίβλεψη, μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη», αναφέρει η Routhenstein, προσθέτοντας ότι ένα πιο ευέλικτο ή κυκλικό πρόγραμμα χαμηλών υδατανθράκων μπορεί να βοηθήσει ορισμένα άτομα, εφόσον καθοδηγείται από εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας.
