Ο τρόπος ζωής, και κυρίως η διατροφή, θεωρείται ότι μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Ορισμένοι γενικοί κανόνες, όπως ο περιορισμός των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων και η συχνή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών ψαριών και δημητριακών ολικής άλεσης μπορούν να ωφελήσουν τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, ανάλογα με το αυτοάνοσο που έχετε αλλά και με τις ανάγκες του οργανισμού σας, η ιδανική διατροφή μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Σε περίπτωση που έχετε διαγνωστεί με κάποιο αυτοάνοσο νόσημα είναι σημαντικό να συζητήσετε με το γιατρό σας ποια είναι η κατάλληλη διατροφή για εσάς.

Ποιες διατροφές συστήνονται για άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα

1. Δίαιτα αυτοάνοσου πρωτοκόλλου

Η δίαιτα αυτοάνοσου πρωτοκόλλου ακολουθεί ένα πρωτόκολλο αποκλεισμού και προτείνεται συνήθως σε άτομα με κάποια φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (π.χ. νόσος του Κρον ή ελκώδης κολίτιδα). Οι φάσεις της περιλαμβάνουν:

• Αποκλεισμός: Απομακρύνετε τρόφιμα που μπορεί να προκαλούν φλεγμονή ή να πυροδοτούν συμπτώματα. Αυτή η φάση μπορεί να διαρκέσει από έξι εβδομάδες έως έξι μήνες.
• Επανεισαγωγή: Σε διάστημα 1-3 μηνών, εισάγετε σταδιακά ξανά τρόφιμα στη διατροφή σας, καταγράφοντας ποια προκαλούν εξάρσεις.
• Συντήρηση: Αφού αποκλείσετε τα τρόφιμα που προκαλούν φλεγμονή, ακολουθείτε ένα συγκεκριμένο διατροφικό πρότυπο για να προλαμβάνετε τις εξάρσεις.

Δεν υπάρχει ένας τυποποιημένος τρόπος εφαρμογής της δίαιτας αυτοάνοσου πρωτοκόλλου. Πρόκειται για αρκετά αυστηρή δίαιτα, γι’ αυτό είναι σημαντικό να συνεργαστείτε με έναν κλινικό διαιτολόγο πριν την ξεκινήσετε.

Τι να τρώτε

Οι τροφές που θεωρούνται ασφαλείς στη δίαιτα αυτοάνοσου πρωτοκόλλου περιλαμβάνουν:

• Τρόφιμα που αποτελούν προϊόντα ζύμωσης
• Φρούτα
• Κρέας και θαλασσινά από ζώα ελευθέρας βοσκής ή άγριας αλιείας
• Υγιεινά λιπαρά (π.χ. αβοκάντο, ελιές, ελαιόλαδο)
• Ροφήματα από βότανα
• Βότανα και μπαχαρικά (π.χ. κανέλα, ρίγανη, μαϊντανός, θυμάρι, κουρκουμάς)
• Γάλα και βούτυρο
• Φυσικά γλυκαντικά (π.χ. ζάχαρη καρύδας, μέλι, σιρόπι σφενδάμου)
• Λαχανικά

Πρέπει να έχετε υπόψη ότι κάποια από αυτά τα τρόφιμα μπορεί να μην είναι ασφαλή για όλους. Για παράδειγμα, το γάλα, το βούτυρο και τα γαλακτοκομικά γενικότερα μπορεί να πυροδοτήσουν συμπτώματα σε ορισμένα άτομα.

Τι να αποφεύγετε

Τρόφιμα που ίσως χρειαστεί να αποκλείσετε στη δίαιτα αυτή είναι:

• Αλκοόλ και καφές
• Γαλακτοκομικά
• Αυγά
• Πρόσθετα τροφίμων
• Δημητριακά
• Βιομηχανικά έλαια σπόρων
• Όσπρια, ξηροί καρποί και σπόροι
• Λαχανικά της οικογένειας των σολανωδών (μελιτζάνα, πιπεριά κ.ά.)
• Επεξεργασμένα τρόφιμα
• Εξευγενισμένα σάκχαρα

2. Μεσογειακή δίαιτα

Η μεσογειακή δίαιτα έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης νοσημάτων και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής. Μπορεί να είναι χρήσιμη στη διαχείριση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, της Ρευματοειδούς αρθρίτιδας και διαταραχών του θυρεοειδούς, σύμφωνα με το Health.com.

Βασικά στοιχεία της μεσογειακής διατροφής είναι:

• Γαλακτοκομικά προϊόντα
• Ψάρια και μικρές ποσότητες κρέατος
• Φρούτα
• Όσπρια, φασόλια, ξηροί καρποί και σπόροι
• Ελαιόλαδο, καρυκεύματα και μπαχαρικά
• Λαχανικά
• Δημητριακά ολικής άλεσης

3. Χορτοφαγική δίαιτα

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι χορτοφαγικές δίαιτες μπορούν να ωφελήσουν άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα όπως η Ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο λύκος.

Τύποι φυτοφαγικής διατροφής περιλαμβάνουν:

• Ευέλικτη (flexitarian): Περιλαμβάνει περιστασιακά γαλακτοκομικά, κρέας και θαλασσινά
• Pescaterian: Περιλαμβάνει θαλασσινά
• Vegan: Δεν περιλαμβάνει κανένα ζωικό προϊόν
• Χορτοφαγική (vegetarian): Δεν περιλαμβάνει κρέας αλλά επιτρέπει αυγά και γαλακτοκομικά

4. Δίαιτα χωρίς γλουτένη

Η γλουτένη είναι πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι. Προκαλεί βλάβη στο λεπτό έντερο σε άτομα με κοιλιοκάκη, ένα αυτοάνοσο νόσημα.

Ο μόνος τρόπος να διαχειριστεί κανείς την κοιλιοκάκη είναι η πλήρης αποφυγή γλουτένης, η οποία υπάρχει σε τρόφιμα όπως:

• Ψωμί και αρτοσκευάσματα
• Ζυμαρικά
• Σούπες
• Σάλτσες και dressings σαλάτας

Μια μικρή μελέτη του 2019 έδειξε ότι άτομα με διαταραχές του θυρεοειδούς μπορεί επίσης να ωφεληθούν από διατροφή χωρίς γλουτένη.

5. Αντιφλεγμονώδης δίαιτα

Μελέτη του 2020 έδειξε ότι η αντιφλεγμονώδης δίαιτα βοήθησε στη μείωση της δραστηριότητας της νόσου και στη βελτίωση των συμπτωμάτων σε άτομα με Ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Τρόφιμα που περιλαμβάνονται σε αυτή τη διατροφή είναι:

• Ψάρια
• Φρούτα
• Όσπρια, ξηροί καρποί και σπόροι
• Λαχανικά

Τα τρόφιμα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο φυσικά, όπως ψάρια αλιευμένα στη θάλασσα, σύμφωνα με τη Zhaoping Li, MD, καθηγήτρια ιατρικής και διευθύντρια του Center for Human Nutrition στη Ιατρική Σχολή David Geffen του UCLA.

6. Παλαιολιθική δίαιτα (paleo)

Η παλαιολιθική δίαιτα βασίζεται στην κατανάλωση τροφών που έτρωγαν οι άνθρωποι στην Παλαιολιθική εποχή. Αποφεύγονται τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα και καταναλώνονται:

• Φρούτα
• Άπαχο κρέας και θαλασσινά
• Ξηροί καρποί και ελαιόλαδο
• Λαχανικά

Οι έρευνες είναι περιορισμένες, αλλά η paleo δίαιτα μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση αυτοάνοσων νοσημάτων όπως η Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Ορισμένα στοιχεία της ευνοούν την πέψη, τον έλεγχο της ανοσολογικής απόκρισης και τη μείωση της φλεγμονής.

7. Δίαιτα DASH

Οι έρευνες είναι περιορισμένες, αλλά η δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) μπορεί να βοηθήσει άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα. Κάποια από τα τρόφιμα που περιλαμβάνει συναντώνται και στην αντιφλεγμονώδη δίαιτα.

Η δίαιτα DASH εστιάζει σε τρόφιμα όπως:

• Όσπρια και ξηροί καρποί
• Άπαχα ή χαμηλών λιπαρών γαλακτοκομικά
• Ψάρια και πουλερικά
• Φρούτα
• Λαχανικά και φυτικά έλαια
• Δημητριακά ολικής άλεσης

Παράλληλα, περιορίζει τα κορεσμένα λιπαρά, τα γλυκά και τα ζαχαρούχα ποτά.

8. Διαλειμματική νηστεία

Η διαλειμματική δίαιτα βασίζεται στον περιορισμό των ωρών κατά τις οποίες τρώτε μέσα στην ημέρα, π.χ. από τις 7 π.μ. έως τις 7 μ.μ. Έχει φανεί ότι μειώνει τη φλεγμονή και υποστηρίζει την υγεία του εντέρου σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα και διαβήτη τύπου 1.

Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί αν η διαλείπουσα νηστεία μπορεί να βοηθήσει και σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ψωρίαση και η Σκλήρυνση κατά Πλάκας.

9. Κετογονική δίαιτα (keto)

Η κετογονική δίαιτα (που αρχικά αναπτύχθηκε για τη θεραπεία της επιληψίας) είναι χαμηλή σε υδατάνθρακες και υψηλή σε λιπαρά.

Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας προκαλεί φλεγμονή στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε νευρική βλάβη. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα, αλλά μια μελέτη του 2023 έδειξε ότι η κετογονική δίαιτα ίσως βελτιώνει τα συμπτώματα της Σκλήρυνση κατά Πλάκας μειώνοντας τη φλεγμονή.