Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι βακτήρια τα οποία ζουν μέσα σε όγκους μπορούν να παράγουν ένα μόριο που καταπολεμά τον καρκίνο και ενισχύει τη δράση της χημειοθεραπείας.
Πρόκειται για το μόριο 2-MiCit, το οποίο εντοπίστηκε από ερευνητές και φαίνεται να επιτίθεται στον μεταβολισμό των καρκινικών κυττάρων, κάνοντας τα φάρμακα πιο αποτελεσματικά. Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει τον δρόμο για νέες θεραπείες, αξιοποιώντας τα ίδια τα μικρόβια που βρίσκονται στους όγκους.
Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής ερευνητές από το MRC Laboratory of Medical Sciences (LMS), το Imperial College London και το Πανεπιστήμιο της Κολωνίας, έδειξε ότι μικρόβια που σχετίζονται με τους όγκους μπορούν να παράγουν μόρια ικανά να επηρεάσουν την πορεία του καρκίνου και να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας.
Ειδικότερα, η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell Systems στις 10 Σεπτεμβρίου 2025, εντόπισε έναν ισχυρό αντικαρκινικό μεταβολίτη που παράγεται από βακτήρια τα οποία συνδέονται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Το εύρημα αυτό ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη νέων στρατηγικών αντιμετώπισης του καρκίνου και πιθανώς νέων φαρμάκων που θα ενισχύουν τις υπάρχουσες θεραπείες.
Για τις ανάγκες της έρευνας, οι επιστήμονες πραγματοποίησαν ένα εκτεταμένο πείραμα σε περισσότερες από 1.100 διαφορετικές συνθήκες, χρησιμοποιώντας τον μικροσκοπικό σκώληκα C. elegans. Εκεί διαπίστωσαν ότι το βακτήριο E. coli παρήγαγε ένα μόριο που ονομάζεται 2-μεθυλοϊσοκιτρικό οξύ (2-MiCit), το οποίο ενίσχυε τη δράση του χημειοθεραπευτικού φαρμάκου 5-φθοριοουρακίλη (5-FU).
Με τη βοήθεια υπολογιστικών μοντέλων, η ομάδα έδειξε ότι και το μικροβίωμα όγκων από ασθενείς μπορούσε να παράγει 2-MiCit. Στη συνέχεια, για να επιβεβαιώσουν την αποτελεσματικότητά του, χρησιμοποίησαν ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα και ένα μοντέλο καρκίνου του παχέος εντέρου σε μύγες. Και στις δύο περιπτώσεις, το 2-MiCit έδειξε ισχυρή αντικαρκινική δράση, ενώ στις μύγες μάλιστα αύξησε την επιβίωση.
Ο καθηγητής Filipe Cabreiro, επικεφαλής της ομάδας Host-Microbe Co-Metabolism στο LMS και του ερευνητικού κέντρου CECAD στην Κολωνία, εξήγησε: «Γνωρίζαμε ότι τα βακτήρια συνδέονται με τους όγκους. Τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε τη “χημική συνομιλία” που έχουν με τα καρκινικά κύτταρα. Διαπιστώσαμε ότι ένα από αυτά τα βακτηριακά μόρια μπορεί να λειτουργήσει ως ισχυρός σύμμαχος της χημειοθεραπείας, διαταράσσοντας τον μεταβολισμό των καρκινικών κυττάρων και καθιστώντας τα πιο ευάλωτα στο φάρμακο».
Η μελέτη έδειξε ότι το 2-MiCit αναστέλλει ένα κρίσιμο ένζυμο στα μιτοχόνδρια των καρκινικών κυττάρων: τις δομές που παράγουν ενέργεια. Αυτό οδηγεί σε βλάβες στο DNA και ενεργοποιεί μονοπάτια που είναι γνωστό ότι περιορίζουν την εξέλιξη του καρκίνου. Η διπλή αυτή δράση αποδυναμώνει τα καρκινικά κύτταρα και δρα συνεργιστικά με την 5-FU. Ο συνδυασμός αποδείχθηκε πολύ πιο αποτελεσματικός από κάθε ουσία μεμονωμένα.
Ο Dr Daniel Martinez-Martinez, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο LMS και πρώτος συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε: «Τα μικρόβια είναι αναπόσπαστο κομμάτι μας. Το γεγονός ότι ένα μόνο μόριο μπορεί να έχει τόσο ισχυρή επίδραση στην εξέλιξη του καρκίνου είναι εντυπωσιακό και δείχνει πόσο περίπλοκη είναι η βιολογία όταν τη δούμε σφαιρικά. Είναι συναρπαστικό, γιατί βρισκόμαστε μόλις στην αρχή της κατανόησης του τι πραγματικά συμβαίνει».
Σε συνεργασία με χημικούς, οι ερευνητές προχώρησαν και σε τροποποίηση του 2-MiCit ώστε να ενισχύσουν τη δράση του. Η συνθετική εκδοχή του αποδείχθηκε ακόμη πιο ισχυρή, δείχνοντας ότι μπορούν να αναπτυχθούν νέα φάρμακα βασισμένα σε φυσικά μικροβιακά προϊόντα. Ο Filipe πρόσθεσε: «Χρησιμοποιώντας το φυσικό προϊόν ως βάση, καταφέραμε να σχεδιάσουμε ένα πιο δραστικό μόριο, ουσιαστικά βελτιώνοντας τη φύση».
Οι ανακαλύψεις αυτές αναδεικνύουν πώς το μικροβίωμα που σχετίζεται με τον καρκίνο μπορεί να επηρεάσει την πορεία της νόσου και πώς οι μεταβολίτες που παράγονται από τα βακτήρια θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Παράλληλα, υπογραμμίζουν τη σημασία της εξατομικευμένης ιατρικής, που πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τον ασθενή, αλλά και τα μικρόβιά του.
