Όταν γυμνάζετε τους μύες σας μέσω της σωματικής άσκησης, ο οργανισμός σας απελευθερώνει ουσίες ικανές να καταστείλουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Breast Cancer Research and Treatment», εξέτασε 32 γυναίκες που είχαν επιβιώσει από καρκίνο του μαστού. Μετά από μία συνεδρία διαλειμματικής προπόνησης ή άρσης βαρών, το αίμα τους εμφάνισε υψηλότερα επίπεδα συγκεκριμένων μορίων, τα οποία φάνηκε να επιβραδύνουν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων σε εργαστηριακές καλλιέργειες.

«Η έρευνά μας έδειξε ότι η άσκηση μπορεί να επηρεάζει άμεσα τη βιολογία του καρκίνου, καταστέλλοντας την ανάπτυξη όγκων μέσω ισχυρών μοριακών σημάτων», εξήγησε ο Robert Newton, αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Ιατρικής της Άσκησης στο Edith Cowan University στην Αυστραλία και επικεφαλής της μελέτης.

Το πείραμα προστίθεται σε μία σειρά στοιχείων που δείχνουν ότι η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο όχι μόνο εμφάνισης αλλά και υποτροπής του καρκίνου. Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι η άσκηση βοηθά επιζώντες καρκίνου να αποφύγουν την επανεμφάνιση της νόσου. Η νέα μελέτη προσφέρει μία πιθανή εξήγηση για το πώς συμβαίνει αυτό, δείχνοντας ότι η άσκηση αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας των μυών και των κυττάρων, αν και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

Η έρευνα δίνει επίσης ενδείξεις για τα είδη άσκησης που μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά απέναντι στις κακοήθειες και τονίζει πόσο μεγάλη επίδραση μπορεί να έχει ακόμη και μία μόνο προπόνηση.

Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής των ασθενών με καρκίνο

«Γνωρίζουμε από μεγάλες μελέτες παρατήρησης ότι οι γυναίκες που έχουν επιβιώσει από καρκίνο του μαστού και δηλώνουν υψηλότερη φυσική δραστηριότητα έχουν χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής και καλύτερη επιβίωση», ανέφερε η Jessica Scott, διευθύντρια του Προγράμματος Άσκησης-Ογκολογίας στο Memorial Sloan Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης. Εκείνη εργάζεται με ασθενείς καρκίνου για την εφαρμογή προγραμμάτων άσκησης, αλλά δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη.

Το ίδιο ισχύει και για άλλες μορφές καρκίνου. Σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο στο New England Journal of Medicine, μία μεγάλη ομάδα επιζώντων καρκίνου του παχέος εντέρου συμμετείχε σε πρόγραμμα επιτηρούμενης άσκησης με συχνό, γρήγορο περπάτημα και πιο έντονες προπονήσεις. Μία δεύτερη ομάδα δεν ασκήθηκε. Τρία χρόνια αργότερα, όσοι ασκούνταν είχαν 37% μικρότερο κίνδυνο υποτροπής σε σχέση με εκείνους που δεν γυμνάζονταν, ένα αποτέλεσμα καλύτερο και από αρκετά προληπτικά φάρμακα, σύμφωνα με τους συγγραφείς.

Πώς όμως η άσκηση προστατεύει από την επιστροφή του καρκίνου; Είναι γνωστό ότι οι μύες που γυμνάζονται απελευθερώνουν στο αίμα ορμόνες και βιοχημικές ουσίες, γνωστές ως μυοκίνες, οι οποίες θεωρείται ότι καταπολεμούν τον καρκίνο.

Ειδικότερα, σε παλαιότερες μελέτες με ποντίκια και υγιείς ανθρώπους, αίμα που λήφθηκε μετά από άσκηση και προστέθηκε σε καρκινικά κύτταρα οδήγησε στον θάνατό τους ή στην επιβράδυνση της ανάπτυξής τους.

Ποια μορφή άσκησης είναι πιο αποτελεσματική

Οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής, σπάνια περιλάμβαναν άτομα που είχαν επιβιώσει από καρκίνο, κάτι που έχει σημασία, τόνισε ο Newton. «Οι επιζώσες καρκίνου του μαστού έχουν συχνά διαφορετική φυσιολογία» από άτομα χωρίς ιστορικό νόσου, είπε, λόγω τόσο του ίδιου του καρκίνου όσο και των θεραπειών, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία.

Δεν ήταν λοιπόν σαφές αν οι επιζώντες καρκίνου επωφελούνται από την άσκηση με τον ίδιο τρόπο όπως οι υγιείς άνθρωποι.

Για τη νέα μελέτη, οι ερευνητές στρατολόγησαν γυναίκες που είχαν ολοκληρώσει τη θεραπεία τους για καρκίνο του μαστού. Καμία δεν γυμναζόταν τότε, αλλά όλες είχαν ιατρική έγκριση να ξεκινήσουν.

Αρχικά, οι ερευνητές πήραν δείγματα αίματος και στη συνέχεια κάλεσαν τις μισές γυναίκες να κάνουν διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης: τρέξιμο, ποδήλατο ή κωπηλατική για 30 δευτερόλεπτα με έντονο ρυθμό, 30 δευτερόλεπτα ξεκούραση, επανάληψη επτά φορές. Με ζέσταμα και αποθεραπεία, η συνεδρία διήρκεσε περίπου 45 λεπτά και η ένταση αντιστοιχούσε σε τουλάχιστον 7–8 σε κλίμακα 1–10, όπως ανέφερε ο Newton.

Οι υπόλοιπες γυναίκες έκαναν άρση βαρών για 45 λεπτά, επίσης σε υψηλή ένταση.

Αμέσως μετά την προπόνηση και ξανά μισή ώρα αργότερα, οι ερευνητές πήραν νέο αίμα. Το πλάσμα από αυτό το αίμα, καθώς και από το αίμα που είχε ληφθεί πριν από την άσκηση, τοποθετήθηκε σε καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων μαστού στο εργαστήριο.

Η διαλειμματική προπόνηση είχε τη μεγαλύτερη επίδραση

Τα αποτελέσματα ήταν άμεσα. Το πλάσμα είτε από γυναίκες που έκαναν διαλειμματική προπόνηση είτε από όσες σήκωσαν βάρη σταμάτησε την ανάπτυξη πολλών καρκινικών κυττάρων και οδήγησε κάποια στον θάνατο.

Η πιο έντονη αντικαρκινική δράση φάνηκε με το αίμα μετά τη διαλειμματική προπόνηση. Πρόσθετες αναλύσεις έδειξαν ότι περιείχε τις υψηλότερες συγκεντρώσεις συγκεκριμένων μυοκινών, ιδιαίτερα της IL-6, μιας πρωτεΐνης που επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και τη φλεγμονή. Όσο περισσότερη IL-6 υπήρχε στο αίμα, τόσο μεγαλύτερη ήταν η αναστολή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων. Η διαλειμματική προπόνηση προκάλεσε τη μεγαλύτερη αύξηση της IL-6.

«Η άσκηση δεν βελτιώνει μόνο τη φυσική κατάσταση και την ευεξία. Πυροδοτεί επίσης μία πολύπλοκη βιολογική αντίδραση που περιλαμβάνει άμεσα αντικαρκινικά σήματα από τους μύες», τόνισε ο Newton.

Γιατί η έντονη άσκηση έχει περισσότερα οφέλη

Τα ευρήματα έχουν ευρύτερη σημασία. «Πιστεύω ότι μπορεί να εξηγούν τα αποτελέσματα της μελέτης μας στον καρκίνο του παχέος εντέρου», ανέφερε ο Kerry Courneya, καθηγητής φυσικής δραστηριότητας και καρκίνου στο University of Alberta στον Καναδά, ο οποίος είχε ηγηθεί εκείνης της έρευνας. Δεν συμμετείχε στο νέο πείραμα.

Ωστόσο παραμένουν ερωτήματα. Μπορεί κάθε μορφή άσκησης να καταπολεμήσει τον καρκίνο; Ο Newton και άλλοι ερευνητές εκφράζουν αμφιβολίες. Η άσκηση που δοκιμάστηκε ήταν επίτηδες έντονη. «Παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι όσο πιο ισχυρό είναι το ερέθισμα της άσκησης, τόσο μεγαλύτερη είναι η απελευθέρωση αντικαρκινικών μυοκινών», είπε ο Newton.

Πιο ήπιες δραστηριότητες, όπως το περπάτημα, ίσως δεν είναι αρκετές. «Είναι πιθανό η ελαφριά ή μέτρια άσκηση να έχει κάποιες βιολογικές επιδράσεις», ανέφερε ο Courneya, «αλλά πιθανότατα θα είναι περιορισμένες σε σχέση με την υψηλής έντασης άσκηση».

Ακόμα και η άρση βαρών στη μελέτη ήταν λιγότερο αποτελεσματική από τα έντονα διαλείμματα. Παρ’ όλα αυτά, ο Newton θεωρεί ότι η προπόνηση με βάρη παραμένει σημαντική. «Άνθρωποι με καρκίνο που αυξάνουν τη μυϊκή τους μάζα μέσω ασκήσεων αντίστασης παρουσιάζουν μεγαλύτερες αυξήσεις στις κυκλοφορούσες μυοκίνες», εξήγησε. Περισσότεροι μύες σημαίνουν περισσότερες μυοκίνες.

Ένα ακόμα ερώτημα που είχαν οι ερευνητές ήταν το κατά πόσο οι συμμετέχουσες θα μπορούσαν να ανταποκριθούν σε έντονη άσκηση. Ο Newton θεωρεί πως ναι. «Οι εθελόντριες στη μελέτη ανέχτηκαν πολύ καλά την προπόνηση», είπε.

Η Scott από το Memorial Sloan Kettering συμφώνησε. «Έχουμε δείξει, όπως και άλλες ομάδες, ότι τα εξατομικευμένα, προοδευτικά προγράμματα άσκησης που περιλαμβάνουν διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης είναι ασφαλή και ωφέλιμα» για γυναίκες που έχουν επιβιώσει από καρκίνο του μαστού.

Σε κάθε περίπτωση, εάν έχετε περάσει καρκίνο, μιλήστε πρώτα με τον ογκολόγο σας πριν ξεκινήσετε άσκηση και αναζητήστε προγράμματα σε νοσοκομεία ή κοινότητες που είναι ειδικά σχεδιασμένα για άτομα με εμπειρία καρκίνου.

Τα θετικά νέα είναι ότι η άσκηση αποτελεί έναν εύκολο, οικονομικό και προσιτό τρόπο να βελτιώσετε την υγεία σας και να μειώσετε τον κίνδυνο υποτροπής. «Το βασικό μήνυμα», υπογράμμισε ο Newton, «είναι ότι η άσκηση δεν είναι απλώς ένα συμπλήρωμα στις θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία. Αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως θεραπεία πρώτης γραμμής από μόνη της για τους ανθρώπους με καρκίνο».