Τα λιπαρά τυριά αποτελούν μια «ένοχη απόλαυση» για εκατομμύρια ανθρώπους. Κι όμως, παρότι τα λιπαρά τους θεωρούνται επιβαρυντικά για τον οργανισμό σε αρκετά επίπεδα, όταν πρόκειται για την υγεία του εγκεφάλου, ενδέχεται να προσφέρουν απροσδόκητα οφέλη.
Μια εκτεταμένη νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Lund, που παρακολούθησε 27.000 άτομα επί 25 χρόνια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση τυριών με υψηλά λιπαρά καθώς και η κατανάλωση κρέμας γάλακτος, συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Neurology, βασίστηκε σε δεδομένα διατροφικών συνηθειών ανδρών και γυναικών από το Μάλμε της Σουηδίας, τα οποία συλλέγονταν από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Οι ερευνητές προχώρησαν σε λεπτομερή ανάλυση, διαχωρίζοντας τους συμμετέχοντες ανάλογα με το είδος γάλακτος που κατανάλωναν (άπαχο ή πλήρες) και το είδος τυριού που προτιμούσαν.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης, περίπου 3.200 άτομα διαγνώστηκαν με άνοια. Όσοι κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες λιπαρού τυριού (50 γραμμάρια ή περισσότερα την ημέρα, δηλαδή περίπου δύο χοντρές φέτες) παρουσίασαν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας οποιασδήποτε μορφής σε σύγκριση με όσους κατανάλωναν τις μικρότερες ποσότητες. Ειδικότερα, παρατηρήθηκε μείωση κατά 29% στον κίνδυνο αγγειακής άνοιας, η οποία οφείλεται στη μειωμένη αιμάτωση του εγκεφάλου.
Αντίστοιχα, η καθημερινή κατανάλωση κρέμας γάλακτος με υψηλά λιπαρά συνδέθηκε με 16% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας συνολικά. Το εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι οι εκδοχές με χαμηλά λιπαρά δεν παρουσίασαν κανένα προστατευτικό αποτέλεσμα. Το άπαχο γάλα, το τυρί χαμηλών λιπαρών και το γιαούρτι χαμηλών λιπαρών δεν συσχετίστηκαν με μειωμένο κίνδυνο άνοιας.
Φαίνεται λοιπόν ότι το «μυστικό» δεν βρίσκεται στις πρωτεΐνες των γαλακτοκομικών, αλλά στο λίπος.
Γιατί, όμως, τα λιπαρά τυριά να προστατεύουν τον εγκέφαλο καθώς γερνά;
Η απάντηση πιθανότατα σχετίζεται με τη λεγόμενη «δομή του τροφίμου» (food matrix). Στο παρελθόν, η διατροφική αξιολόγηση βασιζόταν κυρίως στην ετικέτα θρεπτικών συστατικών: καλά ή κακά λιπαρά, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες. Σήμερα, η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει όλο και περισσότερο ότι η φυσική δομή ενός τροφίμου επηρεάζει καθοριστικά τον τρόπο με τον οποίο το μεταβολίζει ο οργανισμός.
Το τυρί περιέχει μεν σημαντική ποσότητα κορεσμένων λιπαρών, τα οποία σε βάθος χρόνου ενδέχεται να αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ωστόσο, αποτελεί ταυτόχρονα ένα σύνθετο, ζυμωμένο τρόφιμο, πλούσιο σε πρωτεΐνες, μέταλλα και βιοδραστικές ουσίες, όπως η βιταμίνη Κ2.
Πρόσφατες κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι το τυρί με κανονικά λιπαρά δεν επιβαρύνει τα λιπίδια του αίματος με τον ίδιο τρόπο που το κάνει το βούτυρο. Μάλιστα, στη συγκεκριμένη έρευνα διαπιστώθηκε ότι, ενώ το τυρί και η κρέμα γάλακτος είχαν προστατευτική συσχέτιση, η υψηλή κατανάλωση βουτύρου συνδέθηκε με ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο νόσου Αλτσχάιμερ, εκτός εάν το άτομο ακολουθούσε συνολικά μια εξαιρετικά ποιοτική διατροφή.
Αυτό ενισχύει την υπόθεση ότι η διαδικασία της ζύμωσης στο τυρί παίζει καθοριστικό ρόλο, πιθανόν μέσω ευεργετικών επιδράσεων στο μικροβίωμα του εντέρου, το οποίο συνδέεται άμεσα με την υγεία του εγκεφάλου.
Η μελέτη έλαβε υπόψη και έναν σημαντικό γενετικό παράγοντα κινδύνου: το γονίδιο APOE ε4, το οποίο αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η προστατευτική σχέση μεταξύ λιπαρού τυριού και Αλτσχάιμερ ήταν ισχυρή στα άτομα που δεν έφεραν το συγκεκριμένο γονίδιο. Αντίθετα, στους φορείς του APOE ε4, το όφελος από το τυρί δεν ήταν στατιστικά σημαντικό.
Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι δεν υπάρχει μια ενιαία, «καθολική» διατροφική σύσταση που να ταιριάζει σε όλους, καθώς η γενετική προδιάθεση φαίνεται να παίζει ουσιαστικό ρόλο. Το συμπέρασμα είναι ότι, με μέτρο, τα ποιοτικά τυριά με υψηλά λιπαρά μπορούν να ενταχθούν σε ένα ισορροπημένο διατροφικό πρότυπο και ενδέχεται να έχουν προστατευτικό ρόλο έναντι της άνοιας.
Η άνοια αναμένεται να τριπλασιαστεί παγκοσμίως έως το 2050 και προς το παρόν δεν υπάρχει οριστική θεραπεία. Αυτό καθιστά την πρόληψη το ισχυρότερο «όπλο» μας. Η διατροφή είναι ένας από τους λίγους παράγοντες που μπορείτε να ελέγξετε, αν και οι ειδικοί τονίζουν ότι η εκπαίδευση, η αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ και γενικότερα ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι ακόμη πιο καθοριστικοί.
