Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2021, περίπου 57 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζούσαν με άνοια. Η άνοια είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει νευρολογικές παθήσεις οι οποίες επηρεάζουν τη μνήμη και τις γνωστικές λειτουργίες, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η αγγειακή άνοια.
Παρότι δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο τι ακριβώς προκαλεί την άνοια, οι επιστήμονες έχουν αναγνωρίσει μια σειρά από παράγοντες κινδύνου. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η γενετική προδιάθεση, περιβαλλοντικοί παράγοντες, ο τρόπος ζωής, αλλά και ορισμένες παθήσεις.
Μία από αυτές είναι η κατάθλιψη, ιδιαίτερα όταν εμφανίζεται στη μέση ηλικία.
Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Psychiatry, εντόπισε 6 συγκεκριμένα συμπτώματα κατάθλιψης τα οποία, όταν εμφανίζονται στη μέση ηλικία, φαίνεται να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας αργότερα στη ζωή.
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης που αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας
Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευνητές ανέλυσαν ιατρικά δεδομένα από περισσότερους από 5.800 ενήλικες μέσης ηλικίας, με μέσο όρο ηλικίας τα 55 έτη. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από τη μελέτη Whitehall II, η οποία ξεκίνησε το 1985.
Τα καταθλιπτικά συμπτώματα καταγράφηκαν την περίοδο 1997–1999 και στη συνέχεια οι ερευνητές παρακολούθησαν την πορεία της υγείας των συμμετεχόντων για 25 χρόνια.
Στο τέλος της παρακολούθησης, διαπιστώθηκε ότι όσοι εμφάνιζαν πέντε ή περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης στη μέση ηλικία είχαν 27% υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια.
Ωστόσο, η ανάλυση έδειξε ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτού του αυξημένου κινδύνου οφειλόταν σε 6 συγκεκριμένα συμπτώματα:
- δυσκολία στη συγκέντρωση
- απώλεια αυτοπεποίθησης
- συνεχές αίσθημα νευρικότητας και έντασης
- αίσθηση αδυναμίας αντιμετώπισης των προβλημάτων
- έλλειψη συναισθηματικής ζεστασιάς και τρυφερότητας προς τους άλλους
- δυσαρέσκεια με τον τρόπο που εκτελούνται οι καθημερινές δραστηριότητες
«Το 27% αυξημένου κινδύνου επιβεβαιώνει ότι η κατάθλιψη στη μέση ηλικία σχετίζεται με την άνοια πολλά χρόνια αργότερα, όμως από μόνο του δεν αποτυπώνει ολόκληρη την εικόνα», εξήγησε στο Medical News Today ο Philipp Frank, εκ των συγγραφέων της μελέτης.
«Το κρίσιμο σημείο είναι ότι αυτή η αύξηση του κινδύνου δεν κατανέμεται ισότιμα σε όλα τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Όταν εξετάσαμε τα δεδομένα πιο προσεκτικά, φάνηκε ότι ο αυξημένος κίνδυνος προερχόταν από ένα μικρό σύνολο συμπτωμάτων και όχι από την κατάθλιψη ως ενιαία διάγνωση», πρόσθεσε.
Απώλεια αυτοπεποίθησης και δυσκολία διαχείρισης προβλημάτων
Η περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι 2 από τα 6 συμπτώματα, η απώλεια αυτοπεποίθησης και η δυσκολία αντιμετώπισης των προβλημάτων, συνδέονταν με σχεδόν 50% αυξημένο κίνδυνο άνοιας.
«Το εύρημα αυτό είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, γιατί δείχνει ότι ορισμένα συμπτώματα μεταφέρουν πολύ περισσότερες πληροφορίες για τον κίνδυνο άνοιας από άλλα», ανέφερε ο Frank.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα ευρήματα αυτά μπορούν να βοηθήσουν τους κλινικούς γιατρούς να ξεφύγουν από γενικές ετικέτες και να εστιάσουν σε πιο ουσιαστικές συζητήσεις γύρω από συγκεκριμένα συμπτώματα.
«Η μελέτη μας δείχνει ότι δεν έχουν όλοι όσοι εμφανίζουν κατάθλιψη στη μέση ηλικία αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Ο κίνδυνος φαίνεται να αφορά κυρίως όσους παρουσιάζουν συγκεκριμένα συμπτώματα», εξήγησε.
«Είναι επίσης σημαντικό ότι συχνά συμπτώματα, όπως η χαμηλή διάθεση ή οι διαταραχές ύπνου, δεν συνδέθηκαν με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Αντίθετα, ο κίνδυνος φάνηκε να σχετίζεται με απώλεια αυτοπεποίθησης, μειωμένη ικανότητα αντιμετώπισης δυσκολιών, περιορισμένες κοινωνικές σχέσεις και επίμονη νευρικότητα», πρόσθεσε.
«Η εστίαση σε ζητήματα όπως η αυτοπεποίθηση, η διαχείριση προβλημάτων και η κοινωνική επαφή επιτρέπει πιο πρακτικές και υποστηρικτικές παρεμβάσεις για την ψυχική υγεία και την υγεία του εγκεφάλου, ενώ ταυτόχρονα καθησυχάζει ότι δεν διατρέχουν όλοι όσοι έχουν κατάθλιψη αυξημένο κίνδυνο άνοιας».
Η κατάθλιψη υπό το πρίσμα της υγείας του εγκεφάλου
Το Medical News Today μίλησε και με τον Richard A. Bermudes, ψυχίατρο, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Όπως ανέφερε, τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη στενή σχέση μεταξύ ψυχικής υγείας και υγείας του εγκεφάλου.
«Όταν οι ασθενείς περιγράφουν απώλεια αυτοπεποίθησης ή δυσκολία συγκέντρωσης, δεν τα βλέπω απλώς ως συναισθηματικά συμπτώματα», εξήγησε.
«Τα αντιλαμβάνομαι ως ενδείξεις ότι ο εγκέφαλος μπορεί να μην λειτουργεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η μελέτη αυτή μας υπενθυμίζει ότι όσα συμβαίνουν στον εγκέφαλο στη μέση ηλικία μπορεί να έχουν συνέπειες πολλά χρόνια αργότερα. Το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για πάνω από δύο δεκαετίες καθιστά τα ευρήματα ιδιαίτερα ισχυρά», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα συμπτώματα της κατάθλιψης ενδέχεται να αντικατοπτρίζουν αλλαγές στα εγκεφαλικά κυκλώματα και όχι μόνο στη διάθεση.
«Συμπτώματα όπως η δυσκολία συγκέντρωσης ή η απουσία συναισθηματικής εγγύτητας προς τους άλλους συμβαδίζουν με όσα γνωρίζουμε για τη λειτουργία συγκεκριμένων εγκεφαλικών δικτύων», πρόσθεσε.
Χρειάζονται μελέτες σε πιο διαφορετικούς πληθυσμούς
Για τα ευρήματα μίλησε επίσης ο Kamal Wagle, ο οποίος επίσης δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Όπως ανέφερε, η πρώτη του αντίδραση ήταν συγκρατημένη αισιοδοξία.
«Είναι σημαντικό βήμα το ότι περνάμε από μια γενική συσχέτιση μεταξύ κατάθλιψης και άνοιας στον εντοπισμό συγκεκριμένων συμπτωμάτων που φαίνεται να προβλέπουν τον κίνδυνο», εξήγησε.
«Αυτή η προσέγγιση προσφέρει πιο καθαρή εικόνα και θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο στοχευμένες παρεμβάσεις, δεκαετίες πριν εμφανιστεί η άνοια. Το γεγονός ότι συμπτώματα όπως η απώλεια αυτοπεποίθησης και η δυσκολία συγκέντρωσης αποδεικνύονται πιο καθοριστικά από τη χαμηλή διάθεση ή τα προβλήματα ύπνου είναι ιδιαίτερα σημαντικό», σημείωσε.
«Η μελέτη δείχνει ότι η κατάθλιψη δεν είναι μια ενιαία κατάσταση και ότι συγκεκριμένες εμπειρίες στη μέση ηλικία μπορεί να δίνουν κρίσιμες πληροφορίες για τη μακροπρόθεσμη υγεία του εγκεφάλου», πρόσθεσε.
Όπως κατέληξε, το επόμενο βήμα είναι η επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων σε πιο διαφορετικούς πληθυσμούς, αλλά και η διερεύνηση του κατά πόσο η έγκαιρη αντιμετώπιση αυτών των έξι συμπτωμάτων μπορεί πράγματι να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας στο μέλλον.
