Ύστερα από 10 χρόνια ερευνών, οι επιστήμονες κατάφεραν να πλησιάσουν περισσότερο από ποτέ σε μια καθοριστική πρόοδο στις μεταμοσχεύσεις νεφρών, η οποία θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τους χρόνους αναμονής των ασθενών που χρειάζονται μοσχεύματα και να σώσει ζωές. Συγκεκριμένα, ερευνητές από πανεπιστήμια του Καναδά και της Κίνας κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα «καθολικό» νεφρό, το οποίο μπορεί να γίνει αποδεκτό από οποιονδήποτε ασθενή.

Το όργανο δοκιμάστηκε και λειτούργησε για αρκετές ημέρες στο σώμα ενός εγκεφαλικά νεκρού ατόμου, του οποίου η οικογένεια είχε δώσει τη συγκατάθεσή της για τη μελέτη.

«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε κάτι τέτοιο να εφαρμόζεται σε ανθρώπινο μοντέλο. Μας προσφέρει ανεκτίμητες πληροφορίες για το πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα», εξήγησε ο βιοχημικός Stephen Withers από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας.

Πώς η ανακάλυψη θα διευκολύνει τους ασθενείς που αναζητούν μόσχευμα

Σήμερα, όσοι έχουν ομάδα αίματος O και χρειάζονται μεταμόσχευση νεφρού, συνήθως πρέπει να περιμένουν να βρεθεί δότης με την ίδια ομάδα αίματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς στις λίστες αναμονής ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Όμως, τα νεφρά τύπου O είναι πάντα δυσεύρετα, επειδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε άτομα με άλλες ομάδες αίματος.

Αν και είναι ήδη δυνατό να μεταμοσχευθούν νεφρά διαφορετικής ομάδας, η διαδικασία δεν είναι απλή. Προϋποθέτει την «εκπαίδευση» του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να μην απορρίψει το όργανο, κάτι που είναι χρονοβόρο, δαπανηρό και επικίνδυνο.

Στην παρούσα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Biomedical Engineering, οι επιστήμονες κατάφεραν ουσιαστικά να μετατρέψουν ένα νεφρό τύπου Α σε νεφρό τύπου O. Το πέτυχαν χρησιμοποιώντας ειδικά ένζυμα που αφαιρούν τα μόρια σακχάρου (αντιγόνα) τα οποία καθορίζουν την ομάδα αίματος τύπου Α.

Οι ερευνητές παρομοίασαν τα ένζυμα αυτά με «ψαλίδια» σε μοριακή κλίμακα: κόβοντας μέρος των αλυσίδων των αντιγόνων τύπου Α, το όργανο αποκτά τη μορφή χωρίς αντιγόνα ABO (χαρακτηριστικό του τύπου O).

«Είναι σαν να αφαιρείτε την κόκκινη βαφή από ένα αυτοκίνητο και να αποκαλύπτετε το ουδέτερο υπόστρωμα. Μόλις συμβεί αυτό, το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αναγνωρίζει πλέον το όργανο ως ξένο», εξήγησε ο Withers.

Παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, υπάρχουν ακόμη πολλά εμπόδια πριν η τεχνική εφαρμοστεί σε ζωντανούς ανθρώπους.

Το μεταμοσχευμένο νεφρό άρχισε να εμφανίζει ξανά σημάδια αίματος τύπου Α την τρίτη ημέρα, προκαλώντας μια ήπια ανοσολογική αντίδραση. Ωστόσο, η αντίδραση ήταν σαφώς πιο περιορισμένη από το αναμενόμενο και υπήρχαν ενδείξεις ότι ο οργανισμός προσπαθούσε να ανεχθεί το όργανο.

Τα δεδομένα δείχνουν πόσο κρίσιμο είναι το πρόβλημα: μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, 11 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μέρα περιμένοντας μεταμόσχευση νεφρού, με τους περισσότερους εκ των οποίων να έχουν ομάδα αίματος 0.

Η επιστημονική κοινότητα εξετάζει διάφορες λύσεις, όπως η χρήση νεφρών από χοίρους και η ανάπτυξη νέων αντισωμάτων. Η αύξηση των διαθέσιμων συμβατών νεφρών θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά την κατάσταση.