Το χρώμα των ματιών αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε ανθρώπου. Αντικατοπτρίζει την προσωπικότητα, τη γενετική μας ταυτότητα, ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο οι άλλοι μας αντιλαμβάνονται. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί δεν γνωρίζουν ότι η απόχρωση των ματιών μπορεί να μεταβληθεί με την πάροδο του χρόνου, άλλοτε φυσιολογικά, άλλοτε ως αποτέλεσμα εξωτερικών παραγόντων ή παθήσεων.

Η αλλαγή του χρώματος στην παιδική ηλικία

Τα μωρά που γεννιούνται με γαλανά ή γκριζογάλανα μάτια συχνά βλέπουν το χρώμα τους να σκουραίνει μέσα στα πρώτα χρόνια ζωής. Η εξήγηση βρίσκεται στη μελανίνη, τη φυσική χρωστική που καθορίζει την απόχρωση των ματιών, του δέρματος και των μαλλιών. Καθώς τα κύτταρα που παράγουν μελανίνη ωριμάζουν, αυξάνεται η ποσότητα της χρωστικής στην ίριδα, οδηγώντας συχνά σε σκούρο καφέ ή φουντουκί χρώμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το ένα τρίτο των παιδιών παρουσιάζει μεταβολή στο χρώμα των ματιών έως την ηλικία των δύο ετών, σύμφωνα με το BBC.

Ο ρόλος της γενετικής και του περιβάλλοντος

Παρότι το DNA παίζει καθοριστικό ρόλο, οι επιστήμονες εκτιμούν πως και το περιβάλλον συμβάλλει σε μικρότερο βαθμό στις αλλαγές αυτές. Η έκθεση στον ήλιο, οι ορμονικές μεταβολές και ακόμη και η διατροφή φαίνεται να επηρεάζουν έμμεσα τη δραστηριότητα των κυττάρων που παράγουν μελανίνη. Σε πληθυσμούς με καταγωγή από τη Βόρεια Ευρώπη ή τις νησιωτικές περιοχές του Ειρηνικού, παρατηρούνται πιο συχνές μεταβολές, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το χρώμα των μαλλιών στα παιδιά αυτών των περιοχών.

Όταν η αλλαγή σχετίζεται με ασθένεια ή τραυματισμό

Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η μεταβολή του χρώματος είναι ακίνδυνη, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου αποτελεί ένδειξη παθολογίας. Τραυματισμοί στα μάτια, φλεγμονές ή λοιμώξεις μπορούν να προκαλέσουν μεταβολές στην ίριδα. Παθήσεις όπως η ετεροχρωμική κυκλίτιδα Fuchs, που προκαλείται από ιογενή λοίμωξη, μπορεί να οδηγήσουν σε μερική απώλεια χρωστικής. Αντίστοιχα, σπάνιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί έπειτα από σοβαρές ιώσεις, όπως ο ιός Έμπολα.

Εκτός από τη συνολική αλλαγή χρώματος, μπορεί να εμφανιστούν μικρές κηλίδες ή φακίδες στην ίριδα. Αν και οι περισσότερες είναι καλοήθεις, κάποιες μπορεί να αποτελούν ένδειξη γονιδιακών παθήσεων ή μελανώματος. Οποιαδήποτε ασύμμετρη μεταβολή ή εμφάνιση νέων σκούρων σημείων πρέπει να αξιολογείται από οφθαλμίατρο.