Η ερώτηση «Τι προκαλεί καρκίνο;» δεν έχει μία μοναδική απάντηση. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η εμφάνιση καρκίνου είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων, όπως γενετικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών. Η κατανόηση αυτών των αιτιών είναι καθοριστική για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της νόσου.
Οι καρκίνοι παιδικής ηλικίας διαφέρουν σημαντικά από τους καρκίνους των ενηλίκων, κυρίως όσον αφορά την αιτία, τον τύπο κυττάρου και την ανταπόκριση στη θεραπεία. Στα παιδιά, οι καρκίνοι ξεκινούν συνήθως από βλαστοκύτταρα, τα οποία μπορούν να παράγουν εξειδικευμένα κύτταρα, και τυχαίες κυτταρικές αλλαγές ή μεταλλάξεις προκαλούν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Στους ενήλικες, ο καρκίνος εμφανίζεται κυρίως σε επιθηλιακά κύτταρα, τα οποία καλύπτουν εσωτερικές και εξωτερικές επιφάνειες του σώματος και συχνά σχετίζονται με μακροχρόνια περιβαλλοντική έκθεση. Το πενταετές ποσοστό επιβίωσης στα παιδιά είναι περίπου 80%, ενώ στους ενήλικες είναι 68%, λόγω της καλύτερης ανταπόκρισης των παιδιών στη θεραπεία και της αντοχής τους σε πιο επιθετικές παρεμβάσεις.
Οι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου, χωρίς όμως να την προκαλούν απαραίτητα. Παράγοντες τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα, η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε αλλαντικά και η έκθεση σε τοξικές ουσίες, συνδέονται με ορισμένους καρκίνους ενηλίκων. Το οικογενειακό ιστορικό και η γενετική παίζουν σημαντικό ρόλο, αφού ορισμένοι καρκίνοι εμφανίζονται επανειλημμένα σε οικογένειες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ασθένεια μπορεί να οφείλεται σε συνδυασμό γενετικών παραγόντων και περιβαλλοντικών εκθέσεων, ενώ σε άλλες περιπτώσεις πρόκειται απλώς για σύμπτωση.
Γενετικές διαταραχές, όπως τα σύνδρομα Wiskott-Aldrich και Beckwith-Wiedemann, επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα και καθιστούν τα βλαστοκύτταρα επιρρεπή σε αλλοιώσεις. Επιπλέον, η έκθεση σε ορισμένους ιούς, όπως ο HIV, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο παιδικών καρκίνων, πιθανώς επειδή τροποποιεί τα κύτταρα με τρόπο που οδηγεί στην ανάπτυξη καρκίνου. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως φυτοφάρμακα, λιπάσματα ή ηλεκτρομαγνητικά πεδία, έχουν ερευνηθεί για πιθανή σχέση με παιδικούς καρκίνους, αν και η σύνδεση παραμένει ασαφής. Ακόμη, ιατρικές παρεμβάσεις υψηλής δόσης, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία, μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να προκαλέσουν δευτερογενείς κακοήθειες αργότερα στη ζωή.
Η κατανόηση του ρόλου των γονιδίων στην ανάπτυξη του καρκίνου αποτελεί σημαντική πρόοδο για την έρευνα. Περισσότερο από το 90% των καρκίνων σχετίζεται με γενετικές αλλοιώσεις, οι οποίες μπορεί να κληρονομούνται ή να εμφανίζονται τυχαία λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων, σύμφωνα με το Stanford Medicine.
Συνολικά, ο καρκίνος προκύπτει από την απώλεια ισορροπίας στην κυτταρική ανάπτυξη λόγω γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Η κατανόηση των αιτιών και των παραγόντων κινδύνου, καθώς και της λειτουργίας των γονιδίων, είναι καθοριστική για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και την αποτελεσματική θεραπεία, δίνοντας τη δυνατότητα να λάβετε ενημερωμένα προληπτικά μέτρα.
