Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Environment International κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση κατά την εγκυμοσύνη συνδέεται με πιο αργή ωρίμανση του εγκεφάλου στα νεογνά. Πρόκειται για την πρώτη έρευνα που αναλύει την ανάπτυξη του εγκεφάλου μέσα στον πρώτο μήνα ζωής, αποτέλεσμα συνεργασίας ερευνητών του Hospital del Mar, του Barcelona Institute for Global Health.
Η μυελοΐνωση είναι μια κρίσιμη διαδικασία για την ωρίμανση του εγκεφάλου, καθώς η μυελίνη περιβάλλει τις νευρικές ίνες και τις βοηθά να μεταδίδουν τα σήματα πιο αποτελεσματικά. Τα νεογνά των μητέρων που εκτέθηκαν σε υψηλότερα επίπεδα λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εμφάνισαν πιο αργή μυελοΐνωση σε αυτό το πρώιμο στάδιο της ζωής. Τόσο η επιβράδυνση όσο και η υπερβολική επιτάχυνση της εγκεφαλικής ωρίμανσης μπορεί να είναι επιβλαβείς για το παιδί. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές αν το φαινόμενο που εντοπίστηκε στη μελέτη αυτή θα επηρεάσει αρνητικά τις μελλοντικές γνωστικές ικανότητες των παιδιών.
Η ρύπανση που εξετάστηκε περιλαμβάνει εξαιρετικά μικρά σωματίδια, περίπου τριάντα φορές λεπτότερα από μια ανθρώπινη τρίχα, τα οποία προέρχονται από διεργασίες καύσης και περιέχουν τοξικές οργανικές ενώσεις, αλλά και στοιχεία απαραίτητα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, όπως ο σίδηρος, ο χαλκός και ο ψευδάργυρος. Γι’ αυτό, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να διευκρινιστεί πώς κάθε ένα από αυτά τα συστατικά επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του νεογνού.
Ο Gerard Martínez-Vilavella, ερευνητής στη Μονάδα Μαγνητικής Τομογραφίας του Τμήματος Ακτινολογίας του Hospital del Mar, μέλος του δικτύου dibi και του Ερευνητικού Ινστιτούτου Hospital del Mar, εξήγησε: «Η μελέτη μας έδειξε ότι η διαδικασία της μυελοΐνωσης (ένας σταδιακός δείκτης της εγκεφαλικής ωρίμανσης) εξελίσσεται πιο αργά στα νεογνά που εκτέθηκαν περισσότερο σε μικροσωματίδια PM2.5 [σ.σ.: αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα] κατά την εγκυμοσύνη».
Μαγνητική τομογραφία στον πρώτο μήνα ζωής
Για τη μελέτη, στρατολογήθηκαν έγκυες γυναίκες που λάμβαναν προγεννητική φροντίδα στα νοσοκομεία Hospital Clínic de Barcelona, Hospital de la Santa Creu i Sant Pau και Hospital Sant Joan de Déu. Τα επίπεδα των ρύπων στα οποία εκτέθηκαν κατά την εγκυμοσύνη καταγράφηκαν, και μετά τον τοκετό επιλέχθηκαν 132 νεογνά. Τα βρέφη υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφία πριν συμπληρώσουν τον πρώτο μήνα ζωής, ώστε να εκτιμηθεί ο βαθμός ωρίμανσης του εγκεφάλου μέσω των επιπέδων μυελοΐνωσης.
Τα αποτελέσματα έδειξαν σαφή σύνδεση ανάμεσα στη μεγαλύτερη έκθεση των μητέρων σε PM2.5 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και στη χαμηλότερη μυελοΐνωση στους εγκεφάλους των νεογνών. «Η ατμοσφαιρική ρύπανση, και ειδικά τα PM2.5, συνδέεται με διαταραχές στη διαδικασία της μυελοΐνωσης, που αποτελεί βασικό μηχανισμό της εγκεφαλικής ωρίμανσης. Είναι επομένως κρίσιμο να συνεχιστεί ο έλεγχος των επιπέδων ρύπανσης και να διερευνηθεί πώς αυτή η επιβράδυνση μπορεί να επηρεάσει τη μετέπειτα ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών», εξήγησε ο Martínez-Vilavella. Η μελέτη δείχνει επίσης ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται στον συνδυασμό των διαφορετικών συστατικών των PM2.5, χωρίς να εντοπίζεται κάποιο συγκεκριμένο στοιχείο ως κύρια αιτία.
Ο δρ. Jesús Pujol, επικεφαλής της Μονάδας Μαγνητικής Τομογραφίας του Τμήματος Ακτινολογίας του Hospital del Mar, ανέφερε: «Στα πρώτα στάδια της ζωής, οι αλλαγές στον εγκέφαλο είναι μεγάλες και πολύπλοκες. Τόσο η υπερβολική επιβράδυνση όσο και η επιτάχυνση της ωρίμανσης του εγκεφάλου μπορεί να αποδειχθούν επιβλαβείς για το παιδί. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε ακόμη αν το φαινόμενο που παρατηρήσαμε είναι πράγματι επιζήμιο. Η έρευνα αυτή ανοίγει έναν νέο και συναρπαστικό δρόμο μελέτης, που στοχεύει να καθορίσει ποιος είναι ο βέλτιστος ρυθμός ωρίμανσης του εγκεφάλου κατά την εγκυμοσύνη και να κατανοήσει πώς η μητέρα και ο πλακούντας μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσικά φίλτρα για να προστατεύσουν και να βελτιστοποιήσουν αυτή τη διαδικασία».
Ο ερευνητής του ISGlobal Jordi Sunyer πρόσθεσε ότι «τα ευρήματα στα νεογνά που γεννήθηκαν στη Βαρκελώνη μετά την πρώτη φάση της ζώνης χαμηλών εκπομπών μάς υπενθυμίζουν πως δεν πρέπει να χαλαρώσουμε τις προσπάθειες για καθαρότερο αέρα στις πόλεις. Απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για να επιτευχθούν τα νέα πρότυπα ποιότητας του αέρα».
