Το νέο του βιβλίο με τίτλο «Το κόκκινο νήμα, Υγεία – Κοινωνία – Πολιτική» παρουσίασε χθες το απόγευμα στην αίθουσα «Γεώργιος Καράντζας» του Μεγάρου της ΕΣΗΕΑ, ο πρώην υπουργός και τομεάρχης Υγείας Ανδρέας Ξανθός. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεμέλιο.
Στην κατάμεστη αίθουσα της ΕΣΗΕΑ παραβρέθηκαν βουλευτές της Νέας Αριστεράς, ενώ για το βιβλίο μίλησαν ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο LSE Ηλίας Μόσιαλος, ο πρώην Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Δραγασάκης, ο ομότιμος καθηγητής στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης Τάκης Παναγιωτόπουλος και ο τ.αν. καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, πρώην βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Μαντάς. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Μαριλένα Κατσίμη.
Ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο LSE, Ηλίας Μόσιαλος ξεκίνησε την ομιλία του με κάποιες εισαγωγικές παρατηρήσεις για το βιβλίο, ενώ στη συνέχεια αναφέρθηκε στην κατάσταση του ΕΣΥ στη χώρα μας, το οποίο όπως χαρακτηριστικά είπε «βρίσκεται σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι».
Ο κ. Μόσιαλος σημείωσε ότι η απόφαση του κ. Ξανθού να καταγράψει και να μοιραστεί την εμπειρία του ως υπουργός Υγείας αποτελεί «πράξη διαφάνειας και λογοδοσίας», αλλά και ένα «σπάνιο φαινόμενο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς αφού οι περισσότεροι πρωθυπουργοί και υπουργοί δεν διατηρούν λεπτομερή αρχεία της δουλειάς τους».
Η κατάσταση του ΕΣΥ στην Ελλάδα
Ο ίδιος, αναφερόμενος στην κατάσταση του ΕΣΥ στη χώρα μας εστίασε στο γεγονός ότι «η οικονομική επιβάρυνση των νοικοκυριών παραμένει υψηλή, ενώ είναι μία από τις υψηλότερες μεταξύ των χωρών μεσαίου και υψηλού εισοδήματος». Σύμφωνα με τον κ. Μόσιαλο «ο ΕΟΠΥΥ δεν έχει αναπτύξει ακόμα την αυτονομία και την στρατηγική αγοραστική ισχύ που θα του επέτρεπε να λειτουργεί ως μοχλός εξορθολογισμού του συστήματος και ποιότητας. Η στελέχωση παραμένει άνιση με έλλειψη νοσηλευτών αλλά και γιατρών, ενώ υπάρχει δυσκολία στη διατήρηση διεπιστημονικών ομάδων φροντίδας».
Ο κ. Μόσιαλος επεσήμανε μάλιστα ότι η παρούσα κυβέρνηση, διαχειρίστηκε το Ταμείο Ανάπτυξης και Σταθερότητας στο χώρο της Υγείας χωρίς ουσιαστικές στρατηγικές επιλογές.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Μόσιαλος επεσήμανε: «Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του βιβλίου είναι η καταγραφή των διλημμάτων που αντιμετώπισε ένας Αριστερός υπουργός Υγείας. Πώς μπορεί κάποιος να διαχειριστεί ένα υποχρηματοδοτούμενο σύστημα υγείας χωρίς να συμβιβαστεί με τις αξίες του; Πώς μπορεί κάποιος να ισορροπήσει ανάμεσα στον δημοσιονομικό περιορισμό και την κοινωνική δικαιοσύνη; Πώς μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει τις συντεχνιακές αντιστάσεις χωρίς να υπονομεύσει τη λειτουργία του συστήματος; Πώς επιλέγει κάποιος ανάμεσα σε ανταγωνιστικές προτεραιότητες όταν οι πόροι είναι πολύ περιορισμένοι; Ο Ανδρέας Ξανθός αναλύει αυτές τις αντισταθμίσεις ως τις επώδυνες επιλογές που χαρακτηρίζουν τη διακυβέρνηση υπό περιορισμούς».
Μάλιστα, τόνισε ότι «ο τρόπος που αναδεικνύονται αυτά τα διλήμματα μέσα από το βιβλίο αντί μόνο των αποτελεσμάτων, οι πραγματικές επιλογές αντί των δηλωμένων προθέσεων και οι συγκρούσεις που βρίσκονται πίσω από τις διοικητικές πράξεις δείχνουν μία ουσιαστική διάθεση λογοδοσίας και αυτό σε μια πολιτική κουλτούρα όπως η δική μας στην Ελλάδα, όπου η αυτοκριτική σπανίζει είναι ίσως από μόνο του ένα αξιακό γεγονός. Το βιβλίο καταγράφει αυτές τις διαδικασίες με ειλικρίνεια χωρίς να αποκρύπτει τις δυσκολίες, ή τα όρια των επιτευγμάτων».
Οι προτεραιότητες στην Υγεία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ
Συνεχίζοντας ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο LSE πρόσθεσε ότι «η επιλογή να δοθεί προτεραιότητα στην κάλυψη των ανασφάλιστων από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σήμαινε λιγότερους πόρους για την αναβάθμιση των υποδομών. Η απόφαση να αναπτυχθούν οι Τοπικές Μονάδες Πρωτοβάθμιας Υγείας απαιτούσε χρόνο και πόρους, που θα μπορούσαν να διατεθούν για την άμεση ενίσχυση των νοσοκομείων».
Επίσης, συμπλήρωσε ότι «η σύγκρουση των συμφερόντων στον φαρμακευτικό τομέα και η αντιμετώπιση αυτών των συμφερόντων συνεπαγόταν σύγκρουση με ισχυρά λόμπι».
Τέλος, ο κ. Μόσιαλος διευκρίνισε ότι «ο Ανδρέας Ξανθός θέτει από την αρχή το κεντρικό του επιχείρημα. Υπήρχε ένα κόκκινο νήμα που διαπερνούσε τις συλλογικές αποφάσεις, τις προγραμματικές επεξεργασίες, και τις κυβερνητικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ στην Υγεία.
Μία ενιαία στρατηγική που είχε στο επίκεντρό της, την καθολική και ισότιμη κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού μέσα από ένα ισχυρό και αναβαθμισμένο δημόσιο σύστημα υγείας. Αυτή η προσέγγιση είναι σημαντική γιατί αντιμετωπίζει ένα θεμελιώδες πολιτικό ερώτημα, που τέθηκε μετά το 2015. Άξιζε τον κόπο αυτή η περιπέτεια της κυβερνώσας Αριστεράς; Η απάντηση του συγγραφέα είναι ανεπιφύλακτα θετική.
Αποδείχθηκε ότι μπροστά στις κοινωνικές πληγές και τις ανισότητες, που άφησε πίσω της η μακρά περίοδος λιτότητας δεν αρκεί η αντίσταση, όσο αναγκαία και αν είναι. Έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για εκείνους που βρέθηκαν στο περιθώριο της κοινωνικής προστασίας, η προσπάθεια επούλωσης των πληγών της κρίσης.
Ένα από τα κεντρικά επιχειρήματα του Ανδρέα Ξανθού είναι η έννοια της πολιτικής εντός και εναντίον του Μνημονίου. Αυτή η διαλεκτική προσέγγιση αποτυπώνει την πολυπλοκότητα της θέσης της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ να λειτουργεί εντός του περιοριστικού πλαισίου της λιτότητας αλλά ταυτόχρονα να αντιστέκεται σε αυτό και να επιχειρεί να μειώσει τις συνέπειές του. Η κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ έδειξε όμως και τα όρια της Αριστερής πολιτικής, όταν ασκείται σε συνθήκες χρεοκοπίας της χώρας, δημοσιονομικής ασφυξίας και ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού.
Το περιοριστικό πλαίσιο της λιτότητας και οι καταναγκασμοί του Μνημονίου σημάδεψαν την Κυβέρνηση και έδεσαν τα χέρια της. Ο Ανδρέας Ξανθός δεν προσπαθεί να αποκρύψει αυτούς τους περιορισμούς, ούτε να τους χρησιμοποιήσει ως δικαιολογία. Αλλά τους τοποθετεί ως δομικές παραμέτρους που διαμόρφωσαν το πεδίο των πολιτικών επιλογών. Η Κυβέρνηση δεν είχε τη δυνατότητα να ανατρέψει το καθεστώς της αυστηρής δημοσιονομικής εποπτείας. Δεν μπορούσε να διαθέσει απεριόριστους πόρους. Μπορούσε όμως να ιεραρχήσει διαφορετικά τις προτεραιότητες».
ΚΕΠΥ: Μειωμένες κατά 38% οι δαπάνες Υγείας σε σύγκριση με το 2009
Από την πλευρά του ο πρώην Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Δραγασάκης αφού πρώτα είπε ότι «το βιβλίο έρχεται σε μία πολύ επίκαιρη στιγμή», εστίασε στα στοιχεία πρόσφατης μελέτης του Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, τα οποία μεταξύ άλλων αποκαλύπτουν ότι «σήμερα βρισκόμαστε 38% πίσω στις δαπάνες υγείας συγκριτικά με το 2009», όπως χαρακτηριστικά τόνισε. «Δεν έχουμε επανέλθει καν στα επίπεδα που είχαμε πριν από την κρίση», σχολίασε.
Αντλώντας στοιχεία από την ίδια μελέτη, ο κ. Δραγασάκης ανέφερε ότι «την περίοδο 2009-2019 η δημόσια δαπάνη υγείας στην Ελλάδα ελαττώθηκε κατά 43%. Το ίδιο χρονικό διάστημα το ΕΣΥ απώλεσε 13,6% των νοσοκομείων λόγω συγχωνεύσεων και επίσης έχασε το 23% των νοσοκομειακών κλινών. Το υγειονομικό προσωπικό στα νοσοκομεία του ΕΣΥ μειώθηκε κατά 12,9%.
Οι μελετητές αναφέρουν ότι αυτές οι μειώσεις συντελέστηκαν κατά την πρώτη φάση της κρίσης, το 2009 με 2015 και με εντιμότητα σημειώνουν ότι κατά τη δεύτερη φάση της οικονομικής κρίσης, παρατηρήθηκε σε όλους τους δείκτες σχετική βελτίωση της απόδοσής τους.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το υγειονομικό προσωπικό των νοσοκομείων ελαττώθηκε κατά 20%, το 2009 με 2015, ενώ αυξήθηκε κατά 9% το 2015 με 2019. Ομοίως, ο πληθυσμός που ανέφερε ανικανοποίητες ανάγκες αυξήθηκε κατά 98% την πρώτη φάση της κρίσης (2009-2015) και ελαττώθηκε κατά 35% μεταξύ των ετών 2015-2019. Ο δείκτης αυτός επιδεινώθηκε εκ νέου μετά το 2019».
Πώς προέκυψε η συγγραφή του βιβλίου «Κόκκινο νήμα»
Τέλος, ο συγγραφέας Ανδρέας Ξανθός αναφέρθηκε στην ομιλία του, «στις σκληρές μάχες που έδωσε για την υπεράσπιση του δημόσιου συστήματος υγείας, τόσο πριν από την κρίση όσο και κατά τη διάρκεια των πρώτων μνημονιακών χρόνων αλλά και κατά τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και κατά την πανδημία», όπως χαρακτηριστικά σημείωσε.
Ο ίδιος τόνισε ότι το βιβλίο αυτό προέκυψε «από την ανάγκη να υπερασπιστεί μια συλλογική προσπάθεια. Μια προσπάθεια που έγινε με τους ανθρώπους και τους υγειονομικούς της Αριστεράς».
Ο κ. Ξανθός ξεκαθάρισε ότι προτεραιότητά του στο υπουργείο Υγείας ήταν «να σταθεί όρθιο το δημόσιο σύστημα υγείας, να είναι προσβάσιμο σε όλο τον κόσμο, και συνεχώς να αναβαθμίζει τις παρεχόμενες υπηρεσίες του».
Συνοψίζοντας, υπογράμμισε ότι «το Κόκκινο νήμα, είναι η ιδέα της καθολικής και ισότιμης κάλυψης των αναγκών των ανθρώπων μέσα από ένα αξιόπιστο και ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας».
