Η υπερυπνία είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο ασθενείς νιώθει υπερβολική υπνηλία, νυστάζει δηλαδή συνέχεια και να μη νιώθει αναζωογονημένος όταν ξυπνάει το πρωί.

Οι αιτίες της είναι πολλές και διαφορετικές, με την πιο συνηθισμένη στη σύγχρονη κοινωνία μας να είναι ο ανεπαρκής ύπνος. Αυτό μπορεί να προκύψει λόγω εργασίας σε βάρδιες, οικογενειακών απαιτήσεων (όπως η φροντίδα ενός νεογέννητου μωρού), σπουδών ή έντονης κοινωνικής ζωής. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να την προκαλέσουν είναι οι διαταραχές ύπνου, η λήψη φαρμάκων, αλλά και διάφορες σωματικές ή ψυχιατρικές παθήσεις.

Η υπερυπνία συχνά βελτιώνεται ή και υποχωρεί με ορισμένες αλλαγές στις καθημερινές σας συνήθειες. Αν όμως εξακολουθείτε να νιώθετε υπερβολική υπνηλία, είναι σημαντικό να ζητήσετε τη συμβουλή του γιατρού σας ή να απευθυνθείτε σε μια κλινική διαταραχών ύπνου.

Χαρακτηριστικά της υπερυπνίας

Τα χαρακτηριστικά της υπερυπνίας διαφέρουν από άτομο σε άτομο, ανάλογα με την ηλικία, τον τρόπο ζωής και τις υποκείμενες αιτίες. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ταξινόμηση Διαταραχών Ύπνου, η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας ορίζεται ως «η αδυναμία να παραμείνει κανείς ξύπνιος και σε εγρήγορση στις βασικές ώρες της ημέρας, με αποτέλεσμα ακούσιες στιγμές υπνηλίας ή ύπνου».

Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, ένα άτομο με υπερυπνία μπορεί να κοιμάται βαθιά για 12 ώρες ή και περισσότερο τη νύχτα, αλλά να αισθάνεται και πάλι την ανάγκη να κοιμηθεί μέσα στην ημέρα. Ο επιπλέον ύπνος συχνά δε βοηθά, με αποτέλεσμα το μυαλό να παραμένει «θολό» από την υπνηλία. Είναι επίσης πιθανό κάποιος να έχει έντονα διαταραγμένο ύπνο χωρίς να το αντιλαμβάνεται.

Συμπτώματα της υπερυπνίας

Ανάλογα με την αιτία, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα υπερβολικής κόπωσης συνεχώς
• Ανάγκη για ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Νιώθετε υπνηλία παρόλο που κοιμάστε αρκετά κάθε βράδυ (αίσθηση ότι δεν αναζωογονεί ο ύπνος)
• Δυσκολία στη σκέψη και στη λήψη αποφάσεων (το μυαλό «θολώνει»)
• Απάθεια
• Δυσκολίες μνήμης ή συγκέντρωσης
• Αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων, ιδιαίτερα τροχαίων.

Αιτίες της υπερυπνίας

Η υπερβολική υπνηλία την ημέρα μπορεί να οφείλεται σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες και καταστάσεις, όπως:

• Ανεπαρκής ή ελλιπής ύπνος: τα παρατεταμένα ωράρια εργασίας και οι υπερωρίες μπορεί να αντέχονται για μήνες ή χρόνια μέχρι να εμφανιστούν τα συμπτώματα. Οι έφηβοι που ξενυχτούν τα Σαββατοκύριακα συχνά νιώθουν κουρασμένοι τις καθημερινές.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: ο ύπνος μπορεί να διακόπτεται από διάφορους λόγους, όπως το ροχαλητό συντρόφου, το ξύπνημα ενός μωρού, οι θορυβώδεις γείτονες, η ζέστη ή το κρύο, αλλά και ένα άβολο στρώμα.
• Εργασία με βάρδιες: είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εξασφαλίσει κανείς ποιοτικό ύπνο όταν εργάζεται σε βάρδιες, ειδικά το βράδυ. Εκτός από τη δυσκολία στον ύπνο, υπάρχει και η απορρύθμιση του εσωτερικού ρολογιού του σώματος (κιρκάδιος ρυθμός).
• Ψυχικές καταστάσεις: το άγχος μπορεί να κρατά κάποιον ξύπνιο τη νύχτα, οδηγώντας σε υπνηλία την ημέρα, ενώ η κατάθλιψη μειώνει σημαντικά τα αποθέματα ενέργειας.
• Φάρμακα: το αλκοόλ, τα καφεϊνούχα ποτά, τα ηρεμιστικά, τα υπνωτικά χάπια και τα αντιισταμινικά μπορούν να επηρεάσουν τα πρότυπα του ύπνου.
• Ιατρικές παθήσεις: όπως ο υποθυρεοειδισμός, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, το νυχτερινό άσθμα ή οι χρόνιοι πόνοι, που συχνά διαταράσσουν τον ύπνο.
• Αλλαγές ζώνης ώρας: όπως το jet lag, που επηρεάζει το βιολογικό ρολόι το οποίο ρυθμίζει τον ύπνο, καθώς αυτό ανταποκρίνεται στο φως.
• Διαταραχές ύπνου: όπως η υπνική άπνοια, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, η υπνοβασία, η ναρκοληψία, η ιδιοπαθής υπερυπνία και η αϋπνία, που μπορεί να προκαλούν διακεκομμένο ή κατακερματισμένο ύπνο.

Διαταραχές ύπνου

Σύμφωνα με το Better Health, ορισμένες διαταραχές ύπνου που μπορεί να συμβάλλουν ή να προκαλέσουν υπερβολική υπνηλία την ημέρα είναι:

• Υπνική άπνοια: η αναπνοή σταματά ή μειώνεται τακτικά κατά τη διάρκεια του ύπνου, ακόμη και κάθε λεπτό. Ο εγκέφαλος αναγνωρίζει το πρόβλημα και προκαλεί αφύπνιση. Το άτομο ξυπνά ελαφρά, παίρνει ανάσα και ξανακοιμάται, με αποτέλεσμα ο ύπνος να είναι κατακερματισμένος.
• Αϋπνία: πολύ συχνή κατάσταση, που όμως δεν προκαλεί πάντα υπερυπνία. Μπορεί να εκδηλωθεί ως δυσκολία να αποκοιμηθεί κανείς ή να παραμείνει κοιμισμένος. Η αϋπνία αποτελεί σύμπτωμα και όχι νόσο.
• Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών: έντονες αισθήσεις σαν κράμπες ή ερεθισμός κάτω από το δέρμα, κυρίως στις γάμπες, που οδηγούν το άτομο να κινεί τα πόδια του ή να σηκώνεται από το κρεβάτι για να περπατήσει.
• Υπνοβασία: μια αρκετά συχνή ανώμαλη συμπεριφορά κατά τον ύπνο, όπου το άτομο μπορεί να περπατά μέσα στο σπίτι ενώ κοιμάται. Συμβαίνει κυρίως στα παιδιά και λιγότερο στους ενήλικες.
• Ναρκοληψία: σπάνια διαταραχή ύπνου, που χαρακτηρίζεται από έντονη υπνηλία σε βαθμό ακούσιων ύπνων, υπνική παράλυση, ζωντανές ψευδαισθήσεις πριν τον ύπνο (υπναγωγικές ψευδαισθήσεις) και μυϊκή αδυναμία σε έντονα συναισθήματα (καταπληξία).
• Ιδιοπαθής υπερυπνία: διαταραχή ύπνου που συνοδεύεται από υπερβολικό νυχτερινό ύπνο και ανάγκη για ύπνους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σε αντίθεση με τη ναρκοληψία, δεν περιλαμβάνει καταπληξία ή υπνική παράλυση.