Με την ηλικία, οι ανδρικοί εγκέφαλοι χάνουν περισσότερο όγκο και σε περισσότερες περιοχές σε σύγκριση με τους γυναικείους. Ωστόσο, οι γυναίκες παραμένουν πιο ευάλωτες στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Καθώς γερνάμε, ένας υγιής ανδρικός εγκέφαλος χάνει περισσότερο όγκο και σε περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου απ’ ό,τι ένας υγιής γυναικείος εγκέφαλος. Αυτό υποστηρίζεται σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (PNAS).
Με λίγα λόγια, οι δομικές αλλαγές του εγκεφάλου που συνδέονται με τη γήρανση δεν φαίνεται να εξηγούν γιατί οι γυναίκες έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με Αλτσχάιμερ σε σχέση με τους άνδρες.
Συγκριτικές απεικονίσεις
Δεδομένου ότι η ταχεία γήρανση του εγκεφάλου είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ, θα περίμενε κανείς πιο έντονη έκπτωση του γυναικείου εγκεφάλου στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από αυτή τη μορφή άνοιας.
Ωστόσο, νέα έρευνα που πραγματοποιήθηκε από ομάδα νευροεπιστημόνων του Πανεπιστημίου του Όσλο (Νορβηγία) δείχνει ότι οι πιο σημαντικές απώλειες φαιάς ουσίας που σχετίζονται με την ηλικία εντοπίζονται στον ανδρικό εγκέφαλο.
Οι επιστήμονες παρακολούθησαν την εξέλιξη της δομής του εγκεφάλου περισσότερων από 4.700 υγιών ανθρώπων, που δεν έπασχαν από Αλτσχάιμερ ούτε από ήπια γνωστική έκπτωση, και οι οποίοι συμμετείχαν ως άτομα ελέγχου σε 14 μεγάλες μελέτες υγείας. Συνολικά αναλύθηκαν 12.500 λειτουργικές μαγνητικές τομογραφίες (MRI) εγκεφάλου, τουλάχιστον δύο ανά άτομο, με μέσο χρονικό διάστημα περίπου 3 ετών μεταξύ τους.
Οι εικόνες κατέστησαν δυνατό να κατανοηθεί, για παράδειγμα, πώς μεταβαλλόταν με την πάροδο του χρόνου το πάχος της φαιάς ουσίας (του ιστού που αποτελείται από τα σώματα των νευρώνων), και αν οι περιοχές του εγκεφάλου που επηρεάζονται περισσότερο από το Αλτσχάιμερ, όπως ο ιππόκαμπος, μια βασική δομή για τη μνήμη είχαν συρρικνωθεί.
Ο ανδρικός εγκέφαλος γερνά ταχύτερα
Oι εγκεφαλικές εξετάσεις των ανδρών έδειξαν μεγαλύτερη και πιο εκτεταμένη μείωση όγκου σε σχέση με εκείνες των γυναικών. Είναι επίσης γνωστό ότι οι άνδρες έχουν χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής από τις γυναίκες. Η έρευνα φαίνεται να υποδηλώνει ότι η μεγαλύτερη γυναικεία προδιάθεση για Αλτσχάιμερ δεν οφείλεται στην ταχύτητα γήρανσης του εγκεφάλου, αλλά σε άλλους παράγοντες που τις καθιστούν πιο ευάλωτες σε αυτή τη μορφή άνοιας.
Ο ρόλος του χρωμοσώματος Χ
Μια μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια – Λος Άντζελες (UCLA Health Sciences) που πραγματοποιήθηκε σε ποντίκια και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Translational Medicine, εντόπισε ένα γονίδιο στο χρωμόσωμα Χ που προάγει τη φλεγμονή στα ανοσοκύτταρα του εγκεφάλου, τα οποία ονομάζονται συνολικά μικρογλοία (microglia).
Επειδή τα θηλυκά ποντίκια διαθέτουν δύο χρωμοσώματα Χ, είναι πιο ευάλωτα σε αυτή τη φλεγμονώδη διαδικασία, αλλά παρουσιάζουν και μεγαλύτερα οφέλη όταν το συγκεκριμένο γονίδιο (ονομάζεται Kdm6a) και η σχετική πρωτεΐνη του απενεργοποιούνται.
Οι επιστήμονες προσπάθησαν να «σιγήσουν» φαρμακολογικά την πρωτεΐνη που κωδικοποιείται από το γονίδιο χρησιμοποιώντας μετφορμίνη, ένα αντιδιαβητικό φάρμακο που φαίνεται να έχει και αντιγηραντικές ιδιότητες.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το γονίδιο και η φλεγμονώδης του δραστηριότητα είναι ευεργετικά για την αντιμετώπιση λοιμώξεων κατά την αναπαραγωγική ηλικία, και ότι ρυθμίζονται από τα οιστρογόνα, ορμόνες με αντιφλεγμονώδεις και νευροπροστατευτικές ιδιότητες. Με την εμμηνόπαυση και την πτώση των οιστρογόνων, οι φλεγμονώδεις επιδράσεις του γονιδίου γίνονται νευρολογικά επιβλαβείς.