Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, ένα ποσοστό ανάμεσα στο 18 και το 33% των ανθρώπων φτερνίζονται μία ή περισσότερες φορές όταν κοιτάζουν τον ήλιο.
Το φαινόμενο αυτό, που είναι γνωστό και ως «σύνδρομο ACHOO». Πρόκειται για ένα ακρωνύμιο της φράσης Autosomal Dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst Syndrome, το οποίο μεταφράζεται ως σημαίνει Αυτοσωμικό Κυρίαρχο Σύνδρομο Ηλιο-Οφθαλμικής Εκρήξεως.
Όπως εξήγησε ο αλλεργιολόγος David Lang στην κλινική του Cleveland, «το φτέρνισμα είναι μια ρινοεκπνευστική αντίδραση. Είναι για τη μύτη ό,τι είναι ο βήχας για τους πνεύμονες. Συνήθως είναι αποτέλεσμα κάποιου ερεθισμού, μια προσπάθεια του οργανισμού να αποβάλει μικρόβια. Στο σύνδρομο ACHOO, όμως, η αιτία είναι διαφορετική».
Γιατί κάποιοι άνθρωποι φτερνίζονται στον ήλιο
«Το ηλιακό φτέρνισμα είναι μια υπερβολική αντίδραση που συμβαίνει όταν εκτεθείτε σε έντονο φως», είπε ο Δρ. Lang.
Οφείλεται σε «μπερδεμένα σήματα» που αφορούν το τρίδυμο νεύρο, το οποίο συνδέεται με τα μάτια και τη μύτη. Όταν το έντονο φως πέσει στα μάτια, οι κόρες συσπώνται… και τότε ακολουθεί το φτέρνισμα.
Συνήθως εμφανίζεται με την πρώτη έκθεση στον ήλιο ή σε δυνατό φως. Είναι πιο πιθανό όταν μετακινείστε από σκοτεινό σε φωτεινό χώρο, για παράδειγμα όταν βγαίνετε από ένα τούνελ με το αυτοκίνητο ή από ένα σκοτεινό δωμάτιο σε ηλιόλουστη βεράντα. Σε κάποιους αρκεί ακόμη και το φλας μιας φωτογραφικής μηχανής.
Το σύνδρομο ACHOO είναι κληρονομικό, αν και οι επιστήμονες δεν έχουν εντοπίσει ακόμη το ακριβές γονίδιο που ευθύνεται. Δεν είναι ξεκάθαρο επίσης αν μπορεί να εμφανιστεί σε κάποιον που δεν το είχε από τη γέννησή του.
Ποιοι είναι πιθανότερο να φτερνίζονται στον ήλιο
Το να φτερνίζεστε στον ήλιο ακούγεται περίεργο, όμως δεν είναι τόσο σπάνιο. Η ακριβής συχνότητά του δεν είναι γνωστή.
Οι λίγες μελέτες που υπάρχουν δείχνουν ποσοστά από 18% έως 33%. Το σύνδρομο είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό, που σημαίνει ότι αν ένας από τους γονείς σας το έχει, έχετε 50% πιθανότητες να το κληρονομήσετε.
Μελέτη του 1995 έδειξε ότι το φαινόμενο είναι συχνότερο στους λευκούς πληθυσμούς, κυρίως στις γυναίκες. Ενδέχεται επίσης να σχετίζεται με στραβό ρινικό διάφραγμα.
Η ένταση του αντανακλαστικού διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιοι φτερνίζονται ανεξέλεγκτα, πολλές φορές στη σειρά, ακόμη και τον χειμώνα. Για άλλους, συμβαίνει μόνο περιστασιακά. Έτσι, είναι πιθανό να έχετε κληρονομήσει το σύνδρομο χωρίς να το έχετε αντιληφθεί ποτέ.
Φτέρνισμα στον ήλιο – Υπάρχουν κίνδυνοι;
Το ίδιο το φτέρνισμα δεν είναι επικίνδυνο. Ο κίνδυνος προκύπτει όταν συμβεί ανεξέλεγκτα σε καταστάσεις που απαιτούν απόλυτη συγκέντρωση, όπως στην οδήγηση ή στον χειρισμό μηχανημάτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα ατυχήματος.
Το έντονο φως στο πρόσωπο μπορεί επίσης να προκαλέσει φτέρνισμα σε οδοντιατρικές ή οφθαλμολογικές εξετάσεις. Κάποιοι αντιδρούν ακόμη και σε συγκεκριμένα αναισθητικά, όπως η προποφόλη.
Το αντανακλαστικό μπορεί να προκληθεί και κατά την ένεση αναισθητικού στο μάτι πριν από χειρουργείο, επειδή η ένεση διεγείρει το τρίδυμο νεύρο, με προφανείς κινδύνους.
Γενικά, είναι σημαντικό να ενημερώνετε πάντα τον γιατρό σας πως βήχετε όταν εκτίθεστε στον ήλιο πριν από οποιαδήποτε ιατρική πράξη.
«Είναι κρίσιμο να το γνωρίζουν ο οφθαλμίατρος και ο οδοντίατρός σας, καθώς οι έντονες λάμπες είναι απαραίτητες στις εξετάσεις τους. Και αν πρόκειται να υποβληθείτε σε χειρουργείο με αναισθησία, ενημερώστε τον χειρουργό, τον αναισθησιολόγο και το νοσηλευτικό προσωπικό, όπως θα κάνατε αν είχατε αλλεργία σε κάποιο φάρμακο. Μπορεί να μην επηρεάσει τελικά την επέμβαση, αλλά είναι πάντα καλύτερο να είστε προετοιμασμένοι», τόνισε ο αλλεργιολόγος.
