Μια πολύ σημαντική ανάλυση για τα εμβόλια κατά του καρκίνου και το μέλλον των νέων θεραπειών της νόσου εξέδωσε το γνωστό επιστημονικό περιοδικό «The Lancet», την περασμένη Τρίτη, 17 Ιουνίου 2025.
Ειδικότερα, στη συγκεκριμένη ανάλυση οι ειδικοί εξηγούν πώς οι νέες ανακαλύψεις που έχουν γίνει σχετικά με τη φύση των καρκινικών κυττάρων, τη βιοχημεία των εμβολίων, τη γενετική αλληλουχία και την τεχνητή νοημοσύνη έχουν βοηθήσει την επιστημονική κοινότητα στην ανάπτυξη νέων και πιο αποτελεσματικών εμβολίων κατά του καρκίνου.
Σημειώνουμε ότι όταν αναφερόμαστε σε εμβόλια κατά του καρκίνου, εννοούμε τόσα τα προληπτικά εμβόλια (π.χ.: το εμβόλιο κατά του ιού HPV, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα στην εμφάνιση του καρκίνου) όσο και τα λεγόμενα θεραπευτικά εμβόλια, τα οποία χορηγούνται σε ασθενείς που ήδη έχουν διαγνωστεί με καρκίνο και ως στόχο έχουν την μείωση ή την πλήρη εξαφάνιση του καρκινικού φορτίου από τον οργανισμό.
Το τελευταίο διάστημα πραγματοποιούνται πολλαπλές κλινικές δοκιμές από διάφορες επιστημονικές ομάδες, με τα αποτέλεσμα να φαίνονται πολλά υποσχόμενα ειδικά για τα θεραπευτικά εμβόλια, τα οποία βρίσκονται και στο επίκεντρο της ανάλυσης του Lancet.
«Οι περισσότεροι καρκίνοι μπορούν να θεραπευτούν με τον εμβολιασμό, εφόσον υπάρχουν αντίγονα όγκου που μπορούν να στοχευθούν. Συγκεκριμένοι παράγοντες διευκολύνουν την παραγωγή εμβολίων ή την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Παράγοντες όπως η υψηλή τιμή του φορτίου μεταλλάξεων του όγκου (TMB) και η προσβασιμότητα των όγκων διευκολύνουν την παραγωγή και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ειδικότερα, καρκίνοι όπως το μελάνωμα, ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα και ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης, που έχουν υψηλό TMB, είναι πιο πιθανό να περιέχουν εντοπισμένα νεοαντίγονα. […]
Τα εμβόλια κατά του καρκίνου αποτελούν μια σημαντική μέθοδο στην ανοσοθεραπεία, ενισχύοντας τη δράση των Τ-κυττάρων κατά των όγκων, παρατείνοντας την ύφεση και προκαλώντας συστηματική υποχώρηση μεταστατικών καρκίνων», αναφέρει η ανάλυση.
Όλες οι εξελίξεις για τα θεραπευτικά εμβόλια κατά του καρκίνου – Τι έχουν φανερώσει οι κλινικές δοκιμές
Τα περισσότερα εμβόλια κατά του καρκίνου αξιοποιούν συγκεκριμένες πρωτεΐνες που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα (αντιγόνα), προκειμένου να πυροδοτήσουν μια ισχυρή ανοσολογική αντίδραση ενάντια στους όγκους που βρίσκονται στο σώμα.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο εντοπισμός των αντιγόνων αυτών είναι εξαιρετικά δύσκολος, καθώς οι καρκινικές κυτταρικές δομές είναι εξαιρετικά παρόμοιες με τις υγιείς. Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία έχουν γίνει επαναστατικές ανακαλύψεις που έχουν βοηθήσει σημαντικά τους επιστήμονες όχι μόνο να διαχωρίζουν οι ίδιοι, αλλά να μπορούν να βοηθούν και τον οργανισμό να εντοπίζει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα.
Αυτή τη στιγμή, αναπτύσσονται πολλά και διαφορετικά εμβόλια κατά του καρκίνου, καθένα εκ των οποίων χρησιμοποιεί διαφορετικούς μηχανισμούς για να εντοπίζει τα αντιγόνα και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα. Επιπλέον, κάθε εμβόλιο απευθύνεται σε διαφορετικό ή διαφορετικούς τύπους καρκίνου σε διαφορετικά σημεία του σώματος (π.χ.: πάγκρεας, πνεύμονες, δέρμα).
Εμβόλια κατά των αντιγόνων του όγκου
Τα συγκεκριμένα εμβόλια ενεργοποιούν τα Τ-κύτταρα, τα οποία υπάρχουν σε κάθε οργανισμό. Μετά τη χορήγηση του εμβολίου, τα κύτταρα αυτά πολλαπλασιάζονται, αναγνωρίζουν και επιτίθενται σε συγκεκριμένα αντιγόνα όγκων, καταστρέφοντας με αυτό τον τρόπο τα καρκινικά κύτταρα.
Αυτά τα εμβόλια χρησιμοποιούν συγκεκριμένα και καθορισμένα αντιγόνα που προέρχονται από καρκινικά κύτταρα. Στοχεύουν σε γνωστά αντιγόνα τα οποία κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλούς ασθενείς με τον ίδιο τύπο καρκίνου. Για παράδειγμα, τα εμβόλια αυτά είναι συχνά αποτελεσματικά κατά του KRASG12D το οποίο συχνά εντοπίζεται σε ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα.
Εμβόλια καθορισμένων αντιγόνων
Αυτός ο τύπος εμβολίου στοχεύει επίσης σε καθορισμένα αντιγόνα, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Αντί για γενικά γνωστά αντιγόνα που είναι κοινά σε πολλές περιπτώσεις καρκίνου, χρησιμοποιούνται ειδικά νεοαντίγονα που έχουν προκύψει από μεταλλάξεις ή άλλες αλλαγές που συμβαίνουν σε συγκεκριμένα καρκινικά κύτταρα.
Τα εν λόγω εμβόλια στοχεύουν σε μοναδικά αντιγόνα που προκύπτουν από μεταλλάξεις στον όγκο, τα οποία είναι διαφορετικά για κάθε ασθενή ή καρκινικό τύπο. Αυτά τα αντιγόνα είναι μοναδικά για τον κάθε όγκο και δεν εμφανίζονται σε υγιή κύτταρα.
Παραδείγματα περιλαμβάνουν το KRASG12D, που εντοπίζεται σε πολλούς ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα και του παγκρέατος, και τη μετάλλαξη BRAFV600E, που εμφανίζεται σε περίπου 50% των δερματικών καρκινωμάτων.
Εμβόλια ανώνυμων αντιγόνων
Αυτά τα εμβόλια δεν στοχεύουν συγκεκριμένα γνωστά ή καθορισμένα αντιγόνα. Αντίθετα, επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό σύστημα να εντοπίσει τα κατάλληλα αντιγόνα από μόνο του. Ο στόχος είναι να επιτευχθεί μια πιο γενική και ευρεία αντίδραση από το ανοσοποιητικό. Παρά το γεγονός ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να είναι αποτελεσματική, τα αντιγόνα που στοχεύονται μπορεί να παραμείνουν άγνωστα ή ανώνυμα.
Η πρώιμη εφαρμογή αυτής της στρατηγικής προέρχεται από τη δεκαετία του 1890, όταν ο William Coley πρόσθεσε βακτήρια μέσα στους όγκους, προκαλώντας μερικές φορές την υποχώρησή τους.
Εξατομικευμένα εμβόλια με καθορισμένα αντιγόνα
Τα εξατομικευμένα εμβόλια αναπτύσσονται για κάθε ασθενή ξεχωριστά, με βάση τα δείγματα βιοψίας από τους όγκους τους. Οι βιοψίες αναλύονται για να εντοπιστούν τα νεοαντίγονα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα αντιγόνα συνήθως παράγονται ως πρωτεΐνες ή κωδικοποιούνται σε RNA ή DNA και συνδυάζονται με ενεργοποιητές APC για να ενισχύσουν την παρουσίασή τους.
