Όσο και αν προσέχουμε τη διατροφή μας, ίσως τελικά η επιλογή υγιεινών τροφών κατά ένα μεγάλο βαθμό δεν είναι στο χέρι μας.
Ερευνητές από την Ολλανδία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα τρόφιμα που βάζουμε στο πιάτο μας, επισημαίνοντας ότι έχουν συντελεστεί τρομερές αλλαγές στη σύνθεσή τους.
Πιο συγκεκριμένα, παρατήρησαν «δραματικές» αλλαγές, όπως τονίζουν στα θρεπτικά συστατικά των καλλιεργειών, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του ψευδαργύρου και της αύξησης του μολύβδου. Περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα στο περιβάλλον καθιστά τα τρόφιμα πιο θερμιδικά αλλά λιγότερο θρεπτικά - και επίσης δυνητικά πιο τοξικά, σύμφωνα με τα νέα ευρήματα.
Η Sterre ter Haar, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Leiden στην Ολλανδία, και άλλοι ερευνητές του ιδρύματος δημιούργησαν μια μέθοδο για να συγκρίνουν πολλαπλές μελέτες σχετικά με τις αντιδράσεις των φυτών στα αυξημένα επίπεδα CO2 στην ατμόσφαιρα. Τα αποτελέσματα, είπε, ήταν σοκαριστικά: αν και οι αποδόσεις των καλλιεργειών αυξάνονται, γίνονται λιγότερο πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά. Επίσης, αν και τα επίπεδα ψευδαργύρου μειώνονται, τα επίπεδα μολύβδου αυξάνονται.
«Το να βλέπουμε πόσο δραματικές είναι ορισμένες διατροφικές αλλαγές και πώς αποτυπώνονται μεταξύ των φυτών, ήταν μια μεγάλη έκπληξη», δήλωσε στον Guardian. «Δεν βλέπουμε ένα απλό φαινόμενο περιορισμού των θρεπτικών συστατικών, αλλά μάλλον μια πλήρη μετατόπιση στη σύνθεση των τροφίμων μας. Αυτό εγείρει επίσης το ερώτημα εάν θα πρέπει να προσαρμόσουμε τη διατροφή μας με κάποιο τρόπο ή πώς θα συνεχίσουμε να καλλιεργούμε ή να παράγουμε την τροφή μας», πρόσθεσε.
Ενώ οι επιστήμονες εξετάζουν τις επιπτώσεις της αύξησης του CO2 στην ατμόσφαιρα στα φυτά εδώ και μια δεκαετία, η εργασία τους συνάντησε αρκετές δυσκολίες. Η νέα έρευνα παρατηρεί ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση φαίνεται να έχει σημαντική επίδραση στις καλλιέργειες, που σημαίνει ότι εάν το επίπεδο CO2 διπλασιαστεί, η αρνητική επίδραση στην περιεκτικότητα των τροφίμων σε θρεπτικά συστατικά θα είναι αντιστοίχως ανάλογη.
Στο πλαίσιο των αναλύσεων, έγινε σύγκριση σχεδόν 60.000 μετρήσεων σε 32 θρεπτικά συστατικά και 43 καλλιέργειες, συμπεριλαμβανομένου του ρυζιού, των πατατών, των ντοματών και του σιταριού. «Παρόλο που υπήρχαν πολλά δεδομένα από προηγούμενες μελέτες, υπήρχαν λίγες απαντήσεις», διευκρίνισε η Ter Haar.
«Σε αυτές τις αναλύσεις ελήφθη υπόψιν ότι τα φυτά καλλιεργήθηκαν υπό πανομοιότυπες συνθήκες. Αυτό που διέφερε ήταν το επίπεδο CO2. Ωστόσο, η σύγκριση αυτών των μεμονωμένων μελετών μεταξύ τους ήταν δύσκολη επειδή, όπως γνωρίζουμε, το CO2 αυξάνεται συνεχώς στην ατμόσφαιρα», ξεκαθάρισε.
Η «βασική» μέτρηση ήταν μια συγκέντρωση 350 μερών ανά εκατομμύριο του CO2 – η οποία μερικές φορές αναφέρεται ως το τελευταίο «ασφαλές» επίπεδο. Οι ερευνητές σύγκριναν αυτό με μια συγκέντρωση 550 μερών ανά εκατομμύριο, την οποία ορισμένοι επιστήμονες αναμένουν να επιτευχθεί έως το 2065. Τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά θα αντιδρούσαν αρνητικά στην αύξηση της συγκέντρωσης, είπαν, με μέση πτώση 3,2%.
Ωστόσο, ο ψευδάργυρος στα ρεβίθια αναμένεται να μειωθεί κατακόρυφα έως και 37,5%, με μια «σημαντική» μείωση της πρωτεΐνης, του ψευδαργύρου και του σιδήρου σε βασικές καλλιέργειες όπως το ρύζι και το σιτάρι.
Οι ερευνητές προειδοποίησαν για «καταστροφικές συνέπειες για την υγεία», αφού οι άνθρωποι έχουν επαρκή τροφή σε θερμίδες αλλά ανεπαρκή σε θρεπτικά συστατικά. Το επίπεδο CO2 είναι τώρα 425,2 μέρη ανά εκατομμύριο, σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, το οποίο έχει ήδη οδηγήσει σε «μειωμένα επίπεδα θρέψης των φυτών λόγω της αύξησης του CO2».
Οι νέες αναλύσεις αποτελούν μέρος ενός αυξανόμενου αριθμού ερευνών σχετικά με τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στις καλλιέργειες, όχι μόνο σε εξωτερικούς χώρους αλλά και σε τεχνητές συνθήκες. Η Ολλανδία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων στον κόσμο, με τα τρία τέταρτα της παραγωγής της να προορίζονται για εξαγωγή και περισσότερα από 4.100 εκτάρια θερμοκηπίων, όπου οι καλλιέργειες καλλιεργούνται σε περιβάλλοντα εμπλουτισμένα με CO2 για την αύξηση της απόδοσης.
«Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα μακρινό πρόβλημα», δήλωσε η Ter Haar. «Οι επιπτώσεις είναι ήδη στο πιάτο μας», συμπλήρωσε. Από την πλευρά της, η Courtney Leisner, επίκουρη καθηγήτρια στη σχολή φυτικών και περιβαλλοντικών επιστημών στο Virginia Tech στις ΗΠΑ, συνυπέγραψε μια μελέτη νωρίτερα φέτος σχετικά με το πώς οι στρατηγικές βελτίωσης των καλλιεργειών θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις του CO2 στην ποιότητα των καλλιεργειών.
«Αυτή η μελέτη προσφέρει κρίσιμες γνώσεις για το πώς οι περιβαλλοντικές συνθήκες επηρεάζουν τη θρεπτική ποιότητα των καλλιεργειών, η οποία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της μελλοντικής επισιτιστικής ασφάλειας», είπε η καθηγήτρια. Υπάρχουν, ωστόσο, και άλλοι παράγοντες, όπως η χρήση λιπασμάτων, που παίζουν σημαντικό ρόλο στο πόσο θρεπτικές είναι οι καλλιέργειες, δήλωσε ο Jan Verhagen, ερευνητής για την κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη γεωργία στο Πανεπιστήμιο Wageningen.
