Ο περιορισμός της πρόσληψης ενός συγκεκριμένου απαραίτητου αμινοξέος μέσω της διατροφής φαίνεται ότι μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση και να παρατείνει τη ζωή, τουλάχιστον στα ποντίκια, σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell Metabolism.
Το αμινοξύ που ερεύνησαν οι επιστήμονες ήταν η ισολευκίνη, ένα από τα τρία διακλαδισμένα αμινοξέα που χρησιμοποιεί ο οργανισμός για τη δημιουργία πρωτεϊνών. Πρόκειται για ένα αμινοξύ απαραίτητο για την επιβίωση, το οποίο όμως τα κύτταρα δεν μπορούν να παράγουν μόνα τους, γι’ αυτό και πρέπει να λαμβάνεται μέσω της διατροφής, από τρόφιμα όπως τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, η πρωτεΐνη σόγιας και το κρέας.
Παλαιότερη έρευνα, βασισμένη σε δεδομένα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2016 έως 2017 σε κατοίκους του Ουισκόνσιν, είχε δείξει ότι η ποσότητα ισολευκίνης στη διατροφή συνδέεται με τη μεταβολική υγεία. Τα άτομα με υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος κατανάλωναν, κατά κανόνα, σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες του συγκεκριμένου αμινοξέος.
Οι επιστήμονες εξετάζουν πλέον εάν αυτά τα ευρήματα θα μπορούσαν, στο μέλλον, να αξιοποιηθούν και στον άνθρωπο, συμβάλλοντας στη μακροζωία και σε καλύτερη ποιότητα ζωής.
Τι έδειξε η μελέτη
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια γενετικά ποικιλόμορφη ομάδα ποντικιών, τα οποία χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Η πρώτη λάμβανε διατροφή με 20 κοινά αμινοξέα και λειτουργούσε ως ομάδα ελέγχου. Η δεύτερη ακολουθούσε διατροφή στην οποία όλα τα αμινοξέα είχαν μειωθεί κατά περίπου τα δύο τρίτα. Στην τρίτη ομάδα, μειώθηκε μόνο η ισολευκίνη, στο ίδιο ποσοστό.
Στην αρχή της μελέτης, τα ποντίκια ήταν περίπου έξι μηνών, ηλικία που αντιστοιχεί περίπου σε έναν άνθρωπο 30 ετών. Μπορούσαν να τρώνε ελεύθερα, αλλά μόνο την τροφή που αντιστοιχούσε στην ομάδα τους.
«Μας αρέσει να λέμε ότι μια θερμίδα δεν είναι απλώς μια θερμίδα. Διαφορετικά συστατικά της διατροφής έχουν αξία και επίδραση πέρα από το θερμιδικό τους περιεχόμενο, και έχουμε εστιάσει σε ένα συστατικό που πολλοί άνθρωποι πιθανότατα καταναλώνουν σε υπερβολικές ποσότητες», εξήγησε το 2023 ο ενδοκρινολόγος Dudley Lamming από το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, ο οποίος συμμετείχε και στις δύο μελέτες, όταν δημοσιεύθηκαν τα νεότερα αποτελέσματα.
Ο περιορισμός της ισολευκίνης στη διατροφή αύξησε τόσο τη συνολική διάρκεια ζωής όσο και τη λεγόμενη 'υγιή διάρκεια ζωής' των ποντικιών. Παράλληλα, μείωσε την αδυναμία τους και συνέβαλε σε πιο άπαχη σωματική σύσταση και καλύτερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.
Στα αρσενικά ποντίκια, η διάρκεια ζωής αυξήθηκε κατά 33% σε σύγκριση με εκείνα που δεν είχαν περιορισμό ισολευκίνης, ενώ στα θηλυκά η αύξηση έφτασε το 7%.
Τα ποντίκια αυτά εμφάνισαν καλύτερες επιδόσεις σε 26 διαφορετικούς δείκτες υγείας, όπως η μυϊκή δύναμη, η αντοχή, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, η κινητικότητα της ουράς και η απώλεια τριχώματος.
Στα αρσενικά ποντίκια παρατηρήθηκε επίσης μικρότερη ηλικιακή διόγκωση του προστάτη και χαμηλότερη πιθανότητα εμφάνισης καρκινικών όγκων, οι οποίοι είναι συχνοί στις γενετικά ποικιλόμορφες σειρές ποντικιών.
«Είναι εντυπωσιακό και ενθαρρυντικό να σκεφτεί κανείς ότι μια διατροφική αλλαγή μπορεί να έχει τόσο μεγάλη επίδραση στη διάρκεια ζωής και στην υγιή διάρκεια ζωής, ακόμη κι όταν ξεκινά σχετικά κοντά στη μέση ηλικία», ανέφερε ο Lamming.
Αξιοσημείωτο είναι ότι τα ποντίκια με χαμηλή πρόσληψη ισολευκίνης κατανάλωναν περισσότερες θερμίδες από τα υπόλοιπα. Παρ’ όλα αυτά, αντί να παίρνουν βάρος, έκαιγαν περισσότερη ενέργεια και διατηρούσαν πιο άπαχο σωματικό βάρος, χωρίς να διαφέρουν ως προς τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας.
«Πολύ γρήγορα είδαμε τα ποντίκια στη δίαιτα με μειωμένη ισολευκίνη να χάνουν λιπώδη μάζα», ανέφερε ο Lamming.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο περιορισμός της ισολευκίνης στον άνθρωπο, είτε μέσω διατροφικών παρεμβάσεων είτε με φαρμακευτικά μέσα, θα μπορούσε δυνητικά να έχει παρόμοια αντιγηραντικά οφέλη. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο έως ότου δοκιμαστεί σε ανθρώπους.
Η εφαρμογή των ευρημάτων αυτών δεν είναι απλή. Παρότι η διατροφή των ποντικιών ήταν πλήρως ελεγχόμενη, οι ίδιοι οι ερευνητές τονίζουν ότι η διατροφή αποτελεί μια εξαιρετικά σύνθετη χημική διαδικασία και ότι ενδέχεται να συμμετέχουν και άλλα διατροφικά στοιχεία στην εμφάνιση των αποτελεσμάτων.
Ο γενικός περιορισμός της πρωτεΐνης, για παράδειγμα, έχει αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό, τόσο στα ποντίκια όσο και στους ανθρώπους.
Η μεταφορά των αποτελεσμάτων αυτών στην καθημερινή διατροφή των ανθρώπων είναι πολύ πιο σύνθετη από μια απλή μείωση των τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, παρότι αυτός είναι ο πιο άμεσος τρόπος περιορισμού της ισολευκίνης.
«Ίσως, επιλέγοντας συνολικά πιο υγιεινές τροφές και υιοθετώντας μια πιο ισορροπημένη διατροφή, να μπορέσουμε να μειώσουμε την ισολευκίνη σε επίπεδα που κάνουν διαφορά», εξήγησε ο Lamming.
Το επίπεδο περιορισμού του αμινοξέος ήταν ίδιο σε όλα τα πειράματα, ωστόσο οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι ενδέχεται να απαιτείται περαιτέρω προσαρμογή ώστε να επιτευχθούν τα βέλτιστα αποτελέσματα σε διαφορετικές γενετικές σειρές ποντικιών και μεταξύ των φύλων. Στη διατροφή, άλλωστε, δεν υπάρχει μία λύση που να ταιριάζει σε όλους.
«Δεν μπορούμε απλώς να βάλουμε όλους σε μια δίαιτα χαμηλή σε ισολευκίνη. Όμως, το γεγονός ότι απομονώνουμε τα οφέλη σε ένα και μόνο αμινοξύ μάς φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών και σε πιθανές παρεμβάσεις για τον άνθρωπο, όπως ένα φάρμακο που μπλοκάρει την ισολευκίνη», ανέφερε ο Lamming.
