Μια ανακάλυψη από ερευνητές του Baylor College of Medicine στις ΗΠΑ, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για θεραπείες που «καθαρίζουν» τις προβληματικές συσσωρεύσεις πρωτεϊνών, οι οποίες θεωρούνται σημαντικές στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ.

Χρησιμοποιώντας ποντίκια που έχουν μια κατάσταση παρόμοια με τη νευροεκφυλιστική ασθένεια, η ομάδα διαπίστωσε ότι τα αυξημένα επίπεδα μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται Sox9 ενεργοποίησαν ειδικά εγκεφαλικά κύτταρα ώστε να «μπουν σε λειτουργία καθαρισμού», απομακρύνοντας τις πλάκες πιο αποτελεσματικά.

Στις δοκιμές μνήμης και συμπεριφοράς, τα ποντίκια που έλαβαν την παρέμβαση τα πήγαν καλύτερα, κάτι που δείχνει ότι μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο και να αναστρέψει τη γνωστική έκπτωση, μια διαδικασία που συμβαίνει συνήθως στην νόσο του Αλτσχάιμερ καθώς τα νευρικά κύτταρα καταστρέφονται. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα οφέλη της Sox9 προέρχονται από την αυξημένη παρουσία ενός υποδοχέα που ονομάζεται MEGF10, ο οποίος εμφανίζεται αποκλειστικά στις μεμβράνες των κυττάρων συντήρησης του εγκεφάλου, των αστροκυττάρων, τα οποία αναλαμβάνουν την απομάκρυνση των πλακών αμυλοειδούς βήτα.

«Τα αστροκύτταρα εκτελούν πολλές λειτουργίες που είναι απαραίτητες για την κανονική λειτουργία του εγκεφάλου, όπως η διευκόλυνση της επικοινωνίας και η αποθήκευση της μνήμης», επισημαίνει ο νευροεπιστήμονας Dong-Joo Choi. «Καθώς ο εγκέφαλος γερνά, τα αστροκύτταρα παρουσιάζουν σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία τους. Ωστόσο, ο ρόλος αυτών των αλλαγών στη γήρανση και τη νευροεκφύλιση δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητός», συμπληρώνει.

Η πρωτεΐνη που δίνει νέα ευκαιρία ζωής στα γηρασμένα κύτταρα

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι λίγη επιπλέον Sox9 φαίνεται να δίνει στα γηρασμένα αστροκύτταρα μια... νέα ευκαιρία ζωής. Η πρωτεΐνη Sox9 έχει βρεθεί προηγουμένως αυξημένη σε εγκεφάλους ατόμων με Αλτσχάιμερ, κάτι που ίσως δείχνει την προσπάθεια του εγκεφάλου να ενισχύσει τον καθαρισμό των αποβλήτων.

Η ομάδα έκανε και το αντίθετο πείραμα, δημιουργώντας γενετικά ποντίκια χωρίς Sox9. Σε αυτά τα ζώα, τα αστροκύτταρα έδειξαν σημάδια μειωμένης υγείας, η μνήμη τους χειροτέρεψε και περισσότερες πλάκες αμυλοειδούς βήτα συσσωρεύτηκαν. «Ένα σημαντικό σημείο του πειράματός μας είναι ότι δουλέψαμε με μοντέλα ποντικών που είχαν ήδη αναπτύξει γνωστική έκπτωση, όπως προβλήματα μνήμης, και είχαν πλάκες στον εγκέφαλο», τονίζει ο Choi.

Οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν την πρόκληση της νόσου Αλτσχάιμερ από διάφορες πλευρές, συμπεριλαμβανομένων θεραπειών που στοχεύουν στις πλάκες αμυλοειδούς βήτα. Ωστόσο, δεν δουλεύουν όλες, κάτι που δείχνει πόσο σύνθετη είναι η ασθένεια. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να καθαριστούν ή να σταματήσουν να σχηματίζονται οι πλάκες, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα αν αυτές προκαλούν Αλτσχάιμερ ή είναι αποτέλεσμα της ασθένειας.

Κάθε νέα μελέτη μας φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση της πορείας της νόσου και στο πώς, ενδεχομένως, μπορεί να σταματήσει, όπως τονίζουν οι ερευνητές.

Παρόλο που τα τελευταία πειράματα έγιναν σε ποντίκια και όχι σε ανθρώπους, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι οι επιστήμονες ανακάλυψαν μια σημαντική νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ.

«Οι περισσότερες τρέχουσες θεραπείες επικεντρώνονται στους νευρώνες ή προσπαθούν να αποτρέψουν τον σχηματισμό των πλακών», αναφέρει ο νευροεπιστήμονας Benjamin Deneen. «Η μελέτη αυτή δείχνει ότι η ενίσχυση της φυσικής ικανότητας των αστροκυττάρων να καθαρίζουν μπορεί να είναι εξίσου σημαντική», προσθέτει.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Nature Neuroscience.