Κάθε χρόνο σχεδόν το 25% των ανθρώπων άνω των 65 ετών πέφτει, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, λόγω των φυσικών αλλαγών που προκύπτουν από τη γήρανση. Τέτοιες είναι η μείωση της δύναμης, της ισορροπίας, των αισθήσεων και η γνωστική εξασθένηση.
Από τις πιο σημαντικές επιπτώσεις μιας πτώσης είναι ο τραυματισμός στο ισχίο, καθώς στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι ευθύνεται για το 88% των καταγμάτων στη συγκεκριμένη άρθρωση. Έναν κάταγμα ισχίου έχει συχνά μακροχρόνιες συνέπειες στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων. Οι περισσότερες πτώσεις προκύπτουν μέσα στο σπίτι και κυρίως στο μπάνιο. Αιτία είναι ο περιορισμένος χώρος και η ολισθηρότητα των επιφανειών.
«Οι ηλικιωμένοι έχουν μειωμένη σωματική δραστηριότητα, συγκριτικά με εκείνη που είχαν στη νεότητά τους. Πολλοί φοβούνται τις πτώσεις, ακόμα κι αν δεν έχουν πέσει στο παρελθόν. Αυτός ο φόβος μπορεί να τους οδηγήσει στην αποφυγή δραστηριοτήτων όπως το περπάτημα, τα ψώνια ή η συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες. Όμως, όσο λιγότερο κινούνται τόσο μεγαλύτερο κίνδυνο πτώσεων διατρέχουν», επισημαίνει ο Χειρουργός Ορθοπαιδικός, επικεφαλής του Τμήματος Επανορθωτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ισχίου - Γόνατος της Osteon Orthopedic & Spine Clinic δρ Βασίλειος Σακελλαρίου. «Ο φόβος τους επιδεινώνεται μετά από μια πτώση, ιδίως όταν τραυματιστούν σοβαρά. Οι δραστηριότητες μειώνονται περαιτέρω, ξεκινώντας έναν φαύλο κύκλο πτώσεων και τραυματισμών», προσθέτει.
Πώς προκύπτει ένα κάταγμα
Το κάταγμα προκύπτει εξαιτίας των αδύναμων και εύθραυστων οστών (οστεοπόρωση), της απώλειας μυϊκής μάζας (σαρκοπενία) που «συνοδεύει» συχνά τους ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας, καθώς και από τα προβλήματα ισορροπίας, είτε αυτά προκαλούνται από το αδύναμο μυϊκό σύστημα, είτε από παθήσεις όπως η νόσος του Πάρκινσον ή ο ίλιγγος. Σαφώς, προβλήματα όρασης αλλά και η λήψη φαρμάκων για διάφορες παθήσεις μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο.
«Η αποκατάσταση ενός κατάγματος στο ισχίο σχεδόν πάντα απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Κατά την ολική αρθροπλαστική ισχίου αφαιρείται η κατεστραμμένη άρθρωση και αντικαθίσταται με τεχνητό εμφύτευμα, προκειμένου ο ασθενής να ανακουφιστεί από τον πόνο και να αποκατασταθεί η κινητικότητά του, ώστε να επιστρέψει στις δραστηριότητές του. Σήμερα η επέμβαση αυτή γίνεται με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους που απαιτούν μικρότερες τομές συγκριτικά με το παρελθόν και συχνά εκτελούνται με τη βοήθεια ρομποτικής και άλλων σύγχρονων εργαλείων. Έτσι, ο μετεγχειρητικός πόνος είναι λιγότερος, τα αναλγητικά φάρμακα που λαμβάνονται περιορισμένα, η ανάρρωση γίνεται ταχύτερα και ο ασθενής επιστρέφει συντομότερα στην καθημερινότητά του.
Ενώ είναι μια ιδιαίτερα ασφαλής επέμβαση με εξαιρετικά ποσοστά επιτυχίας, ορισμένα άτομα μπορεί να μην ανακτήσουν ποτέ το προηγούμενο επίπεδο δύναμης και κινητικότητας. Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας η πρόληψη των πτώσεων» τονίζει.
Γιατί οι περισσότερες πτώσεις γίνονται στο μπάνιο
Περίπου το 80% των πτώσεων που σημειώνονται στο σπίτι, γίνονται μέσα στο μπάνιο. Οι κύριοι λόγοι είναι η νύστα, οι βρεγμένες επιφάνειες, ο ελλιπής φωτισμός (οι ηλικιωμένοι συχνά δεν ανάβουν το φως) αλλά και η ύπαρξη ταπέτων στα οποία μπορεί να σκοντάψουν ή να γλιστρήσουν. Επίσης, η κίνηση σε στενούς χώρους που απαιτούν ελιγμούς αυξάνει τις πιθανότητες πτώσης.
Παρά τους κινδύνους αυτούς, υπάρχουν πολλά μέτρα που μπορούν να λάβουν για να τους μετριάσουν.
Συγκεκριμένα, μπορούν:
• να αντικαταστήσουν τα χαλάκια με αντιολισθητικά, ειδικά στα σημεία του πατώματος που βρέχονται
• να σκουπίζουν αμέσως τα νερά που πέφτουν στο πάτωμα
• να αποφεύγουν την ακαταστασία
• να τοποθετούν τα αντικείμενα σε απόσταση και ύψος που βολεύουν τους ηλικιωμένους
• να βελτιώσουν τον φωτισμό
• να τοποθετήσουν χειρολαβές στο ντους / μπανιέρα ή και δίπλα στη λεκάνη
• να προσθέσουν ένα σκαμπό στο ντους
• να φορούν άνετα και αντιολισθητικά παπούτσια.
Μια σοφή επιλογή είναι να φέρουν πάντα μαζί τους κάποια συσκευή που μέσω αυτής να μπορούν να καλέσουν σε βοήθεια εάν πέσουν και σπάσουν το ισχίο τους – δηλαδή ένα σύστημα τηλεειδοποίησης (ρολόι, τηλέφωνο, κά.). Με αυτό οι ηλικιωμένοι νιώθουν πιο ήρεμοι και ασφαλείς.
«Για την αποφυγή των πτώσεων, εκτός από αυτές τις τροποποιήσεις στον χώρο είναι ακόμα πιο σημαντικό οι ηλικιωμένοι να παραμένουν σωματικά δραστήριοι. Η τακτική άσκηση ενδυναμώνει τους μυς, διατηρεί την ευλυγισία των αρθρώσεων, των συνδέσμων και των τενόντων. Επίσης, βοηθά στη επιβράδυνση της οστεοπόρωσης και βελτιώνει την ισορροπία. Τα βάρη, το περπάτημα, η γιόγκα, το πιλάτες, η κολύμβηση είναι κατάλληλες μορφές άσκησης για τα άτομα άνω των 65 ετών. Ιδανικό είναι οι ασκήσεις να εξατομικεύονται, αναλόγως των υφιστάμενων προβλημάτων υγείας, της φυσικής τους κατάστασης και των αναγκών τους.
Τέλος, επειδή οι πτώσεις προκύπτουν ευκολότερα όταν το άτομο είναι κουρασμένο, να επιδιώκουν να έχουν καθημερινά, επαρκή και ποιοτικό ύπνο», καταλήγει ο δρ Σακελλαρίου.
