Γνωστή και ως «το νησί όπου οι άνθρωποι ξεχνούν να πεθάνουν», η Ικαρία είναι μία από τις πέντε λεγόμενες «μπλε ζώνες» του πλανήτη – περιοχές όπου οι κάτοικοι ζουν κατά πολύ περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, οι Ικαριώτες ζουν κατά μέσο όρο 10 με 12 χρόνια περισσότερο από τους Αμερικανούς, με το προσδόκιμο ζωής στις ΗΠΑ να μην ξεπερνά τα 78 έτη. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί κάτοικοι της Ικαρίας φτάνουν τα 88 και ακόμα παραπέρα, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που περνούν τα 100.
Η εντυπωσιακή μακροζωία των Ικαριωτών αποδίδεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων: τον ήρεμο τρόπο ζωής, τη σωματική δραστηριότητα και, κυρίως, τη διατροφή τους. Η ικαριώτικη διατροφή, βασισμένη στη μεσογειακή διατροφή, φαίνεται να αποτελεί θεμέλιο καλής υγείας για όλους όσοι ζουν στις μπλε ζώνες.
Η διατροφή των κατοίκων της Ικαρίας
Για τους κατοίκους της Ικαρίας, το φαγητό δεν είναι απλώς ανάγκη αλλά τρόπος ζωής. Η διατροφή τους βασίζεται στις αρχές της μεσογειακής δίαιτας, δίνοντας έμφαση στα λαχανικά και τα όσπρια. Η παραδοσιακή ικαριώτικη κουζίνα χαρακτηρίζεται από απλότητα, μέτρο, ποικιλία, εποχικότητα και περιορισμένη κατανάλωση κρέατος. Οι Ικαριώτες έτρωγαν πάντα εποχιακά, φρέσκα και σε μέτρο, με τα περισσότερα προϊόντα να προέρχονται από τον τόπο τους.
Η ιστορική απομόνωση και η περιορισμένη ανάπτυξη της Ικαρίας δημιούργησαν μια κουλτούρα αυτάρκειας, καθώς οι κάτοικοι έπρεπε να βασιστούν σε ό,τι μπορούσαν να παράγουν μόνοι τους. Η υπερκατανάλωση, το κρέας και τα πιο «ανθυγιεινά» τρόφιμα περιορίζονταν σε εορταστικές περιστάσεις. Αυτή η συνείδηση γύρω από το φαγητό, ο σεβασμός προς τη φύση και η αυτάρκεια συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν τη διατροφή των Ικαριωτών μέχρι σήμερα και είναι βασικοί λόγοι για την ένταξη της Ικαρίας στις λεγόμενες «Μπλε Ζώνες» του πλανήτη – περιοχές με αυξημένο προσδόκιμο ζωής και καλή υγεία.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα ικαριώτικα νοικοκυριά έχουν κήπο, ο οποίος τους προσφέρει φρέσκα, εποχιακά φρούτα, λαχανικά, βότανα, όσπρια και ξηρούς καρπούς όλο τον χρόνο. Πολλοί εκτρέφουν και ζώα, όπως γουρούνια, κατσίκια, αρνιά, κότες και κουνέλια, σε μικρή κλίμακα.
Παρά την είσοδο των επεξεργασμένων τροφίμων στη σύγχρονη ζωή, οι Ικαριώτες εξακολουθούν να βασίζουν τη διατροφή τους σε άγρια χόρτα, όσπρια, φρούτα και λαχανικά εποχής, ψάρια που μόλις ψαρεύτηκαν, ζώα που εκτρέφονται στην αυλή ή βόσκουν ελεύθερα, και κοτόπουλα που τρώνε τα αποφάγια της οικογένειας. Το ελαιόλαδο, το μέλι, το κρασί, το κατσικίσιο γάλα και τυρί και τα βότανα του βουνού έχουν σταθερή θέση στο καθημερινό τραπέζι. Πολλοί συνεχίζουν να μαζεύουν χόρτα, βότανα, μούρα και μανιτάρια από τη φύση, ενώ πολλοί είναι και οι ερασιτέχνες ψαράδες που τρώνε ψάρια που έπιασαν οι ίδιοι.
Επειδή δεν καταναλώνουν πολύ κρέας, οι Ικαριώτες τρώνε μεγάλες ποσότητες ψαριών, λαχανικών και οσπρίων. Τα φασόλια, οι φακές, τα ρεβίθια και τα μαυρομάτικα είναι εξαιρετικές πηγές φυτικής πρωτεΐνης, χωρίς λιπαρά και χοληστερόλη, και χρησιμοποιούνται ευρέως σε διάφορες συνταγές. Είναι οικονομικά, χορταστικά, εύκολα στο μαγείρεμα και γεμάτα θρεπτικά συστατικά.
Τι τρώνε οι Ικαριώτες για πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό
Το πρωινό στην Ικαρία σερβίρεται συνήθως αργά το πρωί και παραδοσιακά περιλαμβάνει κατσικίσιο γάλα, γιαούρτι ή τυρί, φρούτα, αφέψημα από βότανα ή καφέ, ψωμί ολικής άλεσης και ντόπιο μέλι. Το μεσημεριανό αποτελείται συχνά από φασόλια, όσπρια, πατάτες και μαγειρεμένα λαχανικά από τον κήπο, όλα μαγειρεμένα με άφθονο ελαιόλαδο. Ντόπιο ψάρι μπορεί να συνοδεύει το γεύμα, όπως και ένα ποτήρι κόκκινο ικαριώτικο κρασί. Το κρέας, συνήθως κατσίκι ή χοιρινό, καταναλώνεται γύρω στις πέντε φορές τον μήνα και σχεδόν πάντα προέρχεται από ζώα της οικογένειας ή της περιοχής. Εξαίρεση στον περιορισμό του κρέατος είναι τα παραδοσιακά πανηγύρια του καλοκαιριού, όπου μαγειρεύεται και προσφέρεται μεγάλη ποσότητα, κυρίως κατσικιού.
Το μεσημεριανό είναι συνήθως αργά και ακολουθείται από έναν απογευματινό ύπνο – μια συνήθεια που πολλοί Ικαριώτες συνεχίζουν μέχρι και σήμερα. Αυτός ο ήρεμος τρόπος ζωής μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Το δείπνο είναι ελαφρύ, με ψωμί, ελιές, λαχανικά και κρασί, και ακολουθείται από επισκέψεις σε φίλους ή γείτονες πριν από τον ύπνο γύρω στα μεσάνυχτα.
