Το ΕΣΥ αντιμετωπίζει μια σιωπηλή κρίση που παραμένει σχεδόν αόρατη. Δεν φαίνεται στους διαδρόμους των νοσοκομείων, δεν αποτυπώνεται σε στατιστικές θανάτων, δεν καταγράφεται σε ιατρικούς φακέλους. Είναι το burnout των υγειονομικών, δηλαδή η εξουθένωση πίσω από τις μάσκες, τα χειρουργεία και τις αμέτρητες εφημερίες.
Γιατροί και νοσηλευτές εργάζονται σε συνθήκες που, σε άλλες χώρες, θα χαρακτηρίζονταν επισφαλείς – όχι για τους ασθενείς, αλλά για τους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας. Η καθημερινότητά τους είναι μια διαρκής μάχη με το χρόνο, την έλλειψη προσωπικού, τον γραφειοκρατικό παραλογισμό και -πάνω απ’ όλα- την αίσθηση ότι είναι μόνοι τους απέναντι σε ένα σύστημα που δεν τους προστατεύει.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, το 70% των γιατρών του ΕΣΥ δηλώνει ότι βιώνει συστηματικά επαγγελματική εξουθένωση, ενώ το 60% σκέφτεται σοβαρά τη φυγή στο εξωτερικό ή στον ιδιωτικό τομέα. Οι νοσηλευτές δεν πάνε πίσω: σε πανελλαδική έρευνα της ΠΟΕΔΗΝ, 1 στους 2 δηλώνει πως έχει παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής από το 2020 και μετά.
Τα ευχολόγια της Πολιτείας
Κι όμως, η Πολιτεία απαντά με ευχολόγια. Μισθοί στα όρια του βασικού, ελλείψεις σε προσωπικό και υλικά, μονάδες που λειτουργούν χάρη στην υπεραντοχή και την αυταπάρνηση των εργαζομένων. Κανείς δεν αντέχει για πάντα, και το burnout δεν κάνει διακρίσεις. Χτυπάει και τον πιο αφοσιωμένο γιατρό. Την πιο υπομονετική νοσηλεύτρια. Τον διοικητικό που κρατάει ολόκληρο το νοσοκομείο «όρθιο» με τρεις συναδέλφους λιγότερους απ’ ό,τι θα έπρεπε.
Το πρόβλημα είναι βαθιά δομικό. Δεν φτάνει να χτίζεις νέες πτέρυγες και να ανακαινίζει τις υπάρχουσες, όταν δεν έχεις προσωπικό να τις στελεχώσουν και να προσφέρουν υπηρεσίες υγείας. Δεν φτάνει να χειροκροτείς στα μπαλκόνια, όπως συνέβη στην πανδημία, όταν ο γιατρός δουλεύει 24ωρες βάρδιες χωρίς ρεπό επί εβδομάδες. Δεν φτάνει να μιλάς για «ενίσχυση του ΕΣΥ», όπως κάνει συνεχώς ο υπουργός Άδωνις Γεωργιάδης, όταν οι προκηρύξεις μόνιμου προσωπικού παγώνουν διαρκώς ή βγαίνουν άγονες και οι συμβάσεις επικουρικών ανανεώνονται τελευταία στιγμή.
Η εξουθένωση των υγειονομικών δεν είναι προσωπική τους αδυναμία, αλλά είναι συλλογική αποτυχία. Κι αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, θα είναι και το τελικό χτύπημα σε ένα σύστημα που ήδη ασθμαίνει. Η αναγκαιότητα για ουσιαστική στήριξη και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας δεν είναι ήσσονος σημασίας. Εδώ και καιρό ο ΠΟΥ, ερευνητικές ομάδες και ανεξάρτητοι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα συστήματα υγείας θα βρεθούν αντιμέτωπες με νέες υγειονομικές κρίσεις. Πώς θα ανταπεξέλθουν άραγε, οι υγειονομικοί που ακόμα δεν έχουν συνέλθει από την πανδημία του κορωνοϊού;
Γιατί χωρίς τους ανθρώπους του, το ΕΣΥ δεν είναι τίποτα περισσότερο από τοίχοι και μηχανήματα. Όσοι σήμερα επιβιώνουν μέσα σε αυτό το χάος, δεν είναι «ήρωες» -είναι εξαντλημένοι. Και η κοινωνία οφείλει να τους ακούσει, πριν σωπάσουν για πάντα.
