Η Ελλάδα διαθέτει ένα πυκνό δίκτυο με Κέντρα Υγείας -συνολικά 312 μονάδες το 2024, με τις περισσότερες δομές στην Αττική (57), την Κεντρική Μακεδονία (46), την Πελοπόννησο (30) και τη Δυτική Ελλάδα (29), ενώ λιγότερα (10-11) λειτουργούν στο Βόρειο και Δυτικό Αιγαίο.
Ωστόσο, παρά τον μεγάλο αριθμό, το σύστημα ασθενεί.
Το 2024 κατεγράφη πτώση του ιατρικού προσωπικού κατά 5,3% σε σχέση με το 2023, με τη Δυτική Μακεδονία να καταγράφει μείωση 14,2% και η Αττική 9,3%. Επίσης, το νοσηλευτικό προσωπικό μειώθηκε κατά 3,8% πανελλαδικά.
Σύμφωνα με το Σύλλογο Επιστημονικού‑Υγειονομικού Προσωπικού ΠΦΥ Βόρειας Ελλάδας, από 854 προκηρυγμένες θέσεις ιατρών ΕΣΥ, μόνο 123 αφορούν σε ΚΥ και από αυτές οι 90 είναι θέσεις γενικών γιατρών. Στην 3η ΥΠΕ προκηρύχτηκαν μόλις 12 και στη 4η ΥΠΕ 21 θέσεις.
Απουσία ειδικοτήτων
Πολλά Κέντρα Υγείας λειτουργούν χωρίς ειδικότητες όπως καρδιολόγους, παιδίατρους, ορθοπαιδικούς, οδοντίατρους, ακτινολόγους και μικροβιολόγους. Αυτό οδηγεί τους πολίτες να απευθύνονται στον ιδιωτικό τομέα, με αντίστοιχη αύξηση του κόστους υγείας από την τσέπη τους.
Η δεύτερη αρνητική συνέπεια είναι οι πολίτες να πυκνώνουν τις ροές προς τα δημόσια νοσοκομεία του ΕΣΥ, επιφορτίζοντας με ασθενείς τα ήδη επιβαρυμένα Επείγοντα.
Παρά το άρθρο 41 του Ν. 4931/2022, οι οργανισμοί για τα Κέντρα Υγείας (οργανογράμματα, κατανομή προσωπικού και ειδικοτήτων) δεν έχουν ακόμη εκδοθεί. Το αποτέλεσμα είναι χωρίς σαφή ρόλο, μη ορθολογική κατανομή προσωπικού και αδυναμία στρατηγικού σχεδιασμού.
Υποδομές και εξοπλισμός
Πολλά Κέντρα Υγείας, ειδικά σε νησιά και απομακρυσμένες περιοχές, παραμένουν υποστελεχωμένα, συχνά χωρίς γιατρούς ή νοσηλευτές. Το καλοκαίρι, με τον αυξημένο τουρισμό, η πίεση γίνεται ακόμη πιο εμφανής για τη διεθνή εικόνα της χώρας.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση προωθεί δημοσίως τη μεταρρύθμιση της ΠΦΥ, αλλά πρακτικά περιορίζεται σε ανακαινίσεις κτιρίων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, χωρίς παράλληλες προσλήψεις και οργάνωση. Εν ολίγοις, τα καλά κτήρια παραμένουν άδεια από προσωπικό, δηλαδή έχουμε μία τρύπα στο νερό…
Παρά τη δημόσια προβολή της ανανέωσης, υπάρχει και ο εξοπλισμός στα Κέντρα Υγείας, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις παραμένει πεπαλαιωμένος ή αναξιοποίητος. Για παράδειγμα, στην Κρήτη, όπου υπάρχουν 500 κενές θέσεις, ο ψηφιακός εξοπλισμός μειώθηκε κατά 6,7% το 2023, και τα δείγματα για εξετάσεις συχνά αποστέλλονται σε νοσοκομεία -καθιστώντας ένα απλό τεστ αίματος... εξέταση πολυτελείας. Στη Βόρεια Ελλάδα, Κέντρα Υγείας διαθέτουν μηχανήματα που δεν λειτουργούν λόγω ελλείψεων στο προσωπικό τεχνικό και υγειονομικό, ενώ οι πολίτες παραμένουν αποκλεισμένοι από βασικές διαγνωστικές εξετάσεις.
Μεταρρυθμίσεις ή αδιαφορία;
Η κυβέρνηση υπόσχεται «μεταρρυθμίσεις», όμως η πραγματικότητα είναι ότι η ΠΦΥ είναι καθηλωμένη. Τα 312 Κέντρα Υγείας δεν λειτουργούν ως πυλώνες πρόληψης αλλά ως διαδρομή επιβίωσης για τους πολίτες. Τα επείγοντα των νοσοκομείων εξακολουθούν να φορτώνονται γιατί τα Κέντρα Υγείας δεν μπορούν να ανταποκριθούν και οι ασθενείς καταλήγουν στον ιδιωτικό τομέα, μοιραία ακριβότερο.
Αυτή η κατάσταση δεν είναι παράδοξη. Είναι επιλογή. Η υποβάθμιση οικειοθελώς της δημόσιας υγείας, η αποσιώπηση του γεγονότος ότι περίπου το 43,3% των πολιτών δεν έχει προσωπικό γιατρό (από τα 5.032.174 εγγεγραμμένα άτομα) είναι αποκαρδιωτική. Καθώς οι οργανικές θέσεις (εκτιμάται ότι 8.000 είναι κενές) δεν καλύπτονται, η κυβέρνηση αποδεικνύει ότι δεν ενδιαφέρεται: ούτε για την πρόσβαση των πολιτών, ούτε για την αξιοπρεπή εργασία των γιατρών και νοσηλευτών.
