Όταν φανταζόμαστε πώς μπορεί να μοιάζει το ανθρώπινο είδος στο μακρινό μέλλον, συνήθως σκεφτόμαστε σωματικά χαρακτηριστικά όπως το ύψος, το μέγεθος του εγκεφάλου ή το χρώμα του δέρματος. Όμως μικρές, διακριτικές αλλαγές στη σημερινή μας ανατομία δείχνουν πόσο απρόβλεπτη μπορεί να είναι η εξέλιξη.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμφάνιση μιας επιπλέον αρτηρίας στα χέρια, η οποία, αν συνεχιστεί η τρέχουσα τάση, θα μπορούσε να γίνει κάτι συνηθισμένο μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες.

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Anatomy από ερευνητές του Πανεπιστημίου Flinders, μια αρτηρία που εκτείνεται προσωρινά στο κέντρο του αντιβραχίου κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη φαίνεται να μην εξαφανίζεται τόσο συχνά όσο παλαιότερα.

Αυτό σημαίνει ότι σήμερα υπάρχουν περισσότεροι ενήλικες από ποτέ με έναν επιπλέον αγωγό αίματος που περνά κάτω από τον καρπό.

«Από τον 18ο αιώνα, οι ανατόμοι μελετούν πόσο συχνά εμφανίζεται αυτή η αρτηρία στους ενήλικες και η μελέτη μας δείχνει ότι η παρουσία της αυξάνεται σταθερά», εξήγησε το 2020 η ανατόμος του Πανεπιστημίου Flinders, Teghan Lucas.

«Η συχνότητα ήταν περίπου 10% σε άτομα που γεννήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1880, ενώ έφτασε το 30% σε όσους γεννήθηκαν στα τέλη του 20ού αιώνα. Πρόκειται για μεγάλη αύξηση σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, όσον αφορά την εξέλιξη.»

Η μέση αρτηρία σχηματίζεται πολύ νωρίς κατά την ανάπτυξη του εμβρύου και μεταφέρει αίμα στο κέντρο των χεριών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξή τους.

Περίπου την όγδοη εβδομάδα, συνήθως υποχωρεί, αφήνοντας την κυκλοφορία του αίματος στις δύο κύριες αρτηρίες: την κερκιδική (αυτήν που νιώθουμε όταν πιάνουμε τον σφυγμό) και την ωλένια.

Ωστόσο, οι ανατόμοι γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι αυτή η υποχώρηση δεν είναι πάντα δεδομένη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η μέση αρτηρία παραμένει ενεργή για λίγο ακόμη, ενώ σε μερικούς ανθρώπους συνεχίζει να υπάρχει και μετά τη γέννηση, τροφοδοτώντας είτε το αντιβράχιο είτε και το χέρι.

Για να συγκρίνουν τη συχνότητα εμφάνισής της, η Lucas και οι συνεργάτες της, Maciej Henneberg και Jaliya Kumaratilake από το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, εξέτασαν 80 άκρα από πτώματα δωρητών αυστραλιανής καταγωγής ευρωπαϊκής προέλευσης.

Οι δότες ήταν ηλικίας 51 έως 101 ετών όταν απεβίωσαν, πράγμα που σημαίνει ότι σχεδόν όλοι είχαν γεννηθεί στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Οι ερευνητές κατέγραψαν πόσο συχνά εντόπιζαν ανεπτυγμένη μέση αρτηρία ικανή να μεταφέρει επαρκή ποσότητα αίματος και συνέκριναν τα ευρήματά τους με παλαιότερα δεδομένα από τη βιβλιογραφία, λαμβάνοντας υπόψη μελέτες που ενδέχεται να είχαν υπερεκτιμήσει τη συχνότητά της.

Το γεγονός ότι η αρτηρία αυτή είναι σήμερα τρεις φορές πιο συχνή στους ενήλικες σε σχέση με πριν από έναν αιώνα είναι ένα εντυπωσιακό εύρημα, που δείχνει ότι η φυσική επιλογή ίσως ευνοεί όσους διατηρούν αυτήν την επιπλέον αρτηρία.

«Η αύξηση αυτή μπορεί να οφείλεται σε μεταλλάξεις γονιδίων που σχετίζονται με την ανάπτυξη της μέσης αρτηρίας ή σε προβλήματα υγείας των μητέρων κατά την εγκυμοσύνη, ή και στα δύο μαζί», ανέφερε η Lucas.

Η ύπαρξη αυτής της αρτηρίας μπορεί να εξασφαλίζει καλύτερη αιμάτωση στα δάχτυλα ή στους μυς του αντιβραχίου. Από την άλλη πλευρά, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα, μιας πάθησης που προκαλεί μούδιασμα και πόνο στα χέρια.

Για να εντοπιστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν περισσότερο τη διατήρηση της μέσης αρτηρίας, θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα. Όποιοι κι αν είναι όμως, οι ερευνητές εκτιμούν ότι η εμφάνιση της αρτηρίας αυτής θα συνεχίσει να αυξάνεται.

«Αν η τάση συνεχιστεί, μέχρι το 2100 η πλειονότητα των ανθρώπων θα διαθέτει μέση αρτηρία στο αντιβράχιο», σημείωσε η Lucas.

Η γρήγορη αύξηση της παρουσίας της μέσης αρτηρίας στους ενήλικες θυμίζει την επανεμφάνιση ενός μικρού οστού του γόνατος, του fabella, το οποίο σήμερα είναι επίσης τρεις φορές πιο συχνό απ’ ό,τι πριν από έναν αιώνα.

Όσο μικρές κι αν φαίνονται αυτές οι αλλαγές, οι μικροεξελικτικές διαφοροποιήσεις αθροίζονται και τελικά καθορίζουν τα χαρακτηριστικά ενός είδους. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν νέες προσαρμοστικές πιέσεις, που επηρεάζουν την υγεία και τις ασθένειες με τρόπους που ίσως σήμερα δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.