Η ερυθριτόλη, που υπάρχει σε προϊόντα όπως μπάρες πρωτεΐνης και ενεργειακά ποτά, θεωρείται εδώ και χρόνια μια ασφαλής εναλλακτική της ζάχαρης. Νέα έρευνα, ωστόσο, δείχνει ότι αυτό το ευρέως χρησιμοποιούμενο γλυκαντικό μπορεί να υπονομεύει έναν από τους πιο σημαντικούς προστατευτικούς μηχανισμούς του οργανισμού, με πιθανές σοβαρές συνέπειες για την καρδιά και τον εγκέφαλο.

Μελέτη του Πανεπιστημίου του Κολοράντο έδειξε ότι η ερυθριτόλη μπορεί να προκαλεί βλάβες στα κύτταρα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, του «συστήματος ασφαλείας» του εγκεφάλου που εμποδίζει την είσοδο επικίνδυνων ουσιών και επιτρέπει τη διέλευση των θρεπτικών.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature, προσθέτουν νέα, ανησυχητικά στοιχεία σε προηγούμενες μελέτες που είχαν συνδέσει την κατανάλωση ερυθριτόλης με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού.

Τι ανακάλυψαν οι ερευνητές για την ερυθριτόλη

Στη νέα έρευνα, οι επιστήμονες εξέθεσαν κύτταρα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού σε επίπεδα ερυθριτόλης αντίστοιχα με εκείνα που εμφανίζονται μετά την κατανάλωση ενός αναψυκτικού που περιέχει το γλυκαντικό. Παρατήρησαν αλυσιδωτές αντιδράσεις κυτταρικής βλάβης, οι οποίες θα μπορούσαν να κάνουν τον εγκέφαλο πιο ευάλωτο στον σχηματισμό θρόμβων, μια από τις βασικές αιτίες εγκεφαλικού.

Η ερυθριτόλη προκάλεσε έντονο οξειδωτικό στρες, δηλαδή υπερπαραγωγή ελεύθερων ριζών, ενώ ταυτόχρονα μείωσε τις φυσικές αντιοξειδωτικές άμυνες του οργανισμού. Αυτή η διπλή επίδραση εμπόδισε τα κύτταρα να λειτουργούν σωστά, και σε ορισμένες περιπτώσεις τα κατέστρεψε ολοκληρωτικά.

Ακόμη πιο ανησυχητικό ήταν το πώς επηρέασε τη ρύθμιση της ροής του αίματος στα αγγεία. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τα αγγεία διαστέλλονται όταν τα όργανα χρειάζονται περισσότερο αίμα (για παράδειγμα κατά τη διάρκεια της άσκησης) και συσπώνται όταν η ανάγκη μειώνεται.

Αυτό το σύστημα ισορροπίας ρυθμίζεται από δύο βασικά μόρια: το μονοξείδιο του αζώτου, που χαλαρώνει τα αγγεία, και την ενδοθηλίνη-1, που τα συσφίγγει.

Η μελέτη έδειξε ότι η ερυθριτόλη διαταράσσει αυτή την ισορροπία, μειώνοντας την παραγωγή μονοξειδίου του αζώτου και αυξάνοντας τα επίπεδα ενδοθηλίνης-1. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι αγγεία που παραμένουν υπερβολικά σφιγμένα, περιορίζοντας την παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο.

Αυτός ο τύπος ανισορροπίας θεωρείται προειδοποιητικό σημάδι ισχαιμικού εγκεφαλικού, που προκαλείται όταν ένας θρόμβος μπλοκάρει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η ερυθριτόλη παρεμβαίνει στην ικανότητα του οργανισμού να διαλύει φυσικά τους θρόμβους. Κανονικά, όταν σχηματίζεται θρόμβος, τα κύτταρα απελευθερώνουν μια ουσία που ονομάζεται ενεργοποιητής του ιστικού πλασμινογόνου, η οποία βοηθά στη διάλυση του θρόμβου πριν προκαλέσει εγκεφαλικό.

Το γλυκαντικό όμως φάνηκε να μπλοκάρει αυτόν τον μηχανισμό, αφήνοντας τους θρόμβους να προκαλέσουν βλάβες χωρίς να αντιμετωπίζονται έγκαιρα.

Τα αποτελέσματα αυτά συμβαδίζουν με προηγούμενα ευρήματα σε ανθρώπους. Πολλές μεγάλες παρατηρητικές μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι καταναλώνουν τακτικά ερυθριτόλη έχουν αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως έμφραγμα και εγκεφαλικό.

Μια από τις μεγαλύτερες έρευνες, που παρακολούθησε χιλιάδες άτομα, κατέληξε ότι όσοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα ερυθριτόλης στο αίμα ήταν περίπου δύο φορές πιο πιθανό να υποστούν σοβαρό καρδιακό επεισόδιο.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ωστόσο ότι η έρευνα έχει περιορισμούς, αφού τα πειράματα έγιναν σε απομονωμένα κύτταρα και όχι σε πλήρη αγγεία. Αυτό σημαίνει ότι τα κύτταρα ενδέχεται να μην αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Όπως εξήγησαν, απαιτούνται πιο εξελιγμένα πειράματα με συστήματα «αγγείων σε μικροτσίπ» που προσομοιώνουν καλύτερα τη λειτουργία του οργανισμού.