Ο καρκίνος του ενδομητρίου αποτελεί τη συχνότερη μορφή κακοήθειας του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος στις ανεπτυγμένες χώρες. Εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και στις περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζεται σε πρώιμο στάδιο, γεγονός που επιτρέπει υψηλά ποσοστά ίασης. Ωστόσο, για ορισμένες γυναίκες με χαρακτηριστικά υψηλού κινδύνου –όπως διήθηση του μυομητρίου, υψηλού βαθμού κακοήθειας ιστολογικός τύπος ή διήθηση λεμφαδένων– υπάρχει αυξημένος κίνδυνος υποτροπής, καθιστώντας απαραίτητη τη συμπληρωματική (επικουρική) θεραπεία μετά τη χειρουργική αφαίρεση της μήτρας.
Η επικουρική θεραπεία έχει στόχο την εξάλειψη τυχόν μικροσκοπικών καρκινικών κυττάρων που μπορεί να έχουν παραμείνει στον οργανισμό. Παραδοσιακά, η ακτινοθεραπεία πυέλου χρησιμοποιείται για τη μείωση του κινδύνου τοπικής υποτροπής. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η επιστημονική έρευνα έχει επικεντρωθεί στον συνδυασμό ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας, με σκοπό τη βελτίωση της συνολικής επιβίωσης και την πρόληψη απομακρυσμένων μεταστάσεων.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) αναφέρουν ότι τα πλέον πρόσφατα και αξιόπιστα δεδομένα προέρχονται από τη μεγάλη διεθνή μελέτη φάσης ΙΙΙ PORTEC-3, η οποία δημοσιεύθηκε στο The Lancet Oncology. Η μελέτη περιέλαβε 660 γυναίκες με υψηλού κινδύνου καρκίνο ενδομητρίου, οι οποίες τυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες: η πρώτη έλαβε μόνο ακτινοθεραπεία πυέλου, ενώ η δεύτερη υποβλήθηκε σε συνδυασμένη χημειοακτινοθεραπεία. Το θεραπευτικό σχήμα περιελάμβανε ακτινοθεραπεία με ταυτόχρονη χορήγηση σισπλατίνης και ακολούθως τέσσερις κύκλους καρβοπλατίνης και πακλιταξέλης ανά τρεις εβδομάδες.
Με διάμεση παρακολούθηση 10,1 ετών, τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Οι γυναίκες που έλαβαν συνδυασμένη θεραπεία παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης σε σχέση με εκείνες που υποβλήθηκαν μόνο σε ακτινοθεραπεία. Η δεκαετής συνολική επιβίωση ανήλθε σε 74,4% έναντι 67,3%, ενώ η επιβίωση χωρίς υποτροπή ήταν 72,8% έναντι 67,4% αντίστοιχα. Οι διαφορές αυτές ήταν στατιστικά σημαντικές, αποδεικνύοντας ότι η προσθήκη χημειοθεραπείας προσφέρει μακροχρόνιο όφελος σε γυναίκες με υψηλού κινδύνου νόσο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μοριακή ανάλυση των όγκων, η οποία ανέδειξε ότι οι γυναίκες με p53-μεταλλαγμένους όγκους –μια μορφή που συνδέεται με πιο επιθετική βιολογική συμπεριφορά– ωφελήθηκαν περισσότερο από τη χημειοακτινοθεραπεία. Αντιθέτως, για τις γυναίκες με POLE-μετάλλαξη ή mismatch repair–deficient (MMRd) όγκους δεν διαπιστώθηκε σαφές πρόσθετο όφελος από τη χημειοθεραπεία, γεγονός που ενισχύει τη σημασία της μοριακής ταξινόμησης των καρκίνων του ενδομητρίου για τον καθορισμό της κατάλληλης θεραπευτικής στρατηγικής.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, «η δεκαετής συνολική επιβίωση και το διάστημα χωρίς υποτροπή βελτιώθηκαν για τις ασθενείς με υψηλού κινδύνου καρκίνο ενδομητρίου που έλαβαν επικουρική χημειοακτινοθεραπεία σε σύγκριση με εκείνες που έλαβαν μόνο ακτινοθεραπεία, με το μεγαλύτερο όφελος να παρατηρείται σε όγκους με p53 μεταλλάξεις».
Τα αποτελέσματα της μελέτης PORTEC-3 επιβεβαιώνουν ότι η συνδυασμένη χημειοακτινοθεραπεία προσφέρει σημαντική βελτίωση της μακροχρόνιας πρόγνωσης σε γυναίκες με υψηλού κινδύνου καρκίνο του ενδομητρίου, ιδίως σε εκείνες με p53-μεταλλαγμένους όγκους. Παράλληλα, υπογραμμίζουν τη σημασία της μοριακής ταξινόμησης των όγκων ως βασικού εργαλείου για την εξατομίκευση της θεραπείας. Η κατεύθυνση αυτή οδηγεί τη σύγχρονη ογκολογία προς πιο στοχευμένες, αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπευτικές προσεγγίσεις για κάθε ασθενή.
