Οι ανισότητες σε υπηρεσίες υγείας είναι ένα ζήτημα που προβληματίζει έντονα, καθώς καταπατάται ένα βασικό δικαίωμα των ασθενών. Η Ένωση Ασθενών Ελλάδας (ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ.) έθεσε στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης την επιτακτική ανάγκη για ισότιμη πρόσβαση, κατά την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικαιωμάτων των Ασθενών με θέμα: «Δικαίωμα στην Υγεία για όλους» την Τρίτη, 15 Απριλίου 2025 στη Θεσσαλονίκη.
Η Βάσω Ραφαέλα Βακουφτσή, πρόεδρος της ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ., τόνισε πως δεν δεν αρκεί να αναγνωρίζονται τα δικαιώματα στα χαρτιά, αλλά απαιτείται εφαρμογή στην πράξη. Μέσα από την προσωπική της αφήγηση για την καθημερινότητα ενός ασθενούς με χρόνιες παθήσεις, ανέδειξε τα κενά, τις καθυστερήσεις, την έλλειψη γιατρών, την άνιση πρόσβαση στη διάγνωση και τις θεραπευτικές επιλογές, φέρνοντας στο προσκήνιο τα ουσιαστικά εμπόδια που βιώνουν καθημερινά οι ασθενείς.
Οι αντιπρόεδροι της Ένωσης, Μέμη Τσεκούρα και Θεοφανεία Τσαχαλίνα, επεσήμαναν τις σημαντικές γεωγραφικές και οικονομικές ανισότητες που βιώνουν οι ασθενείς καθημερινά:
- Έλλειψη προσωπικών γιατρών και ανεπαρκής πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας που καθιστούν δύσκολη την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για πολλούς πολίτες
- Έλλειψη γιατρών ειδικοτήτων (όπως ρευματολόγοι, ογκολόγοι και διαβητολόγοι) στην περιφέρεια κάτι που αναγκάζει τους ασθενείς να ταξιδεύουν σε μεγαλύτερες πόλεις, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση των οικογενειακών προϋπολογισμών και την καθυστέρηση στη φροντίδα
- Έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού που οδηγεί σε υποβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών
- Έλλειψη εξειδικευμένων υπηρεσιών σε απομακρυσμένες περιοχές με αποτέλεσμα καθυστερήσεις στη θεραπεία των ασθενών
- Σοβαρές δυσκολίες εύρεσης ραντεβού μέσω της τηλεφωνικής γραμμής 1535 και οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής για πρωινά ραντεβού σε δημόσιες δομές, οδηγούν πολύ συχνά τους ασθενείς σε ιδιωτικές δομές επιβαρύνοντας σημαντικά το μηνιαίο προϋπολογισμό τους
- Έλλειψη ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και ασθενοφόρων και δυσκολίες λόγω ελλιπούς συντήρησης ή ανεπαρκούς στελέχωσης στη λειτουργία των ιατρικών μηχανημάτων
- Οικονομική εξάντληση λόγω των υψηλών ιδιωτικών δαπανών για υγεία, όπου σε πολλές περιπτώσεις οι ασθενείς καλύπτουν σχεδόν εξ’ολοκλήρου υπηρεσίες ψυχολογικής και διατροφολογικής υποστήριξης, φυσικοθεραπείες κ.α.
Επισήμαναν, δε χαρακτηριστικά ότι «η διεύρυνση του χάσματος στην πρόσβαση συνιστά κατάφωρη παραβίαση του δικαιώματος στην υγεία και απαιτεί άμεση, συλλογική αντίδραση».
Η Κατερίνα Κουτσογιάννη, Α’ Αντιπρόεδρος της Ένωσης, ανέδειξε τη χρονοβόρα διαδικασία έγκρισης και αποζημίωσης νέων θεραπειών, επισημαίνοντας τη δυσκολία πρόσβασης ειδικά στην περιφέρεια και τις ανισότητες που προκύπτουν.
Ο καθηγητής Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας Δ.Π.Θ., Νίκος Πολύζος, ανέφερε ότι στο ΕΣΥ και την αντίστοιχη χρηματοδότηση θα πρέπει να βρεθούν τρόποι άρσης των σχετικών ανισοτήτων, με την ελάφρυνση των ιδιωτικών δαπανών για υγειονομικές υπηρεσίες και την αντιμετώπιση των μακρών λιστών αναμονής, με τη κάλυψη απομακρυσμένων περιοχών, αλλά και την αναδιοργάνωση του.
Το υπουργείο Υγείας αναγνωρίζει το πρόβλημα, αλλά...
Ο υφυπουργός Υγείας Δημήτριος Βαρτζόπουλος υπογράμμισε τον καθοριστικό ρόλο της ΕΝ.ΑΣ.ΕΛ., τονίζοντας: «Η φωνή των ασθενών δεν αποκαλύπτει μόνο τα προβλήματα, αλλά είναι καταλυτική στη χάραξη εφαρμόσιμων πολιτικών». Ο κ. Βαρτζόπουλος επισήμανε πως το Υπουργείο Υγείας παραμένει προσηλωμένο στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, την ενίσχυση της πρόληψης, την προώθηση της ψηφιακής καινοτομίας και την ενίσχυση της προσβασιμότητας, υπογραμμίζοντας ότι η επιτυχία αυτής της προσπάθειας απαιτεί τη συνεργασία όλων: της κοινωνίας των πολιτών, των επαγγελματιών υγείας, των συλλόγων ασθενών και της Πολιτείας. Επιπλέον, εστίασε στη σημασία της ενεργού συμμετοχής των ίδιων των ασθενών στον σχεδιασμό πολιτικών υγείας. Παράλληλα, αναφέρθηκε στη νομοθέτηση του Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων, επισημαίνοντας ότι μέσω αυτών διασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας κοντά στον τόπο διαμονής τους. Κλείνοντας, κάλεσε όλους τους παρευρισκόμενους να ανανεώσουν τη δέσμευσή τους σε μία υγειονομική πολιτική που υπηρετεί τον άνθρωπο «με ισότητα, διαφάνεια και αλληλεγγύη».
Η γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Λίλιαν Βενετία Βιλδιρίδη, παρουσίασε τις πρωτοβουλίες του υπουργείου Υγείας για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και την ενίσχυση της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγειονομικής φροντίδας. Εστίασε στην αναβάθμιση των Γραφείων Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών Υγείας (rebranding), που, όπως ανέφερε, αποτελεί κεντρική στρατηγική της Υγειονομικής Πολιτικής για το 2025. «Τα Γραφεία θα ενισχυθούν με επιπλέον προσωπικό και νέες αρμοδιότητες, προκειμένου να καταστούν πιο ορατά και αποτελεσματικά, με στόχο να γίνουν πραγματικοί σύμμαχοι των ασθενών», δήλωσε χαρακτηριστικά. Τόνισε ότι χάρη στην υποστήριξη της ΈΝ.ΑΣ.ΕΛ., παρατηρείται σημαντική αύξηση στην κινητικότητα των ασθενών και στην προσέλευσή τους. Η κα. Βιλδιρίδη αναφέρθηκε στην ανάγκη για τη συλλογή και αξιολόγηση των δεδομένων που προκύπτουν από καταγγελίες και αναφορές, τονίζοντας τη σημασία ενός νέου ψηφιακού εργαλείου αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας. Το εργαλείο αυτό θα επιτρέπει στους πολίτες να καταγράφουν τις εμπειρίες τους και να τις ενσωματώνουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τη διαμόρφωση πολιτικών του Υπουργείου Υγείας.
Ο γενικός γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού του υπουργείου Υγείας, Άρης Αγγελής, παρουσίασε στοιχεία για την πρόσβαση των ασθενών στην Ελλάδα σε νέα φάρμακα. Όπως ανέφερε, την περίοδο 2019-2022 εγκρίθηκαν συνολικά 167 νέα φάρμακα, ωστόσο μόνο το 47% αυτών είναι προσβάσιμο στην Ελλάδα, τοποθετώντας τη χώρα στη 15η θέση ανάμεσα σε 36 χώρες. Παρά τη σχετική πρόοδο, ο κ. Αγγελής επισήμανε ότι αρκετά καινοτόμα φάρμακα καθυστερούν να εισαχθούν στην ελληνική αγορά ή διατίθενται μόνο μέσω του ΙΦΕΤ, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ανισότητες, αφού η πρόσβαση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πρωτοβουλία και την ενημέρωση του γιατρού. Επιπλέον, υπογράμμισε ότι μόλις το 19% των φαρμάκων που κυκλοφορούν διεθνώς είναι διαθέσιμο στη χώρα μας, με βασικό εμπόδιο το γεγονός ότι πολλές φαρμακευτικές εταιρείες δεν προχωρούν σε αίτηση τιμολόγησης και αποζημίωσης για όλα τα προϊόντα τους στην Ελλάδα. Παράλληλα, αναφέρθηκε σε διαχρονικές προκλήσεις όπως η υψηλή ιδιωτική συμμετοχή στα φάρμακα, οι ελλείψεις σκευασμάτων και οι καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, ιδίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων. Τέλος, σημείωσε ότι φάρμακα εγκεκριμένα στην Ευρώπη εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία εξακολουθούν να μην αποζημιώνονται στην Ελλάδα, κάτι που, όπως είπε, αποτελεί προτεραιότητα για άμεση βελτίωση.
