Ο καρκίνος του μαστού με υπερέκφραση του υποδοχέα HER2 (HER2-positive) αποτελεί μια βιολογικά ιδιαίτερη μορφή της νόσου, η οποία συνδέεται με επιθετική πορεία και δυσμενή πρόγνωση.
Ο υποδοχέας HER2 (Human Epidermal Growth Factor Receptor 2) είναι μια πρωτεΐνη στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων που προάγει τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Όταν το γονίδιο HER2 είναι ενισχυμένο ή υπερεκφρασμένο (IHC 3+ ή ISH+), τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται ταχύτερα. Η πρόοδος της μοριακής βιολογίας, ωστόσο, οδήγησε στην ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών που άλλαξαν ριζικά την αντιμετώπιση αυτής της νόσου.
Η βάση της σύγχρονης θεραπείας του HER2-θετικού καρκίνου του μαστού είναι οι anti-HER2 παράγοντες, όπως το trastuzumab και το pertuzumab, μονοκλωνικά αντισώματα που δεσμεύουν τον HER2 υποδοχέα και αναστέλλουν τα σήματα ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων.
Τα φάρμακα αυτά, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία, έχουν βελτιώσει σημαντικά την επιβίωση τόσο στην πρώιμη όσο και στη μεταστατική νόσο. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα προχώρησε ένα βήμα παραπέρα με την ανάπτυξη των λεγόμενων «συζευγμένων αντισωμάτων» (antibody–drug conjugates, ADCs).
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) αναφέρουν ότι ένα από τα πιο καινοτόμα ADCs είναι το fam-trastuzumab deruxtecan-nxki (T-DXd, εμπορική ονομασία Enhertu).
Το T-DXd αποτελείται από ένα αντίσωμα που στοχεύει τον HER2 και είναι συνδεδεμένο με ένα ισχυρό κυτταροτοξικό φάρμακο. Με αυτόν τον τρόπο, η χημειοθεραπεία μεταφέρεται εκλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα, περιορίζοντας τη βλάβη στους υγιείς ιστούς.
Στις 15 Δεκεμβρίου, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε τον συνδυασμό T-DXd με pertuzumab ως θεραπεία πρώτης γραμμής για ενήλικες με μη χειρουργήσιμο ή μεταστατικό HER2-θετικό καρκίνο του μαστού. Παράλληλα, εγκρίθηκαν και συνοδευτικά διαγνωστικά τεστ (PATHWAY anti-HER-2/neu(4B5) Rabbit Monoclonal Primary Antibody και HER2 Dual ISH Probe Cocktail), τα οποία διασφαλίζουν την ορθή επιλογή των ασθενών που θα ωφεληθούν από τη θεραπεία.
Η έγκριση βασίστηκε στη μεγάλη διεθνή κλινική μελέτη φάσης ΙΙΙ DESTINY-Breast09, στην οποία συμμετείχαν 1.157 ασθενείς με προχωρημένο ή μεταστατικό HER2-θετικό καρκίνο του μαστού. Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν στον συνδυασμό T-DXd + pertuzumab έναντι της καθιερωμένης αγωγής με ταξάνη, trastuzumab και pertuzumab (THP). Το κύριο καταληκτικό σημείο ήταν η επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (progression-free survival).
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: η διάμεση επιβίωση χωρίς εξέλιξη έφτασε τους 40,7 μήνες στον συνδυασμό T-DXd + pertuzumab, έναντι 26,9 μηνών στο κλασικό σχήμα THP, με σημαντική μείωση του κινδύνου εξέλιξης της νόσου. Παράλληλα, το ποσοστό αντικειμενικής ανταπόκρισης ήταν υψηλό (87%), επιβεβαιώνοντας την ισχυρή δράση του νέου συνδυασμού. Αν και τα δεδομένα συνολικής επιβίωσης δεν έχουν ακόμη ωριμάσει πλήρως, τα μέχρι τώρα στοιχεία είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.
Όπως κάθε θεραπεία, έτσι και το T-DXd συνοδεύεται από πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ουδετεροπενία και δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας, οι οποίες απαιτούν στενή παρακολούθηση. Παρ’ όλα αυτά, η έγκριση αυτή, που έλαβε καθεστώς Προτεραιότητας και Χαρακτηρισμό Πρωτοποριακής Θεραπείας (Breakthrough Therapy), σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς πιο αποτελεσματικές και εξατομικευμένες θεραπείες για τον HER2-θετικό καρκίνο του μαστού, προσφέροντας νέα ελπίδα σε χιλιάδες ασθενείς παγκοσμίως.
