Κάθε φθινόπωρο και άνοιξη όταν τα ρολόγια μας προσαρμόζονται μία ώρα πίσω ή μπροστά, ο οργανισμός μας καλείται να προσαρμοστεί σε ένα τεχνητό «σοκ χρόνου». Η πρακτική της αλλαγής ώρας, που καθιερώθηκε για εξοικονόμηση ενέργειας, φαίνεται πως έχει ανεπιθύμητες επιδράσεις στον ύπνο, στους κιρκάδιους ρυθμούς και, τελικά, στην υγεία. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι αυτή η μεταβολή δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνεται, ειδικά όταν χάνουμε μία ώρα ύπνου την άνοιξη.
Ο Dr Jeffrey Kelu, ειδικός στους κιρκάδιους ρυθμούς από το King’s College London, επισημαίνει πως το σώμα μας λειτουργεί με βάση ένα εσωτερικό «ρολόι» που ρυθμίζεται από το φως της ημέρας. Όταν το ρολόι της κοινωνίας μετακινείται τεχνητά, δημιουργείται μια σύγκρουση ανάμεσα στον κοινωνικό χρόνο και στο βιολογικό μας ρυθμό, οδηγώντας σε μια κατάσταση που οι επιστήμονες αποκαλούν «κοινωνικό jet lag».
Η διαταραχή των κιρκάδιων ρυθμών και ο ύπνος
Η απότομη μετατόπιση του ύπνου, ακόμα κι αν πρόκειται για μόλις μία ώρα, μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στον οργανισμό. Ο Dr Jeffrey Kelu εξηγεί ότι οι κιρκάδιοι ρυθμοί ελέγχουν κρίσιμες λειτουργίες όπως τον κύκλο ύπνου κι αφύπνισης, τον μεταβολισμό και τη θερμοκρασία του σώματος. Όταν διαταράσσονται, μπορεί να παρουσιάσουμε κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα και αίσθηση αποδιοργάνωσης.
Μακροπρόθεσμα, η χρόνια κακή ευθυγράμμιση αυτών των ρυθμών συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, διαταραχών διάθεσης και μεταβολικών νοσημάτων. Οι πρώτες μέρες μετά την αλλαγή ώρας συχνά συνοδεύονται από περισσότερα τροχαία ατυχήματα, χαμηλότερη παραγωγικότητα και αυξημένα επίπεδα στρες.
Η επιστημονική θέση απέναντι στην αλλαγή ώρας
Οι ειδικοί στον ύπνο και την κιρκαδική βιολογία έχουν πλέον κοινή στάση: η αλλαγή ώρας κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Η Βρετανική Εταιρεία Ύπνου κι άλλοι διεθνείς οργανισμοί προτείνουν την κατάργηση των εξαμηνιαίων αλλαγών, υπογραμμίζοντας ότι η συνεχής αναπροσαρμογή του χρόνου έχει αποδεδειγμένες αρνητικές συνέπειες στη δημόσια υγεία.
Σύμφωνα με τον Dr Jeffrey Kelu, η πιο υγιεινή επιλογή είναι η διατήρηση της μόνιμης Τυπικής Ώρας (GMT), καθώς αυτή ευθυγραμμίζεται φυσικά με το φως της ημέρας και υποστηρίζει την ομαλή λειτουργία του εσωτερικού μας ρολογιού. Η έκθεση στο πρωινό φως είναι καθοριστική: βοηθά το σώμα να συγχρονιστεί με το 24ωρο, ρυθμίζει τη μελατονίνη και διευκολύνει την έγκαιρη αφύπνιση και τον ποιοτικό ύπνο.
