Πόσες φορές έχετε προσπαθήσει να κρύψετε το συναίσθημα που νιώθετε; Αν απαντήσατε «πολλές», δεν είστε οι μόνοι. Η ζωή είναι γεμάτη στιγμές που δεν είναι πάντα εφικτό, ούτε απαραίτητα ωφέλιμο, να δείχνει κανείς πώς αισθάνεται πραγματικά.

Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ότι έχετε νεύρα λίγο πριν μπείτε σε ένα σούπερ μάρκετ. Έχετε διάθεση να κοιτάξετε τους πάντες θυμωμένα; Μπορεί. Θα αγριοκοιτάξετε όμως τον ταμία; Μάλλον όχι. Ένα ουδέτερο βλέμμα ή ένα ελαφρύ χαμόγελο είναι πιο πιθανές επιλογές. Όλοι έχουμε καταφύγει σε αυτή τη «συναισθηματική απόκρυψη», γνωστή και ως «καταστολή της έκφρασης».

Όπως συμβαίνει με πολλές άλλες συμπεριφορές, κάποιοι άνθρωποι τείνουν να κρύβουν περισσότερο τα συναισθήματά τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι αυτή η συνήθεια συνδέεται με μειωμένη συναισθηματική ευεξία. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Σε μια πρόσφατη μελέτη που επιχείρησε να φωτίσει αυτή τη σχέση, οι ερευνητές ζήτησαν από συμμετέχοντες να απαντήσουν πόσο συχνά καταστέλλουν τα συναισθήματά τους και πόσο ικανοποιημένοι νιώθουν με τη ζωή τους. Παράλληλα, αξιολόγησαν δείκτες άγχους και κατάθλιψης. Η διαδικασία επαναλήφθηκε δύο φορές, στην αρχή της μελέτης και 14 εβδομάδες αργότερα.

Αρχικά, οι ερευνητές μέτρησαν το πόσο «αυθεντικοί» ένιωθαν οι συμμετέχοντες, δηλαδή πόσο ταυτιζόταν ο εσωτερικός τους κόσμος με τη συμπεριφορά τους και την εικόνα που έδειχναν στους άλλους. Επιπλέον, εξέτασαν τον παράγοντα που ονομάζεται «διχασμός σχετικά με την έκφραση συναισθημάτων», δηλαδή την εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία να εκφραστεί ένα συναίσθημα και στην ανάγκη να μείνει κρυφό. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε δύο μορφές αυτής της αμφιθυμίας:

• την «αμφιθυμία ικανότητας», δηλαδή την αμφιβολία για το κατά πόσο κάποιος μπορεί να εκφράσει σωστά τα συναισθήματά του,
• και την «αμφιθυμία συνεπειών», δηλαδή την ανησυχία για το τι μπορεί να συμβεί αν εκφράσει αυτά που νιώθει.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι κατέστειλαν τα συναισθήματά τους ένιωθαν λιγότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή και παρουσίαζαν περισσότερα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης 14 εβδομάδες αργότερα. Αυτό, όμως, δεν ίσχυε για όσους ένιωθαν αυθεντικοί. Με άλλα λόγια, όταν κάποιος έκρυβε τα συναισθήματά του με τρόπο που του φαινόταν αληθινός και συνεπής με τον εαυτό του, δεν επηρεαζόταν αρνητικά η συναισθηματική του ευεξία.

Αντίθετα, όσοι έκρυβαν τα συναισθήματά τους επειδή ανησυχούσαν για τις πιθανές συνέπειες, εμφάνισαν περισσότερα σημάδια άγχους και λιγότερη ικανοποίηση από τη ζωή τους με την πάροδο του χρόνου. Όσοι όμως δεν είχαν τέτοιες ανησυχίες, δεν παρουσίασαν αντίστοιχη επιδείνωση.

Η μελέτη αυτή δείχνει ότι η σχέση μας με την έκφραση των συναισθημάτων είναι πολύπλοκη. Ειδικότερα, μεγάλη σημασία έχει ο τρόπος ερμηνεύουμε το αν θα δείξουμε ή θα κρύψουμε αυτό που νιώθουμε.

Όπως εξήγησαν οι ερευνητές, η αυθεντικότητα και η απόκρυψη μπορούν να συνυπάρχουν, εφόσον υπάρχει λόγος και δεν έρχονται σε σύγκρουση με τις αξίες και την προσωπικότητα του ατόμου. Έδωσαν μάλιστα παραδείγματα όπως η προσπάθεια να διατηρηθεί η ηρεμία ή να αντιμετωπιστεί μια κρίσιμη κατάσταση με ψυχραιμία.

Τι μπορούμε λοιπόν να κρατήσουμε από όλα αυτά; Ίσως αξίζει, την επόμενη φορά που θα αναρωτηθείτε αν πρέπει να δείξετε ή να κρύψετε αυτό που νιώθετε, να κάνετε μια μικρή παύση και να ρωτήσετε τον εαυτό σας με ειλικρίνεια και περιέργεια: Τι σημαίνει αυτό για μένα;