Η συμβολή της φαρμακευτικής καινοτομίας στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής και στη βελτίωση της υγείας των ασθενών, οι σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας, καθώς και η μειούμενη ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, μαζί με την ανάγκη για νέες πολιτικές που θα επιτρέψουν την πλήρη αξιοποίηση της καινοτομίας, αποτέλεσαν το επίκεντρο της ομιλίας της Kavita Patel, Διευθύνουσας Συμβούλου της Roche Hellas A.E. για Ελλάδα και Κύπρο, στο 3ο EU Access Forum 2025.
Η Kavita Patel υπογράμμισε ότι το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 100 χρόνια, χάρη στην πρόοδο της ιατρικής περίθαλψης και των καινοτόμων φαρμάκων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει μείωση κατά 40% στη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού μεταξύ 1980 και 2020, ενώ παρατηρείται και μείωση κατά 21% στη συνολική θνησιμότητα από καρκίνο μεταξύ 1991 και 2020. Η φαρμακευτική καινοτομία από μόνη της συνέβαλε κατά 35% στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής μεταξύ 1990 και 2015, προς όφελος των ασθενών, των συστημάτων υγείας και της οικονομίας.
«Αυτά τα επιτεύγματα είναι το αποτέλεσμα μακροπρόθεσμων επενδύσεων και κινήτρων που ενίσχυσαν την ανάπτυξη νέων θεραπειών», σημείωσε.
Παρά την πρόοδο που έχει γίνει, ο συνδυασμός της γήρανσης του πληθυσμού, της αύξησης των μη μεταδοτικών ασθενειών και του ασταθούς οικονομικού περιβάλλοντος, ασκεί ολοένα και μεγαλύτερη πίεση στα συστήματα υγείας. Στην Ελλάδα, οι δημογραφικές μεταβολές δείχνουν ότι έως το 2050 ένα μεγάλο ποσοστό των πολιτών θα είναι άνω των 65 ετών, ενώ οι χρόνιες παθήσεις παρουσιάζουν αυξητική τάση. Σε αυτό το πλαίσιο, η επένδυση στην υγειονομική περίθαλψη και στα καινοτόμα φάρμακα είναι κρίσιμη — όχι μόνο για τη διατήρηση υγιών και παραγωγικών πληθυσμών, αλλά και για τη δημιουργία οικονομικών αποδόσεων και την εξοικονόμηση πολύτιμων νοσοκομειακών πόρων.
Η Kavita Patel σημείωσε ότι η αξία των καινοτόμων φαρμάκων δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί πλήρως. Ο Μηχανισμός Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (Health Technology Assessment – HTA) εφαρμόζεται στην Ελλάδα από το 2018, ωστόσο παραμένουν σημαντικές προκλήσεις, όπως οι καθυστερήσεις στη διαδικασία αξιολόγησης και αποζημίωσης. Ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας (2021/2282) αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την ενίσχυση του ελληνικού μηχανισμού HTA, τη βελτίωση της διαφάνειας και την επιτάχυνση της πρόσβασης των ασθενών σε φάρμακα.
Η Kavita Patel πρόσθεσε ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί οδηγούν σε πολιτικές που περιορίζουν την αναγνώριση της αξίας της καινοτομίας. Οι δαπάνες υγείας στην Ελλάδα παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, με τη δημόσια χρηματοδότηση να ανέρχεται στο 5,3% του ΑΕΠ, έναντι 8,4% στην ΕΕ. Παράλληλα, οι υποχρεωτικές επιστροφές (clawback και rebates) έχουν φτάσει σε μη βιώσιμα επίπεδα — περίπου 80% για νοσοκομειακά προϊόντα άνω των 30 ευρώ το 2023.
Επιπλέον, η Kavita Patel επισήμανε ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει έδαφος στην έρευνα και την καινοτομία, καθώς ο παγκόσμιος ανταγωνισμός εντείνεται. Το 2024, η Κίνα ξεπέρασε την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες στην ανάπτυξη νέων δραστικών ουσιών (28 έναντι 18 και 25 αντιστοίχως). Η Ευρώπη έχει πλέον υποχωρήσει στην τρίτη θέση παγκοσμίως, σε σύγκριση με την ηγετική της θέση το 2000. Στην Ελλάδα, οι επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη (R&D) παραμένουν περιορισμένες (161 εκατ. ευρώ το 2023), ενώ ο αριθμός των νέων κλινικών μελετών είναι σχετικά χαμηλός. Η χώρα κατατάσσεται σήμερα στη 13η θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. όσον αφορά τις νέες αιτήσεις για κλινικές μελέτες, με 178 αιτήσεις το 2024 και 104 κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, καθώς και στη 13η θέση ως προς τις καταγεγραμμένες μελέτες στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Κλινικών Δοκιμών (CTIS), με 245 μελέτες σε στάδιο ένταξης ασθενών από τις συνολικά 645 που βρίσκονταν σε εξέλιξη τον Ιούνιο του 2025.
Κλείνοντας την ομιλία της, η Kavita Patel τόνισε ότι η Ελλάδα οφείλει να αξιοποιήσει πλήρως την αξία της καινοτομίας. Αυτό προϋποθέτει ένα επιχειρηματικό περιβάλλον που να διασφαλίζει την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και να ενισχύει το οικοσύστημα έρευνας και ανάπτυξης. Παράλληλα, απαιτείται ένα σύγχρονο πλαίσιο αξιολόγησης και αποζημίωσης, το οποίο να αναγνωρίζει την κοινωνική και οικονομική αξία των νέων θεραπειών. Πάνω από όλα, η Ελλάδα θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη φαρμακευτική της πολιτική, διασφαλίζοντας επαρκή και ορθολογικά κατανεμημένη χρηματοδότηση για το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης.
