Η αλλεργία είναι μια αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια συγκεκριμένη τροφή ή ουσία, όπως για παράδειγμα τα φιστίκια ή η γύρη. Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια, όπως το φτέρνισμα, έως απειλητικά για τη ζωή, όπως η αναφυλαξία. Στις αλλεργικές παθήσεις περιλαμβάνονται ο αλλεργικός πυρετός, το άσθμα και οι τροφικές αλλεργίες, ενώ εκτιμάται ότι περίπου το 44% των ενηλίκων και το 50% των παιδιών στο δυτικό κόσμο έχουν κάποια αλλεργία, σύμφωνα με το BBC Goodfood.

Άλλες συναφείς αλλεργικές παθήσεις είναι η κοιλιοκάκη, που αποτελεί ανεπιθύμητη αντίδραση στη γλουτένη, και η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, κατά την οποία η συσσώρευση ανοσοκυττάρων στον οισοφάγο προκαλεί φλεγμονή και δυσκολία στην κατάποση.

Οι τροφικές αλλεργίες διαφέρουν από τις τροφικές δυσανεξίες και τις τροφικές ευαισθησίες. Μια τροφική ευαισθησία παραμένει αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια συγκεκριμένη τροφή, αλλά δεν είναι απειλητική για τη ζωή. Μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως διάρροια, κοιλιακό άλγος, πονοκέφαλο ή εξανθήματα.

Αντίθετα, μια τροφική δυσανεξία δε σχετίζεται με το ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά με την αδυναμία επεξεργασίας ή πέψης μιας τροφής, όπως η λακτόζη, λόγω έλλειψης ενός συγκεκριμένου πεπτικού ενζύμου (π.χ. λακτάση).

Ποιες είναι οι πιο συχνές αλλεργίες

Συχνές αλλεργίες περιλαμβάνουν:

• Γύρη από δέντρα και χόρτα
• Σκόνη
• Τροφές όπως το σέλινο, δημητριακά που περιέχουν γλουτένη (σιτάρι, κριθάρι, βρώμη), μαλακόστρακα (γαρίδες, καβούρια, αστακοί), αυγά, ψάρια, λούπινο (είδος οσπρίου), γάλα, μαλάκια (μύδια, στρείδια), μουστάρδα, ξηρούς καρπούς, σουσάμι, σόγια και διοξείδιο του θείου
• Ζώα, όπως γάτες και σκύλοι
• Τσιμπήματα εντόμων, όπως μελισσών και σφηκών
• Ορισμένα φάρμακα όπως η πενικιλίνη, τα αντιβιοτικά και η ασπιρίνη

Τα πιο κοινά συμπτώματα των αλλεργιών

Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται από το είδος της αλλεργίας.

• Εποχικές αλλεργίες (αλλεργικός πυρετός), σκόνη και ζώα:
• Φτέρνισμα
• Βήχας
• Μπουκωμένη ή καταρροϊκή μύτη
• Φαγούρα, ερυθρότητα ή δάκρυσμα στα μάτια
• Απώλεια όσφρησης
• Πονοκέφαλος
• Πόνος στα αυτιά
• Κόπωση

Άσθμα:

• Συριγμός
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Σφίξιμο στο στήθος
• Βήχας

Σε περίπτωση κρίσης άσθματος, τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο σοβαρά:

• Συνεχής συριγμός ή βήχας
• Έντονο σφίξιμο στο στήθος
• Δυσκολία στην αναπνοή σε σημείο που δεν μπορείτε να φάτε, να κοιμηθείτε ή να μιλήσετε
• Ταχυκαρδία
• Μπλε χείλη και δάχτυλα
• Λιποθυμία
• Αν η φαρμακευτική αγωγή για το άσθμα δεν βελτιώσει τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να καλέσετε το 999 και να ζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια. Διαβάστε περισσότερα στην ιστοσελίδα του NHS.

Συμπτώματα τροφικής αλλεργίας:

• Κνησμός ή εξανθήματα (κνίδωση)
• Οίδημα στο πρόσωπο, στα χείλη ή στα μάτια
• Φαγούρα στον λαιμό, βήχας, συριγμός, δύσπνοια ή απώλεια φωνής
• Ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας
• Φτέρνισμα, ρινική καταρροή ή συμφόρηση
• Ναυτία ή έμετος
• Κοιλιακό άλγος
• Διάρροια
• Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν άμεσα ή μέσα σε λίγες ημέρες από την κατανάλωση της τροφής.

Ωστόσο, τα σημάδια σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης αποτελούν ιατρική έκτακτη ανάγκη και απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.

Σοβαρά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ξαφνικό πρήξιμο στα χείλη, στο στόμα, στον λαιμό ή στη γλώσσα και δυσκολία στην κατάποση
• Πολύ γρήγορη ή δύσκολη αναπνοή – μπορεί να μοιάζει με πνιγμό ή λαχάνιασμα
• Αλλαγή χρώματος στο δέρμα, στα χείλη ή στη γλώσσα σε μπλε, γκρι ή ωχρό – σε πιο σκουρόχρωμες επιδερμίδες η αλλαγή μπορεί να είναι πιο εμφανής στις παλάμες ή στα πέλματα
• Λιποθυμία

Τα αίτια που προκαλούν τις αλλεργίες

Αν και δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια γιατί οι αλλεργίες αυξάνονται τόσο ραγδαία στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχουν κάποιες επικρατούσες θεωρίες:

Γενετική προδιάθεση:

Τα παιδιά που έχουν γονέα ή παππού/γιαγιά με αλλεργία έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν και τα ίδια αλλεργία. Αν ένας γονέας έχει αλλεργία, ο κίνδυνος διπλασιάζεται. Αν και οι δύο γονείς έχουν αλλεργίες, ο κίνδυνος αυξάνεται σε 60-80%.

Η θεωρία της υγιεινής:

Η έκθεση σε μικρόβια κατά την παιδική ηλικία θεωρείται ότι ενισχύει και εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό συμβάλλει στην προστασία από την εμφάνιση αλλεργιών ή άσθματος. Ωστόσο, ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει καταστήσει το περιβάλλον υπερβολικά καθαρό. Η χρήση χημικών καθαριστικών, αντιβακτηριακών προϊόντων και αντιβιοτικών μειώνει την έκθεση σε μικρόβια, επηρεάζοντας αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα, κυρίως στα παιδιά.

Αλλαγές στη διατροφή:

Η δυτική διατροφή βασίζεται ολοένα και περισσότερο σε επεξεργασμένα και υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, με αποτέλεσμα τη μειωμένη πρόσληψη βασικών θρεπτικών συστατικών που στηρίζουν το ανοσοποιητικό. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η περιορισμένη ποικιλία τροφών κατά το πρώτο έτος ζωής αυξάνει τον κίνδυνο αλλεργιών και άσθματος, σε αντίθεση με την ευρεία ποικιλία που ενδέχεται να προσφέρει προστασία.

Η κακή διατροφή επηρεάζει και το μικροβίωμα του εντέρου, που παίζει κρίσιμο ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα. Περίπου το 80% του ανοσοποιητικού βρίσκεται στο έντερο και οι αλλαγές στο μικροβίωμα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης τροφικών αλλεργιών.

Ρύπανση και περιβαλλοντικοί παράγοντες:

Η αυξανόμενη αστικοποίηση και βιομηχανοποίηση οδηγεί σε περισσότερη ρύπανση του αέρα και έκθεση σε τοξίνες, κάτι που επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα – ιδιαίτερα των παιδιών. Η ατμοσφαιρική ρύπανση από μόνη της έχει αρνητική επίδραση στην αναπνευστική υγεία και μπορεί να ενισχύσει τη δράση της γύρης και να αυξήσει τη συγκέντρωσή της στην ατμόσφαιρα.

Έλλειψη βιταμίνης D:

Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την υγεία του ανοσοποιητικού και την ανάπτυξη των πνευμόνων. Ωστόσο, η έλλειψή της είναι πλέον συχνή, καθώς περνάμε περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους, χρησιμοποιούμε αντηλιακά ή αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο. Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο αλλεργικών διαταραχών.

Πώς θα παραμείνετε ασφαλείς εάν έχετε αλλεργίες

• Αν υποψιάζεστε ότι εσείς ή το παιδί σας έχετε αλλεργία, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για εξετάσεις που μπορούν να εντοπίσουν την αιτία. Αυτές περιλαμβάνουν:
• Δοκιμασία νυγμού ή επιθέματος στο δέρμα, όπου εφαρμόζεται μικρή ποσότητα αλλεργιογόνου για να φανεί αν προκαλεί αντίδραση
• Εξετάσεις αίματος για ανίχνευση αλλεργιογόνων
• Δίαιτα αποκλεισμού πιθανών αλλεργιογόνων τροφών για να διαπιστωθεί αν υποχωρούν τα συμπτώματα

Στη συνέχεια, υπάρχουν αρκετά βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να διαχειριστείτε την αλλεργία:

• Αποφύγετε την επαφή με το αλλεργιογόνο, είτε πρόκειται για τροφή, γύρη, σκόνη ή κατοικίδιο
• Χρησιμοποιήστε φάρμακα όπως αντιισταμινικά ή κορτικοστεροειδή – σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί αυτοενιέμενη συσκευή (π.χ. EpiPen)
• Η ανοσοθεραπεία είναι μια σχετικά νέα μέθοδος για σοβαρές αλλεργίες. Περιλαμβάνει σταδιακή έκθεση στο αλλεργιογόνο με στόχο την ανοχή. Αυτή η μέθοδος πρέπει να εφαρμόζεται μόνο με ιατρική επίβλεψη
• Όσον αφορά τις τροφικές αλλεργίες, το φαγητό εκτός σπιτιού αυξάνει τον κίνδυνο. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να σχεδιάζετε εκ των προτέρων, να επικοινωνείτε με το εστιατόριο, να διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων και να έχετε πάντα μαζί σας τα απαραίτητα φάρμακα σε περίπτωση ανάγκης.