Σήμερα, 26 Ιουνίου, είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, η οποία μέχρι έναν χρόνο πριν αποτελούσε ένα σημείο γιορτής. Γιορτή για την καθαρή ζωή και την απελευθέρωση από τις εξαρτήσεις. Ωστόσο, πλέον αυτή η διάθεση έχει πληγωθεί από τον νόμο που ψήφισε και έχει ξεκινήσει να εφαρμόζει η κυβέρνηση, ο οποίος διαλύει τις δομές που δίνουν ελπίδα και φως στα εξαρτημένα άτομα.
Οι ενστάσεις των ανθρώπων που ανήκουν στην κοινότητα της απεξάρτησης (μέλη, θεραπευτές, εργαζόμενοι και απόφοιτοι) εδράζονται σε σημαντικά σημεία που άλλαξαν. Καταργήθηκαν τα επί μέρους θεραπευτικά προγράμματα και οι δομές, μπαίνοντας όλοι κάτω από την ίδια ομπρέλα του ΕΟΠΑΕ (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων). Έτσι το κάθε άτομο δεν επιλέγει την θεραπευτική διαδικασία και τη φιλοσοφία που του ταιριάζει για να προχωρήσει ομαλά η απεξάρτησή του. Επίσης, εργαζόμενοι και θεραπευτές μετακινούνται αιφνιδιαστικά σε προγράμματα που δεν σχετίζονται με την προηγούμενη εμπειρία τους, ενώ υποβαθμίζεται και ο ρόλος της οικογένειας. Σημειώνεται πως μεταξύ άλλων, υποβαθμίζεται η συμβουλευτική φάση και η κοινωνική επανένταξη ως βασικά στάδια της θεραπείας, συγχωνεύονται και καταργούνται δομές και προγράμματα.
Και όλα συμβαίνουν την ώρα που ο Άδωνις Γεωργιάδης διαφημίζει ιδιωτική κλινική απεξάρητησης, ενισχύοντας την πεποίθηση ότι η διάλυση των δημόσιων δομών γίνεται για χάρη των ιδιωτών…
Τρία άτομα μέλη από το Πρόγραμμα Εναλλακτικής Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων ΑΡΓΩ μιλούν στο HealthStat και μεταφέρουν πώς βιώνουν αυτή τη βίαια αλλαγή.
«Διώχνουν ανθρώπους που έχουμε ανοίξει την καρδιά μας»
Η Κατερίνα ήταν χρόνια χρήστρια και άλλαξε διάφορα προγράμματα μέχρι να βρει αυτό που της ταιριάζει. Τελικά βρήκε αυτό που τη βοήθησε στην ΑΡΓΩ. Σήμερα όμως, 7 μήνες αφού είναι στο πρόγραμμα, βιώνει μία απώλεια με αυτό που συμβαίνει. «Φεύγουν θεραπευτές που τόσους μήνες έχω εμπιστευτεί, έχω ανοίξει την καρδιά μου. Ρίχνουμε την ψυχή μας στα πατώματα για τραύματα, ιστορίες και συμπεριφορές. Αυτό βλέπω ότι καταρρέει…» δηλώνει στο HealthStat.
Η Κατερίνα εξηγεί πως κάθε δομή είχε τη δική της φιλοσοφία, για παράδειγμα κάποια προγράμματα έχουν ιεραρχία, ενώ στην ΑΡΓΩ λειτουργούν οριζόντια. Αυτό το στοιχείο δεν είναι αρνητικό, ίσα ίσα ο καθένας βρίσκει αυτό που του ταιριάζει για να προχωρήσει. Μάλιστα, η επιλογή του προγράμματος είναι πολύ σημαντική. «Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να επιλέξεις, για να μπορείς να πεις και ο ίδιος 'εγώ μπορώ να επιλέγω για τη ζωή μου'. Όπως και η εξάρτηση ήταν δική μου επιλογή, έτσι και η απεξάρτηση» προσθέτει. Σήμερα, όταν κάποιος θέλει να απευθυνθεί και να κάνει απεξάρτηση, δεν θα πάρει τηλέφωνο στην ΑΡΓΩ ή στο ΚΕΘΕΑ κτλ, αλλά θα πάρει στον ΕΟΠΑΕ, και «θα τον τοποθετήσουν σε κάποιο πρόγραμμα (ή χειρότερα θα τον βάλουν εκεί που υπάρχει χώρος) που μπορεί να μην ταιριάζει». Συν τοις άλλοις, η επιλογή είναι σημαντική γιατί οι υποτροπές είναι συχνό φαινόμενο. «Η απεξάρτηση έχει πισωγυρίσματα και δυσκολίες, αλλά όταν βρεις αυτό που σου ταιριάζει αξίζει τον κόπο».
Συμπληρώνει, δε, πως το να βάλεις τέλος στην εξάρτηση είναι πράξη πολιτική: «Η διαδικασίες, οι ομάδες, οι ψηφοφορίες λειτουργούν δημοκρατικά, είναι μία κατεξοχήν πολιτική διαδικασία. Η απεξάρτηση είναι κοινωνικό ζήτημα, έτσι και η διάλυση των δομών είναι πολιτική πράξη». Η Κατερίνα αποδίδει αυτές τις πράξεις της κυβέρνησης στην εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίηση των δομών απεξάρτησης, επισημαίνοντας πως αυτό δείχνει και η σύνθεση του ΔΣ του ΕΟΠΑΕ. «Εγώ για να πάω σε ιδιωτικό θα έπρεπε να δουλεύω μια ζωή. Πάμε για να γίνουμε ωφελούμενοι και τελικά γινόμαστε πελάτες» καταλήγει.
«Έλεγα κρίμα για αυτούς που δεν πρόλαβαν, τώρα λέω κρίμα για τους επόμενους»
Ο Στέλιος ξεκίνησε τη χρήση σε μικρή ηλικία. «Όταν είσαι παιδί, στην εφηβεία, και έχεις συναισθηματικά κενά που δεν καλύπτονται από οικογένεια ή φίλους, εκεί είναι επικίνδυνο. Αν δοκιμάσεις μία ουσία, νιώθεις ότι αυτά τα κενά καλύπτονται με αυτόν τον τρόπο» εξηγεί στο HealthStat και συμπληρώνει ότι αλλάζεις χαρακτήρα, αξίες και χαρακτήρα.
Όταν αποφάσισε όμως να βγει από αυτή την κατάσταση, βρήκε το πρόγραμμα και γνώρισε τους θεραπευτές, μπήκε σε μία νέα φάση: Από το σκληρό περιβάλλον της χρήσης κατευθύνθηκε στην οδό της εμπιστοσύνης. Οι θεραπευτές εμπιστεύτηκαν τον Στέλιο και ο Στέλιος εμπιστεύτηκε τους θεραπευτές, για να πιάσουν τα πράγματα από εκεί που το είχε αφήσει. Να ξαναγνωρίσει τον εαυτό του πριν ξεκινήσει τη χρήση. «Ξαφνιαζόμουν γιατί δεν με γνώριζα» δηλώνει ο ίδιος. Η σχέση που χτίσανε είναι ιδιαίτερη και σημαντική. «Με τους θεραπευτές και την ομάδα μου έχουμε κλάψει όλοι μαζί, έχουμε γελάσει. Τα περάσαμε σαν ομάδα και μετά ατομικά με τους θεραπευτές. Έτσι πήρα τα πάνω μου, έκανα πλάνα για τη ζωή μου, απομακρύνθηκε η χρήση από τη ζωή μου και άρχισα να βαδίσω όπως θέλω» λέει περιγράφοντας τη βοήθεια που έλαβε. «Όλα αυτά που γνώρισα όμως τώρα δεν υπάρχουν» προσθέτει.
Η σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου, που είναι από τα πιο βασικά στοιχεία της απεξάρτησης, σπάει με τις αλλαγές του υπουργείο Υγείας. Όπως υπογραμμίζει ο Στέλιος, από εκεί που δούλευαν το πένθος και τον αποχωρισμό για τους φίλους που δεν πρόλαβαν να κόψουν, σήμερα καλούνται να δουλέψουν τα παραπάνω για τον… θεραπευτή τους.
Ο Στέλιος υποστηρίζει πως το πλάνο της κυβέρνησης δεν είναι να βοηθήσει τα άτομα που είναι σε διαδικασία απεξάρτησης, καθώς δεν μπήκαν σε διαδικασία γνωριμίας και ανταλλαγής απόψεων με τους ανθρώπους του χώρου. Αυτό φαίνεται, σύμφωνα με τον ίδιο, και από το βίντεο του Άδωνι Γεωργιάδη. «Είδα ένα βίντεο με πισίνες και γρασίδια. Αυτός που ταλαιπωρείται και είναι στους δρόμους, παίζει με τον θάνατο, αν αποφασίσει να κόψει θα πάει εκεί;» διερωτάται ευλόγως.
Περιγράφοντας την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, ο Στέλιος δηλώνει: «Εγώ πήρα τη δύναμη για να κάνω τη ζωή μου. Έλεγα 'κρίμα για αυτούς που δεν πρόλαβαν', τώρα λέω 'κρίμα και για τα επόμενα παιδιά και τους γονείς'» και κλείνει με ένα μήνυμα ελπίδας: «Μαγκιά δεν είναι να 'πίνεις' και να είσαι 'μέσα σε όλα', μαγκιά είναι να τους κλείνεις την πόρτα».
«Υπάρχει φόβος»
Ο Νίκος βρήκε στην ΑΡΓΩ το σπίτι που δεν είχε. Σήμερα βρίσκεται στη πολύ δυσάρεστη θέση να έχει μετακινηθεί ο θεραπευτής του, ο άνθρωπος που τον ανέλαβε από την πρώτη στιγμή της διαδρομής του. «Τώρα εγώ ποιον θα έχω;» διερωτάται ρητορικά και συμπληρώνει: «Δεν θα υποτιμήσω κανέναν άνθρωπο, αλλά έχω χτίσει μία σχέση εμπιστοσύνης με τον θεραπευτή μου. Με κοιτάει και ξέρει, έχει μάθει τα κουμπιά μου».
Περιγράφοντας τη σημασία του θεραπευτή, ο Νίκος αναφέρει ότι το πρώτο βήμα της απεξάρτησης είναι να πας σε οποιονδήποτε συμβουλευτικό σταθμό. «Εκεί πάμε με τα κεφάλια κάτω και σε άσχημη κατάσταση. Συναντάς τους ανθρώπους που αρχίζεις να δένεσαι, προσπαθούν και αυτοί με έναν τρόπο να τους εμπιστευτείς. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ σημαντικοί είναι η αρχή της απεξάρτησης, για μένα ήταν κομβικό σημείο. Γνώρισα ανθρώπους που με γεμίσαν συναίσθημα που δεν είχα πρότινος, δεν υπήρχε αυτή η σχέση εμπιστοσύνης στην πιάτσα με όλους αυτούς που συναναστρεφόμουν».
Ο Νίκος δηλώνει πως στην ΑΡΓΩ βρήκε το σπίτι που δεν είχε. Ήταν ένας άνθρωπος που δεν ανοιγόταν εύκολα και η είσοδος σε αυτή τη διαδικασία «ήταν το μεγαλύτερο βήμα της ζωής μου». Αυτό που είδε όμως όταν μπήκε, δεν έχει καμία σχέση με το σήμερα. Πλέον επικρατεί η ταραχή και ο φόβος. Οι θεραπευτές είναι φοβισμένοι για το τι θα τους ξημερώσει. «Εμένα με φοβίζει να κάνω ομάδες με άτομα άλλης φιλοσοφίας. Δεν μου φταίνε οι άνθρωποι, αλλά υπάρχουν άλλες φιλοσοφίες, θα πρέπει να το πάμε από την αρχή». Αναπόφευκτα, επηρεάζονται και οι θεραπευτικές διαδικασίες. Σε όλα αυτά, υπάρχει και η υποστελέχωση, σε θεραπευτές και εργαζόμενους.
Το πιο τραγικό; Σήμερα, όταν παίρνουν τηλέφωνο άτομα για να ενταχθούν σε πρόγραμμα απεξάρτησης, η απάντηση που λαμβάνουν είναι ότι δεν γίνεται να εξυπηρετηθούν και πρέπει να απευθυνθούν στον ΕΟΠΑΕ. «Τώρα τα παιδιά που θα μπουν μέσα, τι θα συναντήσουν; Θέλουμε αυτό που ζήσαμε, να έχει τη δυνατότητα να το ζήσει και κάθε άλλος. Γιατί η απεξάρτηση δεν είναι προνόμιο, είναι δικαίωμα και αγαθό» τονίζει ο Νίκος.
Αναφορικά με τον υπουργό Υγείας και το βίντεο με την ιδιωτική κλινική απεξάρτησης, ο Νίκος δηλώνει πως του προκάλεσε θλίψη και εκνευρισμό. «Δεν ξέρει πόσο χαμηλά έχουμε φτάσει για να μπορέσουμε να πίνουμε. Πόσα άτομα μπλέκουν με παρανομίες για να μπορούν να πίνουν. Σε έναν μέσο άνθρωπο που δεν έχει δυνατότητα να πάει σε ιδιωτικό πρόγραμμα, σε ποια δομή θα πάει; Θα τα απαξιώσουν για τα ιδιωτικά. Δεν μπορώ να φανταστώ σε τι θέση θα ήταν η μητέρα μου αν υπήρχε μόνο ένα ιδιωτικό» καταλήγει.
