Η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς μπορεί να εμφανισθεί ξαφνικά, στον οποιονδήποτε, με σοβαρές επιπτώσεις στα μάτια.
Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας βρίσκεται βαθιά μέσα στο μάτι, στο οπίσθιο τμήμα του. Είναι ο οφθαλμικός ιστός στον οποίο εστιάζεται το φως, καθώς διαθέτει εξειδικευμένα κύτταρα-υποδοχείς (φωτοϋποδοχείς), τα ραβδία και τα κωνία. Από τον αμφιβληστροειδή τα οπτικά ερεθίσματα προωθούνται μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο, για να μετατραπούν σε εικόνες.
Η αποκόλλησή του είναι συχνότερη από ό,τι γενικά πιστεύεται. Πρόσφατη διεθνής μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Survey of Ophthalmology», υπολόγισε ότι η ετήσια επίπτωσή της σε όλο τον κόσμο είναι 12,17 ανά 100.000. Την υψηλότερη επίπτωση έχει η Ευρώπη (14,52 ανά 100.000) και τη χαμηλότερη ορισμένες χώρες της αμερικανικής ηπείρου (8,95 ανά 100.000). Σε απόλυτους αριθμούς εκτιμάται ότι κατά μέσο όρο την εκδηλώνει 1 άνθρωπος στους 10.000 σε ετήσια βάση.
Πότε συμβαίνει η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς
«Η αποκόλλησή του αμφιβληστροειδούς συμβαίνει όταν ο χιτώνας απομακρύνεται από την φυσιολογική του θέση. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν το υαλοειδές σώμα που καλύπτει το οπίσθιο τμήμα του οφθαλμού και προσφύεται με ισχυρές ίνες στον αμφιβληστροειδή, εισχωρήσει κάτω από αυτόν από κάποια σχισμή, ανασηκώνοντάς τον.
Η κατάσταση αυτή αποκαλείται ρηγματογενής αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς», εξηγεί ο Χειρουργός Οφθαλμίατρος δρ Ευάγγελος Τσίχλης, MD, PhD, από το Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας LaserVision, διδάκτωρ Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης.
Η ακριβής αιτιολογία της ρηγματογενούς αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς παραμένει άγνωστη. Ωστόσο έχουν ταυτοποιηθεί ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο της εμφάνισής της. Ανάμεσα τους συμπεριλαμβάνεται η ηλικία, η υψηλή μυωπία (άνω των 4 βαθμών) ακόμα και αν έχει διορθωθεί με laser, προηγηθείσα εγχείρηση στο μάτι (κυρίως για καταρράκτη) και ιστορικό σοβαρού οφθαλμικού τραυματισμού.
Οικογενειακό ιστορικό
Τον κίνδυνο αυξάνει επίσης το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς και η ενδοφθάλμια φλεγμονή. Τέλος, τον αυξάνουν και ορισμένες οφθαλμοπάθειες, όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, ορισμένα κληρονομικά νοσήματα (π.χ. σύνδρομα Marfan, Stickler, Wagner) κλπ..
Σε αρκετές μελέτες έχει επίσης διερευνηθεί κατά πόσο θα μπορούσε η σωματική δραστηριότητα να συμβάλλει στην αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Αυτή δεν φαίνεται να συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τη ρηγματογενή αποκόλληση του. Γι' αυτό τον λόγο «δεν συνιστάται περιορισμένη σωματική δραστηριότητα, ούτε καν στις ομάδες υψηλού κινδύνου που προαναφέρθηκαν», διευκρινίζει ο κ. Τσίχλης.
Επιπρόσθετα, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα ότι μπορεί να συμβεί αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς λόγω της έντονης προσπάθειας που καταβάλλεται κατά τον φυσικό τοκετό. «Ο φυσιολογικός τοκετός ακόμα και στις μυωπικές έγκυες δεν αυξάνει τον κίνδυνο αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς. Ούτε αυξάνεται ο κίνδυνος υποτροπής της αποκόλλησης στις εγκύους με ιστορικό», τονίζει.
Σε κάθε περίπτωση, «το σημαντικό είναι η έγκαιρη διάγνωση της αποκόλλησης», συνεχίζει. Και αυτό γιατί αν καθυστερήσει η θεραπεία, μπορεί να συμβεί μη αναστρέψιμη απώλεια της όρασης. Η έγκαιρη διάγνωση, όμως, προϋποθέτει ότι όλοι γνωρίζουν τα συμπτώματα της αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς.
Συμπτώματα
«Η συμπτωματολογία ποικίλει. Οι περισσότεροι ασθενείς παρατηρούν ξαφνικά λάμψεις (φωταψίες), μαύρα στίγματα ή/και σκιές με μορφή «καπνού» ή «κλωστών» στο οπτικό πεδίο τους. Έχουν επίσης αρχικά περιορισμό σε τμήμα του περιφερικού οπτικού πεδίου τους και μείωση της όρασης. Αν δεν υπάρξει έγκαιρη αντιμετώπιση, ακολουθεί πλήρης απώλεια όλου του οπτικού πεδίου», εξηγεί ο κ. Τσίχλης.
Η αντιμετώπιση της αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς είναι χειρουργική. Η πλέον διαδεδομένη μέθοδος είναι η υαλοειδεκτομή κατά την οποία το υαλοειδές σώμα αφαιρείται και αντικαθίσταται προσωρινά με αέριο ή έλαιο σιλικόνης. Η υαλοειδεκτομή (ή βιτρεκτομή) διενεργείται υπό τοπική αναισθησία χωρίς να απαιτείται η παραμονή του ασθενούς στην κλινική.
Όταν η αποκόλληση αντιμετωπιστεί εγκαίρως (το αργότερο μέχρι την επομένη ημέρα από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων), η πρόγνωση είναι πολύ καλή έως άριστη. Η πλειονότητα των ασθενών εμφανίζουν μετεγχειρητικά την όραση που είχαν προτού συμβεί η αποκόλληση. Αν όμως η επέμβαση καθυστερήσει, τα οφθαλμολογικά ελλείμματα μπορεί να είναι μόνιμα.
«Συμπερασματικά, οποιοσδήποτε εμφανίσει συμπτώματα ύποπτα για αποκόλληση αμφιβληστροειδούς επιβάλλεται να υποβληθεί άμεσα σε οφθαλμολογική εξέταση (βυθοσκόπηση). Ειδικά οι μύωπες κι οι υποβληθέντες σε εγχείρηση καταρράκτη πρέπει να υποβάλλονται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο σε προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο με βυθοσκόπηση, για να εξακριβώνεται η ακεραιότητα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα», καταλήγει ο κ. Τσίχλης.
