Ανησυχία προκαλεί στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα η αύξηση των περιστατικών του καρκίνου του παχέος εντέρου, ιδίως ανάμεσα στους νεότερους ανθρώπους κάτω των 50 ετών.

Σύμφωνα, μάλιστα, με την επίσημη ιστοσελίδα του πανεπιστημίου του Yale, ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι και η νούμερο 1 αιτία θανάτου από καρκίνο για τους άνδρες κάτω των 50 ετών και η νούμερο 2 για τις γυναίκες (μετά τον καρκίνο του μαστού). Αξίζει, δε, να σημειώσουμε ότι υπάρχουν στοιχεία που προβλέπουν ότι τα περιστατικά για αυτή την ηλικιακή ομάδα αναμένεται να σημειώσουν αύξηση που ξεπερνάει το 140%.

Τα καλά νέα είναι ότι, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, μόλις το 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου οφείλονται σε γονιδιακούς παράγοντες. Αυτό σημαίνει πως περιβαλλοντικοί παράγοντες και επιλογές που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, όπως είναι η διατροφή και η άσκηση, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου για εκατομμύρια ασθενείς.

Αναζητώντας, λοιπόν, τρόπους για την πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου ο Δρ Tim Spector, καθηγητής Γενετικής Επιδημιολογίας στο King’s College London, ηγείται του βρετανικού σκέλους μιας διεθνούς ερευνητικής προσπάθειας που εξετάζει τη σύνδεση της αύξησης των περιστατικών αυτού του καρκίνου με τη διατροφή μας.

Ακολουθεί το άρθρο που δημοσίευσε πρόσφατα στη Daily Mail:

«Το NHS παρέχει πληθώρα συστάσεων σε όσους επιθυμούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου. Αυτό περιλαμβάνει τη διακοπή του καπνίσματος, τον περιορισμό του αλκοόλ, τη συστηματική άσκηση και την αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης κόκκινου κρέατος. Όλα αυτά είναι λογικά και επιστημονικά τεκμηριωμένα μέτρα.

Ωστόσο, μέσα από τα πολυετή μου χρόνια έρευνας στο μικροβίωμα του εντέρου -και ως συνιδρυτής της επιστημονικής και διατροφικής εταιρείας ZOE- έχω αρχίσει να ανησυχώ έντονα που η πλειοψηφία του πληθυσμού αγνοεί ότι δεν καταναλώνει επαρκώς ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό, το οποίο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο και για τις δύο αυτές θανατηφόρες παθήσεις.

Τα καλά νέα είναι ότι πρόκειται για κάτι που όλοι μπορείτε να προμηθευτείτε εύκολα και οικονομικά στο εβδομαδιαίο σας σούπερ μάρκετ: Τις φυτικές ίνες».

Καρκίνος του παχέος εντέρου: Πώς οι φυτικές ίνες μειώνουν τον κίνδυνο

Οι φυτικές ίνες είναι μια μορφή υδατάνθρακα -θρεπτικό συστατικό που παρέχει ενέργεια στον οργανισμό- και βρίσκονται φυσικά στα φυτά.

Σε αντίθεση με άλλους υδατάνθρακες, όπως η ζάχαρη και το άμυλο, οι φυτικές ίνες δεν πέπτονται εύκολα και δεν απορροφώνται από τον οργανισμό. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα δεν μπορεί να τις διασπάσει σε ενέργεια, κάτι που αναλαμβάνουν οι μικροοργανισμοί του εντέρου μας, οι οποίοι παράγουν χρήσιμες ουσίες από την επεξεργασία τους.

«Ο ακριβής λόγος για τον οποίο οι φυτικές ίνες έχουν τόσο έντονη επίδραση στην υγεία μας παραμένει ασαφής. Ωστόσο, τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι σχετίζεται με το μικροβίωμα του εντέρου – τα δισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν στο πεπτικό μας σύστημα. Αυτά τα μικρόβια επηρεάζουν την πέψη, αλλά και πολλά άλλα συστήματα του σώματος.

Μία από τις βασικές τους λειτουργίες είναι η μείωση της φλεγμονής. Η φλεγμονή αποτελεί αντίδραση του ανοσοποιητικού σε μία απειλή, όπως μια λοίμωξη. Κανονικά, είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία του οργανισμού. Όμως, σε ορισμένες περιπτώσεις, η φλεγμονή επιμένει ακόμη και χωρίς πραγματικό λόγο.

Αυξημένα και χρόνια επίπεδα φλεγμονής έχουν συνδεθεί με καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνο. Η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης, το χρόνιο στρες και η φτωχή διατροφή αυξάνουν επίσης τη φλεγμονή στο σώμα. Έρευνες δείχνουν ότι τα μικρόβια του εντέρου μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή παράγοντας λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας. Και, το σημαντικότερο, αυτά τα λιπαρά οξέα δημιουργούνται όταν τα βακτήρια του εντέρου διασπούν τις φυτικές ίνες. Γι’ αυτό δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η επαρκής πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί να σας σώσει τη ζωή.

Ενισχύονται επίσης συνεχώς τα στοιχεία που δείχνουν ότι η ποικιλία στις φυτικές ίνες έχει μεγάλη σημασία για την υγεία του εντέρου. Κι αυτό γιατί τα μικρόβια είναι «επιλεκτικά»: ορισμένα βακτήρια καταναλώνουν έναν τύπο φυτικών ινών αλλά όχι κάποιον άλλον. Επομένως, για να παραχθούν περισσότερα ωφέλιμα λιπαρά οξέα, είναι σημαντικό να παρέχετε στο έντερο διαφορετικούς τύπους ινών.

Ωστόσο, υπάρχουν και άμεσα οφέλη από την κατανάλωση της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που λαμβάνουν επαρκείς φυτικές ίνες έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καούρες, πεπτικά προβλήματα, ψυχικές διαταραχές και λοιμώξεις όπως το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη», γράφει ο καθηγητής.

«Ένας ανησυχητικός αριθμός ανθρώπων παρουσιάζει σοβαρή ανεπάρκεια σε φυτικές ίνες»

Υπάρχουν πολλοί τύποι φυτικών ινών σε τρόφιμα όπως τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, τα αποξηραμένα φρούτα, τα ζυμαρικά και το ψωμί ολικής άλεσης, καθώς και οι πατάτες με τη φλούδα τους.

«Κι όμως, παρά τη φαινομενική αφθονία τέτοιων τροφών, ένας ανησυχητικός αριθμός ανθρώπων παρουσιάζει σοβαρή ανεπάρκεια σε φυτικές ίνες», όπως αποκαλύπτει ο Δρ Tim Spector.

Στο άρθρο του, ο καθηγητής γράφει:

«Οι ενήλικες θα πρέπει να καταναλώνουν περίπου 30 γραμμάρια φυτικών ινών την ημέρα. Ο τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου εξαρτάται από τις διατροφικές επιλογές του καθενός. Θα μπορούσε να περιλαμβάνει μερικές μερίδες φρούτων και λαχανικών, μια φέτα ψωμί ολικής άλεσης, μια χούφτα βρώμη, λίγους ξηρούς καρπούς και σπόρους και ένα φλιτζάνι φακές.

Ωστόσο, λιγότεροι από ένας στους δέκα Βρετανούς καταφέρνουν να πετύχουν αυτόν τον ημερήσιο στόχο. Ο μέσος όρος πρόσληψης περιορίζεται στα 20 γραμμάρια την ημέρα.

Πρόκειται για ένα σύγχρονο ιατρικό πρόβλημα. Οι διατροφές των μακρινών μας προγόνων περιλάμβαναν ποικιλία φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών, σπόρων και οσπρίων. Χωρίς την πολυτέλεια να πετούν τρόφιμα, κατανάλωναν ακόμη και τα ινώδη, σκληρά μέρη των λαχανικών.

Σήμερα, ωστόσο, τα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι γεμάτα με επεξεργασμένα τρόφιμα, που στερούνται αυτών των φυσικών φυτικών συστατικών. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Οι φυτικές ίνες δεν διατηρούνται τόσο καλά όσο άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως η ζάχαρη, καθιστώντας τις ακατάλληλες για προϊόντα που πρέπει να μείνουν στο ράφι για μήνες.

Επιπλέον, επειδή είναι δύσκολες στην πέψη, οι φυτικές ίνες προκαλούν γρηγορότερο κορεσμό. Υπάρχουν μάλιστα ενδείξεις ότι διεγείρουν χημικές ουσίες στον εγκέφαλο που ενισχύουν το αίσθημα πληρότητας. Για αυτόν τον λόγο, κάποιοι τις αποκαλούν «η φυσική εκδοχή του Ozempic» – του ενέσιμου φαρμάκου που καταστέλλει την όρεξη και χρησιμοποιείται ευρέως.

Αυτό όμως είναι το αντίθετο από αυτό που θέλουν οι μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων. Αν τα μπισκότα ήταν γεμάτα φυτικές ίνες αντί για ζάχαρη, θα καταναλώνονταν λιγότερα – με αρνητικές συνέπειες για τα κέρδη των εταιρειών.

Και το κράτος φέρει ευθύνη. Μια εκστρατεία ενημέρωσης του NHS για τη σημασία των φυτικών ινών και πώς να τις εντάξετε στη διατροφή σας θα μπορούσε να κάνει τεράστια διαφορά. Κι όμως, για λόγους που αδυνατώ να κατανοήσω, κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει ποτέ.

Η διατροφική αυτή κρίση σε επίπεδο φυτικών ινών είναι ανησυχητική, καθώς τα επιστημονικά δεδομένα για τους κινδύνους είναι ξεκάθαρα. Έρευνες δείχνουν ότι για κάθε επιπλέον γραμμάριο φυτικών ινών που καταναλώνετε, μειώνεται ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου κατά 14%. Αυτό ισοδυναμεί με μια φέτα ψωμί σίκαλης».