Το έμφραγμα του μυοκαρδίου εκδηλώνεται όταν η ροή του αίματος προς την καρδιά μειώνεται σημαντικά ή ακόμη και διακόπτεται εντελώς. Η κατάσταση αυτή προκαλείται συνήθως από τη συσσώρευση λίπους, χοληστερίνης και άλλων ουσιών στα τοιχώματα των στεφανιαίων αρτηριών, των αγγείων δηλαδή που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα. Οι εναποθέσεις αυτές ονομάζονται πλάκες, ενώ η διαδικασία σχηματισμού τους είναι γνωστή ως αθηροσκλήρωση.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μία πλάκα μπορεί να σπάσει, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί θρόμβος που εμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αίματος. Όταν το αίμα δεν μπορεί να φτάσει σε συγκεκριμένο τμήμα του καρδιακού μυός, ο ιστός αυτός κινδυνεύει να υποστεί σοβαρή βλάβη ή ακόμη και να καταστραφεί ολοκληρωτικά.
Τα συμπτώματα του εμφράγματος
Τα συμπτώματα του εμφράγματος διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιοι παρουσιάζουν ήπιες ενοχλήσεις, άλλοι πιο σοβαρές, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις χωρίς κανένα σύμπτωμα.
Σύμφωνα με τη Mayo Clinic, τα πιο συνηθισμένα σημάδια είναι:
- πόνος ή πίεση στο στήθος, που μπορεί να μοιάζει με σφίξιμο, κάψιμο ή βάρος
- δυσφορία που αντανακλά στον ώμο, το χέρι, την πλάτη, τον λαιμό, τη γνάθο, τα δόντια ή κάποιες φορές στο άνω μέρος της κοιλιάς
- έντονος κρύος ιδρώτας
- ασυνήθιστη κόπωση
- καούρα ή δυσπεψία
- ζάλη ή ξαφνικό αίσθημα λιποθυμίας
- ναυτία
- δυσκολία στην αναπνοή
Στις γυναίκες τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο άτυπα, όπως σύντομος ή αιφνίδιος πόνος στον λαιμό, το χέρι ή την πλάτη. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το πρώτο σημάδι εμφράγματος είναι η αιφνίδια καρδιακή ανακοπή.
Αν και κάποια εμφράγματα εκδηλώνονται ξαφνικά, σε πολλούς ασθενείς προηγούνται προειδοποιητικά σημάδια ώρες, ημέρες ή και εβδομάδες πριν. Ο πόνος ή η πίεση στο στήθος (στηθάγχη) που επιμένει και δεν υποχωρεί με την ξεκούραση μπορεί να αποτελεί ένα πρώιμο καμπανάκι κινδύνου. Η στηθάγχη οφείλεται σε προσωρινή μείωση της ροής αίματος προς την καρδιά.
Σε κάθε περίπτωση, αν υποψιάζεστε ότι παθαίνετε έμφραγμα, πρέπει να καλέσετε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Η πιο επικίνδυνη ηλικία για άνδρες και γυναίκες
Οι άνδρες ηλικίας 45 ετών και άνω και οι γυναίκες ηλικίας 55 ετών και άνω έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν έμφραγμα σε σχέση με τους νεότερους.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου
- Κάπνισμα και παθητικό κάπνισμα. Αν καπνίζετε, σταματήστε, καθώς το κάπνισμα είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου.
- Υψηλή αρτηριακή πίεση. Με τον χρόνο μπορεί να φθείρει τις αρτηρίες της καρδιάς, ενώ όταν συνυπάρχει με παχυσαρκία, διαβήτη ή υψηλή χοληστερίνη, ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμη περισσότερο.
- Υψηλή χοληστερίνη ή τριγλυκερίδια. Η «κακή» χοληστερίνη (LDL) και τα αυξημένα τριγλυκερίδια στενεύουν τις αρτηρίες. Αντίθετα, η «καλή» χοληστερίνη (HDL) σε φυσιολογικά επίπεδα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο.
- Παχυσαρκία. Συνδέεται με υπέρταση, διαβήτη, αυξημένα τριγλυκερίδια, υψηλή «κακή» και χαμηλή «καλή» χοληστερίνη.
- Διαβήτης. Η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα, όταν ο οργανισμός δεν παράγει ή δεν αξιοποιεί σωστά την ινσουλίνη, αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος.
- Μεταβολικό σύνδρομο. Πρόκειται για συνδυασμό παραγόντων όπως μεγάλη περίμετρος μέσης, υπέρταση, χαμηλή «καλή» χοληστερίνη, υψηλά τριγλυκερίδια και αυξημένο σάκχαρο. Όταν συνυπάρχουν τουλάχιστον τρεις από αυτούς, ο κίνδυνος καρδιοπάθειας διπλασιάζεται.
- Οικογενειακό ιστορικό. Αν συγγενείς πρώτου βαθμού εμφάνισαν έμφραγμα σε σχετικά μικρή ηλικία (έως 55 ετών για άνδρες, έως 65 για γυναίκες), ο κίνδυνος είναι αυξημένος.
- Έλλειψη σωματικής άσκησης. Η καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο, ενώ η τακτική άσκηση προστατεύει την καρδιά.
- Ανθυγιεινή διατροφή. Διατροφή πλούσια σε ζάχαρη, ζωικά λίπη, επεξεργασμένα τρόφιμα, τρανς λιπαρά και αλάτι επιβαρύνει σημαντικά την καρδιακή υγεία. Αντίθετα, τα φρούτα, τα λαχανικά, οι φυτικές ίνες και τα υγιεινά έλαια λειτουργούν προστατευτικά.
- Στρες. Το έντονο συναισθηματικό στρες, όπως οξύς θυμός, μπορεί να πυροδοτήσει έμφραγμα.
- Παράνομες ουσίες. Η κοκαΐνη και οι αμφεταμίνες μπορούν να προκαλέσουν σπασμό στις στεφανιαίες αρτηρίες και να οδηγήσουν σε έμφραγμα.
- Ιστορικό προεκλαμψίας. Η υπέρταση που εμφανίζεται κατά την εγκυμοσύνη αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων αργότερα στη ζωή.
- Αυτοάνοσα νοσήματα. Καταστάσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή ο λύκος συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος.
