Είναι γνωστό πως το κάπνισμα τσιγάρων αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, καθώς και άλλων προβλημάτων υγείας, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Το ερώτημα που συχνά τίθεται, όμως, είναι πόσα χρόνια καπνίσματος χρειάζονται μέχρι να εμφανιστεί κάποια νόσος.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η απάντηση δεν είναι απλή: είναι γεγονός ότι όσο περισσότερα τσιγάρα καπνίζετε τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος, είναι δύσκολο να οριστεί συγκεκριμένα πόσα χρόνια καπνίσματος οδηγούν στην εμφάνιση καρκίνου. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η διακοπή μειώνει σταδιακά τον κίνδυνο και συμβάλλει στην πρόληψη πολλών ασθενειών.
Πόσο καιρό χρειάζεται να καπνίζει κάποιος για να εμφανίσει καρκίνο;
Τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τον ακριβή χρόνο που απαιτείται είναι περιορισμένα, ωστόσο είναι σαφές ότι όσο περισσότερο και πιο εντατικά καπνίζει κάποιος, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου. Από την άλλη πλευρά, με τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα και διάφορες μορφές καρκίνου μειώνεται σταδιακά.
Δεν έχει σημασία μόνο η διάρκεια, αλλά και η ποσότητα. Όσο περισσότερα τσιγάρα καπνίζετε την ημέρα, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να νοσήσετε. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, το 90% των καρκίνων του πνεύμονα και το 40% των θανάτων από καρκίνο, μπορούν να αποδοθούν στο κάπνισμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρουν τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), το προσδόκιμο ζωής των καπνιστών είναι τουλάχιστον 10 χρόνια μικρότερο σε σχέση με εκείνων που δεν καπνίζουν.
Πόσα τσιγάρα την ημέρα αρκούν για να προκληθεί καρκίνος;
Δεν υπάρχει «ασφαλής» αριθμός τσιγάρων την ημέρα, αφού ακόμα και λίγα τσιγάρα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο. Όσο περισσότερα καπνίζετε, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανίσετε καρκίνο.
Μια μελέτη του 2021 με 229.028 συμμετέχοντες στην Αυστραλία εξέτασε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μέχρι την ηλικία των 80 ετών. Διαπιστώθηκε ότι μόνο το 1% όσων δεν είχαν καπνίσει ποτέ εμφάνισαν καρκίνο του πνεύμονα έως τα 80. Από την άλλη, για όσους κάπνιζαν, ο κίνδυνος αυξήθηκε στο 14%.
Η πιθανότητα ήταν 7,7% για όσους κάπνιζαν από ένα έως πέντε τσιγάρα την ημέρα, ενώ για περισσότερα από 35 τσιγάρα ημερησίως ο κίνδυνος έφτανε στο 26,4%.
Αξίζει να τονίσουμε ότι ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς ενεργό κάπνισμα, καθώς το παθητικό κάπνισμα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο.
Τι ποσοστό καπνιστών εμφανίζει καρκίνο και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας
Η προαναφερθείσα μελέτη στην Αυστραλία έδειξε ότι έως την ηλικία των 80 ετών, το 48,3% των καπνιστών θα εμφανίσουν καρκίνο, έναντι 41,1% όσων δεν καπνίζουν.
Το CDC σημειώνει ότι οι καπνιστές έχουν 15 έως 30 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με μη καπνιστές, πράγμα που ισχύει ακόμα και για όσους καπνίζουν περιστασιακά και όχι σε καθημερινή βάση.
Τα συγκεκριμένα στοιχεία αφορούν κυρίως τον καρκίνο του πνεύμονα, ενώ το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο και για πολλές άλλες μορφές καρκίνου.
Μεγάλη μελέτη του 2018, που παρακολούθησε 422.010 άτομα για έως και 30 χρόνια, έδειξε ότι το κάπνισμα συνδέεται και με:
- καρκίνο της ουροδόχου κύστης
- καρκίνο των νεφρών
- καρκίνο του ήπατος
- λέμφωμα
- καρκίνο του παγκρέατος
Το CDC αναφέρει επιπλέον στοιχεία που δείχνουν σύνδεση με:
- καρκίνο του τραχήλου της μήτρας
- καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού
- καρκίνο του οισοφάγου
- καρκίνο του λάρυγγα
- καρκίνο του στόματος και του φάρυγγα
- καρκίνο του στομάχου
Πέρα από τους καρκίνους, το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για άλλες σοβαρές παθήσεις των πνευμόνων, όπως άσθμα ενηλίκων, χρόνια βρογχίτιδα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και εμφύσημα. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα, όπως υπέρταση και θρομβώσεις, που με τη σειρά τους αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού ή εμφράγματος. Άλλες επιπτώσεις περιλαμβάνουν προβλήματα γονιμότητας, ουλίτιδα, αντίσταση στην ινσουλίνη, απώλεια οστικής πυκνότητας, διαταραχές της όρασης (γλαύκωμα, καταρράκτης, εκφύλιση ωχράς κηλίδας) και διαβήτη τύπου 2.
Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης των περισσότερων καρκίνων μέσα σε διάστημα 10 έως 20 ετών. Όσο νωρίτερα το σταματήσετε, τόσο μικρότερη η πιθανότητα νόσησης, αν και ο κίνδυνος παραμένει υψηλότερος σε σχέση με όσους δεν έχουν καπνίσει ποτέ.
Προκαλεί η νικοτίνη καρκίνο;
Η νικοτίνη είναι η εθιστική ουσία του καπνού. Οι περισσότερες καρκινογόνες ουσίες δεν βρίσκονται στη νικοτίνη, και η επιστημονική κοινότητα σε μεγάλο βαθμό συμφωνεί ότι δεν ευθύνεται άμεσα για την εμφάνιση καρκίνου. Ωστόσο, μελέτη του 2020 υπέδειξε ότι η νικοτίνη μπορεί να παίζει ρόλο τόσο στην ανάπτυξη καρκίνου όσο και στη μείωση της αποτελεσματικότητας των θεραπειών.
Τα προϊόντα νικοτίνης χωρίς καπνό, όπως τα αυτοκόλλητα, θεωρούνται ασφαλέστερα, αλλά εξακολουθούν να ενέχουν κινδύνους και να προκαλούν εξάρτηση.
Τι ισχύει για το ηλεκτρονικό τσιγάρο
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα, αλλά η έλλειψη μακροχρόνιων μελετών δεν επιτρέπει ασφαλή συμπεράσματα. Αν και η νικοτίνη στα υγρά ατμίσματος δεν φαίνεται να είναι καρκινογόνα, τα προϊόντα αυτά περιέχουν συχνά χημικά και αρωματικές ουσίες, όπως φορμαλδεΰδη και βαρέα μέταλλα, που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους πνεύμονες.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η διακετύλη, μια ουσία που βρίσκεται σε ηλεκτρονικά τσιγάρα με γεύσεις (όπως η βανίλια και η καρύδα) και έχει συνδεθεί με τη βρογχιολίτιδα obliterans.
Ακόμη και ηλεκτρονικά τσιγάρα χωρίς νικοτίνη μπορεί να περιέχουν διακετύλη, φορμαλδεΰδη και άλλες επιβλαβείς ουσίες. Για λόγους ασφάλειας, είναι προτιμότερο να αποφεύγετε το ηλεκτρονικό τσιγάρο, εφόσον έχετε τη δυνατότητα.
