Αν και πρόκειται για ένα άβολο θέμα συζήτησης, η αλήθεια είναι πως οι επισκέψεις στην τουαλέτα αποτελούν μια από τις αναγκαιότητες της ζωής, ενώ ο αριθμός τους και τα τυχόν προβλήματα που κάποιες φορές προκύπτουν κατά την απομάκρυνση των αποβλήτων από τον οργανισμό μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό δείκτη υγεία.

«Η αφόδευση θεωρείται κάπως ταμπού, αλλά είναι κάτι που κάνουν όλοι και είναι εξαιρετικά σημαντικό για την υγεία. Το πόσο συχνά πηγαίνετε τουαλέτα σχετίζεται με τον χρόνο διέλευσης της τροφής από το έντερο», εξήγησε στο Very Well Health ο γαστρεντερολόγος Will Bulsiewicz, M.D., από το Τσάρλεστον της Νότιας Καρολίνας.

Σύμφωνα με μελέτη του ιδίου, ο χρόνος διέλευσης της τροφής από το έντερο συχνά συνδέεται συνδέεται με αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου.

Ωστόσο, η συχνότητα των κενώσεων σχετίζεται και με την καρδιά. Άνθρωποι που πήγαιναν τουαλέτα λιγότερο από τρεις φορές την εβδομάδα είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιοπάθειας, εμφράγματος και εγκεφαλικού, σύμφωνα με μελέτη του 2020 στο BMJ Open. Μια ακόμη μελέτη, το 2023 στο Frontiers in Cardiovascular Medicine, έδειξε πιθανή σύνδεση με τα εμφράγματα λόγω ανισορροπίας του μικροβιώματος και φλεγμονής. Όλα αυτά δείχνουν πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζετε με βάση την επιστήμη τι θεωρείται φυσιολογικό και τι όχι στα κόπρανά σας.

Πόσες επισκέψεις στην τουαλέτα θεωρούνται φυσιολογικές

Τα φυσιολογικά κόπρανα είναι καφέ, ομοιόμορφα και αρκετά στέρεα. Πρέπει να βγαίνουν σχετικά εύκολα, χωρίς υπερβολική προσπάθεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι πηγαίνουν τουαλέτα μία με δύο φορές την ημέρα, συνήθως το πρωί ή μετά το πρωινό, λέει ο Bulsiewicz.

Η συχνότητα και η ώρα ποικίλλουν, ακόμη και σε φυσιολογικές συνθήκες, επιβεβαιώνει ο William W. Li, M.D., παθολόγος και ερευνητής στη Βοστώνη. Το έντερο είναι μοναδικό για κάθε άνθρωπο, γι’ αυτό χρειάζεται να γνωρίζετε τη δική σας συνήθεια και να προσέχετε πότε ξεφεύγετε από αυτήν.

«Το βασικό είναι να μην έχετε δυσφορία. Αν δεν έχετε τακτικές κενώσεις ή δεν νιώθετε ότι αδειάζετε πλήρως, μπορεί να έχετε δυσκοιλιότητα», εξηγεί ο Kenneth Brown, M.D., γαστρεντερολόγος στο Τέξας.

Συμπτώματα δυσκοιλιότητας:

• Λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα
• Σκληρά, ξηρά κόπρανα που βγαίνουν δύσκολα
• Αίσθηση ότι έχετε κι άλλα κόπρανα που δεν μπορείτε να αποβάλετε

Η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι παροδική και να βελτιωθεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αν γίνει χρόνια, δεν είναι μόνο ενοχλητική με φουσκώματα και πόνο, αλλά μπορεί να βλάψει και την υγεία σας, τονίζει ο Brown.

Πιθανές επιπλοκές χρόνιας δυσκοιλιότητας:

• Αιμορροΐδες
• Αιμορραγία από το ορθό
• Ραγάδα πρωκτού
• Κοπρόσταση (συσσώρευση σκληρών κοπράνων που δεν αποβάλλονται)
• Ορθοκήλη (προβολή του παχέος εντέρου από το ορθό)

«Δεν είναι απαραίτητο να έχετε κένωση κάθε μέρα. Όμως, αν περάσουν αρκετές μέρες χωρίς να πάτε τουαλέτα, ειδικά αν συνοδεύεται από πόνο ή πρήξιμο στην κοιλιά, καλό είναι να απευθυνθείτε σε γιατρό, για να αποκλειστεί πιθανή απόφραξη», λέει ο Li.

Από την άλλη πλευρά, και η υπερβολική συχνότητα μπορεί να κρύβει πρόβλημα. Περισσότερες από τρεις κενώσεις την ημέρα, η χρόνια διάρροια, η έντονη επιτακτική ανάγκη ή το να ξυπνάτε μέσα στη νύχτα για να πάτε τουαλέτα, είναι ενδείξεις που χρειάζονται ιατρικό έλεγχο, σύμφωνα με τον Bulsiewicz.

Παράγοντες που επηρεάζουν τη συχνότητα

Η συχνότητα αφόδευσης είναι προσωπική και εξαρτάται από:

• Γενετικούς παράγοντες: Μελέτη του 2021 στο Cell Genomics έδειξε ότι τα γονίδια επηρεάζουν τη σύσταση και τη συχνότητα των κοπράνων, καθώς και το μικροβίωμα.
• Μικροβίωμα: Η δυσβίωση (ανισορροπία βακτηρίων) μπορεί να συμβάλλει στη χρόνια δυσκοιλιότητα, ενώ και η ίδια η δυσκοιλιότητα μπορεί να επιδεινώσει τη δυσβίωση (μελέτη 2024, Frontiers in Microbiology).
• Ηλικία: Περίπου το ένα τρίτο των Αμερικανών άνω των 60 έχουν συμπτώματα δυσκοιλιότητας (NIDDK).
• Τρόπο ζωής: Διατροφή, φυτικές ίνες και επαρκή υγρά παίζουν καθοριστικό ρόλο.
• Παθήσεις: Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), φλεγμονώδης νόσος εντέρου (IBD), διαταραχές θυρεοειδούς.
• Φάρμακα: Ορισμένα προκαλούν διάρροια ή δυσκοιλιότητα (ΜΣΑΦ, μετφορμίνη, αντιόξινα, χημειοθεραπεία).

3 τρόποι για να έχετε τακτικές κενώσεις

Αν θέλετε να διατηρήσετε μια σταθερή ρουτίνα και περίπου μία κένωση την ημέρα, οι ειδικοί προτείνουν:

• Περισσότερες φυτικές ίνες: Φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής, ξηροί καρποί, όσπρια. Στόχος: 28–34 γρ. την ημέρα.
• Επαρκή ενυδάτωση: Τα κόπρανα αποτελούνται κατά 74% από νερό. Ελέγξτε τα ούρα σας – πρέπει να είναι ανοιχτόχρωμα (σαν λεμονάδα), όχι σκούρα (σαν χυμός μήλου).
• Άσκηση: Η κίνηση διεγείρει το έντερο. Στόχος: 150 λεπτά μέτριας ή 75 λεπτά έντονης αερόβιας άσκησης την εβδομάδα, συν δύο προπονήσεις ενδυνάμωσης.

Πότε να δείτε γιατρό

Σύμφωνα με τον Bulsiewicz, τα παρακάτω συμπτώματα μπορεί να κρύβουν σοβαρό πρόβλημα και χρειάζονται άμεσο έλεγχο:

• Επίμονος ή έντονος κοιλιακός πόνος (π.χ. σκωληκοειδίτιδα, απόφραξη, χολοκυστίτιδα)
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους (πιθανή φλεγμονώδης νόσος, κοιλιοκάκη ή καρκίνος)
• Δυσκολία ή πόνος στην κατάποση (πιθανή βλάβη στον οισοφάγο)
• Μαύρα ή αιματηρά κόπρανα (πιθανό έλκος, εκκολπωματίτιδα, αιμορροΐδες, καρκίνος)
• Πολύ λεπτά κόπρανα σε επαναλαμβανόμενη βάση (πιθανές αποφρακτικές βλάβες στο παχύ έντερο)
• Ίκτερος (κιτρίνισμα δέρματος και ματιών – πιθανή ηπατική νόσος ή απόφραξη χοληφόρων)
• Επίμονα προβλήματα πέψης (διάρροια, δυσκοιλιότητα, εμετοί, καούρες)
• Ανεξήγητη κόπωση ή αδυναμία (πιθανή αναιμία λόγω αιμορραγίας ή φλεγμονής)