Η χθεσινή έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) με τίτλο «Can people afford to pay for health care? New evidence on financial protection in Greece» αποκαλύπτει ότι στο 10% των ελληνικών νοικοκυριών οι δαπάνες για την Υγεία βγαίνουν από την τσέπη τους, με αποτέλεσμα να φτάνουν σε επίπεδα που μπορούν να χαρακτηριστούν «καταστροφικά».

Σύμφωνα με την έκθεση, η οικονομική επιβάρυνση είναι ιδιαίτερα έντονη για τα νοικοκυριά με τα χαμηλότερα εισοδήματα. Το φτωχότερο 20% του πληθυσμού συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος των «καταστροφικών» δαπανών.

Η έκθεση αποτυπώνει επίσης:

• Οι κύριες αιτίες της οικονομικής επιβάρυνσης για τα φτωχά νοικοκυριά είναι φάρμακα εξωνοσοκομειακής περίθαλψης και άλλες παροχές εξωνοσοκομειακής φροντίδας.
• Σε νοικοκυριά με μεγαλύτερα εισοδήματα, οι «καταστροφικές» δαπάνες συνδέονται συχνότερα με νοσηλείες και οδοντιατρική φροντίδα.
• Παρά την αύξηση της δημόσιας δαπάνης για την υγεία από την οικονομική κρίση του 2008 και μετά, η Ελλάδα παραμένει πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ ως προς τη μερίδα του ΑΕΠ που αφιερώνεται στην υγεία.
• Οι ελλείψεις σε κάλυψη -ποιοτική ή ποσοτική- της πρωτοβάθμιας και εξωνοσοκομειακής φροντίδας, μαζί με τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής των πολιτών (co-payments), δημιουργούν σοβαρά εμπόδια στην πρόσβαση και στην οικονομική βιωσιμότητα της υγειονομικής φροντίδας.

Το χάσμα

Η έκθεση του ΠΟΥ δείχνει ότι, παρά τις όποιες βελτιώσεις τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού εξακολουθεί να βιώνει την υγεία ως προνόμιο και όχι ως δικαίωμα.

Παράλληλα, τα στοιχεία από άλλες μελέτες -όπως η πρόσφατη αναφορά του ΟΟΣΑ- επιβεβαιώνουν ότι στην Ελλάδα ένα μεγάλο ποσοστό της συνολικής δαπάνης υγείας χρηματοδοτείται ιδιωτικά, μέσω των ίδιων των πολιτών.

Ταυτόχρονα, η ανάγκη για φροντίδα -γενική, οδοντιατρική ή φαρμακευτική- συχνά παραμένει ανικανοποίητη (unmet need), ιδιαίτερα για τα πιο οικονομικά ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού.

Οι προτάσεις του ΠΟΥ

Η έκθεση του ΠΟΥ προτείνει μια σειρά μέτρων για να μειωθεί η ανισότητα και να ενισχυθεί η κοινωνική προστασία στην υγεία:

• Μετατροπή των co-payments για φάρμακα και εξωνοσοκομειακή φροντίδα σε σταθερά, χαμηλά ποσά, με αυτόματες εξαιρέσεις για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.
• Ενίσχυση της χρήσης γενόσημων φαρμάκων, με ρύθμιση τιμών και ορθολογική συνταγογράφηση, ώστε η φαρμακευτική περίθαλψη να γίνει πιο προσιτή.
• Διεύρυνση της δημόσιας κάλυψης για μη-επείγουσα οδοντιατρική φροντίδα, ιδίως για παιδιά και οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.
• Επανεξέταση των κριτηρίων πρόσβασης στην δημόσια υγεία, π.χ. μετατροπή των δικαιωμάτων από βάση εισφορών σε βάση κατοικίας, έτσι ώστε όλοι οι κάτοικοι να έχουν ίση πρόσβαση, ανεξαρτήτως εργασιακής κατάστασης.
• Βελτίωση της διακυβέρνησης και της κατανομής των δημόσιων πόρων για την υγεία, ώστε να κατευθύνονται πιο αποτελεσματικά στους πιο ευάλωτους.

Οι συνέπειες στην Ελλάδα

Τα ευρήματα του ΠΟΥ λειτουργούν ως καμπανάκι: για μεγάλο μέρος του πληθυσμού, η υγεία δεν είναι μια σταθερή δημόσια υπηρεσία αλλά μια χρέωση που μπορεί να φέρει οικογένειες στα όρια της φτώχειας.

Οι προτάσεις του ΠΟΥ δεν είναι απλώς τεχνικές -έχουν βαθύ κοινωνικό περιεχόμενο. Αν εφαρμοστούν, μπορούν να μειώσουν οικονομικές ανισότητες, να εξασφαλίσουν πρόσβαση στην υγεία με αξιοπρέπεια και να επαναφέρουν την υγεία στην καρδιά των δημόσιων πολιτικών, ως κοινωνικό δικαίωμα και όχι ως προνόμιο.