Στην καθημερινότητα, οι περισσότεροι γονείς καταφεύγουν σε φράσεις που έχουν ακούσει ή που τους φαίνονται αυτονόητες, χωρίς να συνειδητοποιούν πώς μπορεί να επηρεάζουν τα παιδιά. Οι παιδοψυχολόγοι όμως, μέσα από την εμπειρία τους γνωρίζουν ότι ο τρόπος που εκφραζόμαστε παίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχολογία και τη συμπεριφορά των παιδιών.

Γι’ αυτό, ειδικοί που είναι και οι ίδιοι γονείς εξηγούν ποιες φράσεις αποφεύγουν να χρησιμοποιούν με τα δικά τους παιδιά και γιατί. Το ότι μπορεί να λέτε κάποιες από αυτές δεν σημαίνει ότι κάνετε κάτι λάθος, αλλά ίσως η δική τους οπτική να βοηθήσει όλους μας να γίνουμε πιο συνειδητοί στον τρόπο που επικοινωνούμε με τα παιδιά μας.

1. «Με απογοήτευσες»

Η παιδιατρική ψυχολόγος και σύμβουλος γονέων Ann-Louise Lockhart εξήγησε στην αμερικανική Huff Post ότι δεν χρησιμοποιεί αυτή τη φράση με τα παιδιά της για δύο λόγους. Πρώτον, όπως είπε, το να την ακούσει κανείς «πονάει πολύ», όποια κι αν είναι η ηλικία του. Επιπλέον, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στη συμπεριφορά του παιδιού στο μέλλον.

Όταν ένας γονιός πει στο παιδί του ότι το απογοήτευσε, το παιδί μπορεί να αρχίσει να προσπαθεί υπερβολικά να τον ευχαριστεί και να φοβάται να κάνει λάθη «για να μην ξανακούσει αυτές τις λέξεις που πληγώνουν», όπως ανέφερε. Αυτή η ανησυχία και η τελειομανία μπορεί να επηρεάσουν και άλλους τομείς της ζωής του.

Από την άλλη, το παιδί μπορεί να υιοθετήσει την ιδέα ότι «είναι απογοήτευση» και να αρχίσει να συμπεριφέρεται ανάλογα. «Έτσι, ένας γονιός μπορεί να δει περισσότερη αντίδραση, περισσότερη ειρωνεία ή προκλητική συμπεριφορά», πρόσθεσε η Lockhart.

2. «Ηρέμησε»

Όταν είστε θυμωμένοι ή αγχωμένοι και κάποιος σας λέει να «ηρεμήσετε», πώς νιώθετε; Μάλλον όχι καλύτερα. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά. Το να τα απορρίψετε δεν θα τα βοηθήσει να ηρεμήσουν· το πιο πιθανό είναι να κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Η κλινική ψυχολόγος Martha Deiros Collado, συγγραφέας του βιβλίου How to Be the Grown-Up, εξήγησε ότι όταν το παιδί της είναι αναστατωμένο, ξέρει πως το να του πει να ηρεμήσει θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

«Δεν μπορείς να κρατήσεις μέσα σου ένα συναίσθημα που χρειάζεται να εκφραστεί. Αυτό δεν φέρνει ηρεμία, απλώς κάνει μια έκρηξη πιο πιθανή. Πριν έρθει η ηρεμία, το συναίσθημα πρέπει να εκδηλωθεί και να ακουστεί το μήνυμά του», είπε.

Όταν νιώθει την παρόρμηση να το πει, προσπαθεί πρώτα να ρυθμίσει τα δικά της συναισθήματα για να αντιμετωπίσει την κατάσταση πιο ήρεμα. «Όταν περάσει η καταιγίδα, το παιδί θα βρει μόνο του την ηρεμία του», είπε.

Η κλινική ψυχολόγος Cindy T. Graham, ιδρύτρια του Brighter Hope Wellness Center, ανέφερε ότι αποφεύγει αυτή τη φράση γιατί δεν βοηθά το παιδί να καταλάβει πώς να διαχειριστεί τα συναισθήματά του.

«Αντί γι’ αυτό, δίνω πιο συγκεκριμένες οδηγίες, όπως “Κοίταξέ με”, “Ας κάνουμε βαθιές αναπνοές”. Όταν το παιδί έχει ξεκάθαρες οδηγίες για το τι να κάνει, μπορεί να επικεντρωθεί σε στρατηγικές που θα το βοηθήσουν να ηρεμήσει», πρόσθεσε η ίδια.

3. «Χρησιμοποίησε τα λόγια σου»

Οι γονείς συχνά χρησιμοποιούν αυτή τη φράση όταν το παιδί γκρινιάζει, φωνάζει ή χειρονομεί, για να το ενθαρρύνουν να εκφράσει λεκτικά αυτό που θέλει.

Η Deiros Collado είπε ότι αποφεύγει να το λέει γιατί γνωρίζει πως εκείνες τις στιγμές το παιδί της, όσο κι αν έχει πλούσιο λεξιλόγιο, «δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στις λέξεις του».

«Όταν μου μιλά με γκρίνια και χωρίς συνοχή, ξέρω ότι νιώθει πίεση και το να της ζητήσω “χρησιμοποίησε τα λόγια σου” είναι άδικο», είπε.

Αντί γι’ αυτό, λέει εκείνη με ήρεμο τόνο αυτό που πιστεύει πως προσπαθεί να εκφράσει το παιδί, για παράδειγμα: «Είσαι πεινασμένη. Θες η μαμά να σου φτιάξει ένα σνακ;».

Όπως είπε, αυτό λειτουργεί συνήθως καλά: «Τις περισσότερες φορές, επαναλαμβάνει αυτά που είπα με πιο ήρεμο τόνο. Με τον καιρό θα βρίσκει πιο εύκολα τις λέξεις της, γιατί με έχει ακούσει να το κάνω πολλές φορές».

4. «Είσαι τεμπέλης/α»

Η Lockhart ανέφερε ότι αποφεύγει αυτή τη φράση με κάθε τρόπο. Όταν ένα παιδί δεν ολοκληρώνει μια εργασία ή μια υποχρέωση, οι γονείς συχνά υποθέτουν ότι απλώς δεν θέλει να την κάνει.

«Αντί να το χαρακτηρίσουμε τεμπέλικο, είναι σημαντικό να του δείξουμε, να του μάθουμε και να εξασκηθούμε μαζί του στην εκτέλεση της εργασίας. Χρειάζεται να εντοπίσουμε τι το δυσκολεύει και να το επαναλάβουμε πολλές φορές. Έτσι αποκτώνται δεξιότητες και δημιουργούνται υγιείς συνήθειες», εξήγησε η ίδια.

5. «Σταμάτα να κλαις»

Είναι φυσικό να σας στενοχωρεί να βλέπετε το παιδί σας να κλαίει και να θέλετε να σταματήσει. Ίσως να θεωρείτε ότι αυτό που το στενοχώρησε (ένα σπασμένο παιχνίδι ή ένας καβγάς στο σχολείο) δεν αξίζει δάκρυα.

Ωστόσο, η λύπη, ο θυμός και η απογοήτευση είναι φυσιολογικά συναισθήματα. Το κλάμα είναι «ανθρώπινο και υγιές», όπως είπε η Deiros Collado. Για αυτό, δεν λέει ποτέ στο παιδί της (ούτε στον εαυτό της) να σταματήσει να κλαίει.

«Τα δάκρυα βοηθούν να επουλωθεί ο συναισθηματικός και σωματικός πόνος. Όταν έρχονται, τα αποδέχομαι και προσπαθώ να ακούσω τι προσπαθούν να πουν», ανέφερε.

Αντί να πει στην κόρη της να μην κλαίει, την ενθαρρύνει να το κάνει, διαβεβαιώνοντάς την ότι είναι εντάξει.

«Έχει δικαίωμα να νιώθει τα συναισθήματά της βαθιά και ολοκληρωμένα. Και όταν περάσουν, θα είναι ξανά ήρεμη», συμπλήρωσε.

Η παιδιατρική ψυχολόγος Kristin Loiselle Rich από το Cincinnati Children’s Hospital Medical Center εξήγησε ότι το να πει κανείς στο παιδί να σταματήσει να κλαίει «δεν δείχνει ενσυναίσθηση» και μπορεί να το κάνει να διστάζει να μιλήσει στο μέλλον για τα συναισθήματά του.

«Αυτό μπορεί να το οδηγήσει να καταπιέζει τα συναισθήματα λύπης και στη συνέχεια και άλλα συναισθήματα, κάτι που μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση άγχους ή διαταραχών διάθεσης», εξήγησε.

6. «Να εκτιμάς ό,τι έκανα για σένα»

Η Lockhart ανέφερε ότι δεν απαιτεί ευγνωμοσύνη από τα παιδιά της. Πολλά παιδιά, είπε, εκτιμούν όσα κάνουν οι γονείς τους, αλλά μπορεί να είναι «πολύ εγωκεντρικά ή κοντόφθαλμα», γιατί απλώς είναι παιδιά.

«Μπορεί να μην έχουν ακόμη την ικανότητα να δουν τα πράγματα από τη σκοπιά του άλλου ή να εκφράσουν ενσυναίσθηση. Ίσως να μην μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους ή να μην έχουν τις λέξεις να το εκφράσουν», υπογράμμισε.

Σύμφωνα με τη ίδια, οι γονείς χρειάζεται να προσαρμόζουν τις προσδοκίες τους για το πώς εκδηλώνεται η ευγνωμοσύνη σε ένα παιδί: «Το να περιμένουμε από ένα παιδικό μυαλό να δείξει ευγνωμοσύνη με ενήλικο τρόπο είναι άδικο».

7. «Δεν είναι δική σου δουλειά»

Η Graham εξήγησε ότι αποφεύγει αυτή τη φράση «από ευγένεια», καθώς τη θεωρεί «άδικα σκληρή».

«Είναι το ίδιο εύκολο να πεις “Ξέρω ότι θέλεις να συμμετέχεις στη συζήτηση, αλλά μιλούσα με κάποιον άλλον”. Αν όμως δεν θέλετε το παιδί να παρεμβαίνει, τότε απλώς μην κάνετε συζητήσεις ενηλίκων μπροστά του», ανέφερε.

8. «Γιατί έτσι λέω εγώ»

Όταν ένα παιδί ζητά εξήγηση και ακούει αυτή την απάντηση, «νιώθει απογοήτευση γιατί δεν του δίνεται λόγος για μια απόφαση (συνήθως μια άρνηση) σε κάτι που είναι σημαντικό γι’ αυτό», εξήγησε.

Η Graham προτιμά να δίνει μια εξήγηση ανάλογη με την ηλικία του παιδιού.

«Αν το παιδί επιμένει, αναγνωρίζω τα συναισθήματά του, π.χ. “Ξέρω ότι ήθελες να...” και στη συνέχεια λέω “... αλλά ήδη σου εξήγησα γιατί, οπότε δεν θα το συζητήσουμε άλλο”».