Για πρώτη φορά στα χρονικά, μια ομάδα χειρουργών πραγματοποίησε μεταμόσχευση πνεύμονα από γενετικά τροποποιημένο χοίρο σε εγκεφαλικά νεκρό άνθρωπο, ο οποίος λειτούργησε για εννέα ημέρες, όπως ανακοίνωσαν οι ερευνητές.

Η έρευνα αυτή εντάσσεται στο πεδίο της ξενομεταμόσχευσης, μιας τεχνικής που επιχειρεί να δώσει λύση στην κρίση της έλλειψης οργάνων. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μόλις το 10% των ασθενών που χρειάζονται μεταμόσχευση παγκοσμίως καταφέρνει να βρει όργανο.

Παρά τη σημαντική πρόοδο, οι ειδικοί τονίζουν ότι η μεταμόσχευση πνευμόνων από χοίρους σε ασθενείς δεν είναι ακόμα σε θέση να προσφέρει μια λύση.

Ο Δρ Justin Chan, χειρουργός μεταμόσχευσης πνευμόνων στο NYU Langone Transplant Institute, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, χαρακτήρισε την εργασία «ενθαρρυντική και πολλά υποσχόμενη», αλλά υπογράμμισε ότι αφορά μόνο έναν ασθενή και αποτελεί «μερική επιτυχία».

«Αυτοί οι πνεύμονες δεν μπορούν να στηρίξουν μόνοι τους έναν ασθενή», τόνισε στον Guardian.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Andrew Fisher, καθηγητής μεταμόσχευσης αναπνευστικού στο Πανεπιστήμιο του Newcastle, σχολίασε: «Η δουλειά αυτή συμβάλλει στην κατανόησή μας, αλλά είναι απλώς ένα μικρό βήμα. Χρειάζεται πολύ περισσότερη έρευνα και σίγουρα δεν μιλάμε για την αρχή μιας νέας εποχής μεταμοσχεύσεων πνευμόνων από χοίρους».

Πώς γίνεται η ξενομεταμόσχευση

Τα τελευταία χρόνια η ξενομεταμόσχευση έχει εξελιχθεί σε βασικό πεδίο έρευνας, με καρδιές, νεφρά και ήπαρ χοίρων να έχουν ήδη μεταμοσχευθεί σε ανθρώπους. Οι χοίροι τροποποιούνται γενετικά με την αφαίρεση συγκεκριμένων γονιδίων και την προσθήκη ανθρώπινων, ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος απόρριψης.

Συνήθως, οι δοκιμές γίνονται αρχικά σε ανθρώπους με εγκεφαλικό θάνατο, πριν επιχειρηθούν σε ζωντανούς λήπτες. Μέχρι σήμερα, λίγοι ασθενείς υποβλήθηκαν σε τέτοιες επεμβάσεις, ενώ πολλοί έχασαν τη ζωή τους μέσα σε εβδομάδες ή μήνες, όχι πάντα λόγω του μοσχεύματος. Υπήρξαν ωστόσο και περιπτώσεις μεταμόσχευσης νεφρών από χοίρους, όπου οι ασθενείς επέζησαν αρκετούς μήνες με τα όργανα να λειτουργούν.

Η μεταμόσχευση πνευμόνων θεωρείται από τους ειδικούς ακόμη πιο δύσκολη.

«Κάθε αναπνοή φέρνει το εξωτερικό περιβάλλον μέσα στο σώμα», εξήγησε ο Fisher. «Αυτό σημαίνει ότι οι πνεύμονες πρέπει να αντέχουν σε ρύπανση, λοιμώξεις και άλλες επιθέσεις. Το ανοσοποιητικό στους πνεύμονες είναι πολύ ευαίσθητο και δραστήριο, κάτι που δυσκολεύει τις μεταμοσχεύσεις, όπου θέλουμε το αντίθετο».

Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine, οι Κινέζοι ερευνητές μεταμόσχευσαν τον αριστερό πνεύμονα ενός χοίρου φυλής Chinese Bama Xiang, με έξι γενετικές τροποποιήσεις, σε έναν 39χρονο άνδρα με εγκεφαλικό θάνατο.

Ο πνεύμονας παρέμεινε βιώσιμος και λειτουργικός για 216 ώρες, χωρίς να εμφανίσει υπεροξεία απόρριψη (γρήγορη και βίαιη αντίδραση του ανοσοποιητικού). Επίσης, δεν εντοπίστηκαν σημάδια λοίμωξης.

Παρόλα αυτά, 24 ώρες μετά τη μεταμόσχευση παρουσιάστηκαν υγρά και βλάβες, πιθανόν λόγω φλεγμονής που σχετιζόταν με την επέμβαση. Και παρότι ο λήπτης έλαβε ισχυρά ανοσοκατασταλτικά, το μόσχευμα σταδιακά δέχθηκε επίθεση από αντισώματα και υπέστη σοβαρές βλάβες με την πάροδο του χρόνου.

«Η πραγματική έκταση της βλάβης μάλλον υποτιμήθηκε, γιατί ο λήπτης είχε ακόμη τον δικό του πνεύμονα, ο οποίος κάλυπτε τη λειτουργία του χοίρειου πνεύμονα», σημείωσε ο Fisher.

Ο καθηγητής Peter Friend από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης τόνισε ότι η κατάσταση περιπλέκεται, καθώς ο εγκεφαλικός θάνατος προκαλεί από μόνος του έντονη φλεγμονή. «Μερικά από αυτά που παρατηρήθηκαν ίσως να οφείλονται απλώς σε αυτό», σχολίασε.

Οι ερευνητές παραδέχθηκαν ότι η τεχνική χρειάζεται βελτίωση: «Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την καλύτερη χρήση των ανοσοκατασταλτικών, για βελτιώσεις στις γενετικές τροποποιήσεις, για καλύτερη διατήρηση των πνευμόνων και για αξιολόγηση της λειτουργίας τους σε βάθος χρόνου».

Ο Friend ανέφερε επίσης ότι ερευνώνται και άλλες λύσεις για να αυξηθεί η διαθεσιμότητα οργάνων, όπως η ανακατασκευή μοσχευμάτων με βλαστοκύτταρα.

Κάποιες ερευνητικές ομάδες εξετάζουν ακόμη την ανάπτυξη «ανθρωποποιημένων» οργάνων μέσα σε χοίρους ή πρόβατα.

Σύμφωνα με τον Fisher, πέρα από τη ξενομεταμόσχευση, μια πολλά υποσχόμενη κατεύθυνση είναι η επεξεργασία πνευμόνων από δότες που κρίνονται ακατάλληλοι, ώστε να μπορούν τελικά να χρησιμοποιηθούν.

«Αν αυτό γίνει εφικτό, θα μπορούσε να εφαρμοστεί πολύ σύντομα και να αλλάξει ουσιαστικά τα δεδομένα μέσα στα επόμενα χρόνια», κατέληξε.