Η παρακεταμόλη είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο μη συνταγογραφούμενο φάρμακο για την ανακούφιση από πόνο και πυρετό. Ιδίως όσον αφορά τις εγκύους, οι επιλογές των οποίων σε φάρμακα είναι περιορισμένες σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, η παρακεταμόλη θεωρούταν μέχρι πολύ πρόσφατα ως μια από τις ασφαλέστερες και πιο δοκιμασμένες επιλογές. Μάλιστα, σύμφωνα τα διαθέσιμα στοιχεία, πάνω από τις μισές εγκύους λαμβάνουν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της κύησης παρακεταμόλη, ενώ το συγκεκριμένο σκεύασμα χρησιμοποιείται σε ανθρώπους από τον 19ο αιώνα.
Ωστόσο, σε πρόσφατη ανακοίνωσή του από το οβάλ γραφείο, ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε ότι η παρακεταμόλη συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο αυτισμού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η αύξηση των περιστατικών του αυτισμού
Πολλές φορές στο παρελθόν, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει μιλήσει για μια «επιδημία αυτισμού», υποστηρίζοντας ότι τα περιστατικά των νευροαναπτυξιακών διαταραχών σε παιδιά έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και τονίζοντας την ανάγκη να εντοπιστεί η ρίζα της αύξησης αυτής.
Πράγματι, τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των ατόμων που διαγιγνώσκονται με αυτισμό έχει αυξηθεί σημαντικά σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ασίας. Ειδικότερα για τις ΗΠΑ, εκτιμάται ότι 1 στα 31 παιδιά και 1 στους 45 Αμερικανούς ενήλικες έχει αυτισμό, σύμφωνα με τον οργανισμό Autism Speaks.
Ωστόσο, οι ειδικοί τονίζουν ότι ο λόγος που έχει αυξηθεί ο αριθμός των περιστατικών δεν οφείλεται στο ότι μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων έχει σήμερα αυτισμό σε σχέση με παλαιότερα, αλλά επειδή έχουν αλλάξει τα διαγνωστικά κριτήρια. Έτσι, πολλοί άνθρωποι που παλαιότερα θα θεωρείτο ότι δεν ανήκαν στο φάσμα του αυτισμού, πλέον συμπεριλαμβάνονται. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι περίπου το 60% της αύξησης μπορούσε να αποδοθεί στις αλλαγές των διαγνωστικών κριτηρίων.
Ακόμη, ένα μεγάλο μέρος της αύξησης οφείλεται αυξανόμενη ευαισθητοποίηση γύρω από τον αυτισμό και η σταδιακή μείωση του στίγματος, όχι μόνο στην ιατρική κοινότητα αλλά και σε γονείς, εκπαιδευτικούς και κοινωνία συνολικά. Η μεγαλύτερη διαθεσιμότητα διαγνωστικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι γονείς πλέον αναζητούν πιο εύκολα διάγνωση όταν αντιλαμβάνονται δυσκολίες στο παιδί, έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των περιστατικών.
«Εκεί που κάποτε ένα παιδί θα χαρακτηριζόταν απλώς δύσκολο ή προβληματικό στην τάξη, σήμερα οι γονείς μπορεί να ζητήσουν επίσημη διάγνωση», είπε στο περιοδικό Nature ο Nick Puts, ερευνητής νευροαναπτυξιακών διαταραχών στο King’s College του Λονδίνου και που έχει και ο ίδιος διαγνωστεί με αυτισμό.
Πού βασίζονται αυτά που είπε ο Ντόναλντ Τραμπ
Ο αμερικανός πρόεδρος, είπε μεταξύ άλλων: «Δεν είμαι πολύ προσεκτικός όσον αφορά αυτά που λέω. Η λήψη Tylenol [σ.σ.: εμπορική ονομασία της παρακεταμόλης στις ΗΠΑ] δεν είναι καλή. Εντάξει, θα το πω: Δεν είναι καλή. Η χρήση της μπορεί να συνδεθεί με ένα πολύ αυξημένο ρίσκο αυτισμού. [...] Παλέψτε σκληρά για να μην το πάρετε και πάρτε το μόνο αν έχετε πολύ υψηλό πυρετό. Σύντομα, οι γιατροί στις ΗΠΑ θα συμβουλεύονται να μην συνταγογραφούν το παυσίπονο Tylenol στις έγκυες».
Ο νέος ισχυρισμός του έρχεται περίπου ένα μήνα μετά από μια ανάλυση μελετών, η οποία δημοσιεύτηκε στις 14 Αυγούστου 2025 στο επιστημονικό περιοδικό BMC Environmental Health.
Στην ανάλυση αυτή, οι ερευνητές συνδύασαν στοιχεία από 46 μελέτες και περισσότερους από 100.000 συμμετέχοντες. Ορισμένες από τις μελέτες αυτές κατέγραψαν συσχέτιση ανάμεσα στην προγεννητική έκθεση σε παρακεταμόλη και στον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού και ΔΕΠΥ.
Ωστόσο, ακόμα και αυτή η ανάλυση δεν αποδεικνύει ότι η παρακεταμόλη προκαλεί άμεσα νευροαναπτυξιακές διαταραχές ούτε γνωρίζει τα αίτια που παρατηρήθηκε η συσχέτιση αυτή.
Επίσης, οι ερευνητές της παραπάνω ανάλυσης είπαν ότι η χρήση της παρακεταμόλης στην εγκυμοσύνη πρέπει να γίνεται με φειδώ αλλά δεν πρότειναν την πλήρη απαγόρευσή της. Αντίθετα, συνέστησαν μια «ισορροπημένη προσέγγιση».
«Συνιστούμε τη συνετή χρήση της παρακεταμόλης- τη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση, τη συντομότερη διάρκεια – υπό ιατρική καθοδήγηση, προσαρμοσμένη στις ατομικές εκτιμήσεις κινδύνου-οφέλους, αντί για έναν ευρύ περιορισμό», έγραψαν οι ερευνητές.
Μάλιστα, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης, ο δρ. Didiere Prada τόνισε: «Ο αθεράπευτος πόνος ή ο πυρετός μπορεί επίσης να βλάψουν το μωρό. Η μελέτη μας υπογραμμίζει τη σημασία της συζήτησης με τον γιατρό για την ασφαλέστερη δυνατή επιλογή και την αναζήτηση μη φαρμακευτικών λύσεων, όπου αυτό είναι δυνατό».
Επιπλέον, υπάρχουν και αρκετές μελέτες που υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία σύνδεση ανάμεσα στην παρακεταμόλη και τον αυτισμό. Για παράδειγμα, μεγάλη μελέτη που παρακολούθησε σχεδόν 2,5 εκατομμυρίων παιδιών μεταξύ 1995 και 2019 στη Σουηδία δεν βρήκε αιτιώδη σχέση ανάμεσα στην παρακεταμόλη και τον αυτισμό.
Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι περίπου το 1,42% των παιδιών που εκτέθηκαν σε παρακεταμόλη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης διαγνώστηκαν με αυτισμό, έναντι του 1,33% των παιδιών που δεν εκτέθηκαν. Σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης πρόκειται για μια «πάρα πολύ μικρή διαφορά».
Τι λένε οι επίσημοι φορείς
Οι ειδικοί σε Ευρώπη και ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι τα ευρήματα που αφορούν το ενδεχόμενο να υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ αυτισμού και της χρήσης παρακεταμόλης κατά την εγκυμοσύνη είναι ασυνεπή και μη οριστικά. Τονίζουν, δε, οι μελέτες που υποδεικνύουν τη σύνδεση αυτή παρουσιάζουν σοβαρούς περιορισμούς (π.χ. βασίζονται σε αυτοαναφορές μητέρων χωρίς ακριβή δεδομένα για δόση και διάρκεια).
Μάλιστα, το αμερικανικό CNN αποκάλυψε ότι ο Τραμπ δε συμβουλεύτηκε κανέναν από τους επίσημους φορείς με τους οποίους επικοινώνησαν οι δημοσιογράφοι του μέσου.
H Σούζαν Κρέσλι, πρόεδρος της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, είπε στο CNN:
«Η σημερινή εκδήλωση στον Λευκό Οίκο για τον αυτισμό ήταν γεμάτη με επικίνδυνους ισχυρισμούς και παραπλανητικές πληροφορίες, που στέλνουν ένα συγκεχυμένο μήνυμα σε γονείς και μελλοντικούς γονείς και βλάπτουν τα ίδια τα άτομα με αυτισμό. Δεν υπάρχει μία μοναδική, ριζική αιτία για τον αυτισμό, ούτε ένα μόνο φάρμακο που θα δώσει σε κάθε παιδί ή ενήλικα με αυτισμό αυτό που χρειάζεται».
«Η ανακοίνωση του Τραμπ θα προκαλέσει φόβο και σύγχυση. Ακόμη και για εμάς τους γιατρούς, δημιουργείται ένα πολύ δύσκολο δίλημμα. Οι επιστημονικές μας εταιρείες και τα δεδομένα μάς λένε ότι η παρακεταμόλη (Tylenol) είναι ασφαλής, αλλά όταν ο FDA υποστηρίζει κάτι διαφορετικό, μας φέρνει σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση. Αυτό τελικά αυξάνει τον κίνδυνο για τα παιδιά, ειδικά σε περιπτώσεις πυρετού κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. [...] Η παρακεταμόλη παραμένει πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση πόνου και πυρετού στην εγκυμοσύνη», πρόσθεσε η Βερόνικα Γκιλίσπι Μπελ, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κατευθυντήριων Οδηγιών Κλινικής Πρακτικής στη Μαιευτική του Αμερικανικού Κολλεγίου Μαιευτήρων και Γυναικολόγων.
Από την πλευρά του, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) ανακοίνωσε προ ολίγου τα εξής: «Η παρακεταμόλη παραμένει μια σημαντική επιλογή για την αντιμετώπιση του πόνου ή του πυρετού στις εγκύους. Η σύστασή μας βασίζεται σε αυστηρή αξιολόγηση των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων και δεν έχουμε βρει καμία ένδειξη ότι η λήψη παρακεταμόλης κατά την εγκυμοσύνη προκαλεί αυτισμό στα παιδιά. Όταν υπάρχει ανάγκη, η παρακεταμόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά την εγκυμοσύνη. Όπως συμβαίνει με κάθε φάρμακο που λαμβάνεται για την οξεία αντιμετώπιση συμπτωμάτων, θα πρέπει να χρησιμοποιείται στη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση, για το συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα και με τη μικρότερη δυνατή συχνότητα».
Αλλά και η Society for Maternal-Fetal Medicine υπογράμμισε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η αποφυγή της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να αποδειχθεί πιο επικίνδυνη από τη λήψη της, καθώς οι υψηλοί πυρετοί έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο αποβολής, πρόωρου τοκετού αλλά και συγγενών ανωμαλιών.
Τέλος, σύμφωνα με το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας (NHS), ο αυτισμός «δεν είναι ιατρική πάθηση με θεραπείες ή ‘ίαση’». Επισημαίνει ακόμη: «Η παρακεταμόλη είναι το αναλγητικό πρώτης επιλογής στην εγκυμοσύνη. Χρησιμοποιείται ευρέως και δεν βλάπτει το μωρό σας».
